Jak stosować leki przeciwbólowe

Najlepszym miejscem zakupu leków przeciwbólowych jest apteka. Kupując tam, mamy pewność, że lek był przechowywany w odpowiednich warunkach. Poza tym możemy zasięgnąć porady farmaceuty.

Ból, niezależnie od nasilenia, jest bardzo nieprzyjemnym odczuciem i staramy się jak najszybciej go zwalczyć lub chociaż zmniejszyć jego natężenie. Fizjologicznie ból jest pożądanym bodźcem, gdyż przekazuje informację w naszym organizmie o zachodzącym procesie chorobowym.

Niemal każdy dorosły człowiek przynajmniej raz w życiu skorzystał ze środków przeciwbólowych, które określa się mianem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Wiele z nich dostępnych jest bez recepty. Można je kupić nie tylko w aptece, także na stacji benzynowej, w sklepie spożywczym czy w supermarkecie. Już na etapie zakupu należy zwrócić uwagę na datę przydatności leku i sposób jego przechowywania. Najbezpieczniejszym miejscem zakupu leków jest oczywiście apteka.

Substancja czynna
Przed przyjęciem leku należy zwrócić uwagę na to, że pod różnymi nazwami handlowymi może ukrywać się ta sama substancja lecznicza. Przyjmowanie kilku preparatów zawierających ten sam środek może doprowadzić do jego przedawkowania, co z kolei skutkuje niepożądanymi objawami toksycznymi.

Obecnie na rynku dostępna jest duża liczba preparatów zawierających paracetamol, ibuprofen, naproksen i kwas acetylosalicylowy (aspirynę). Co więcej, liczne złożone preparaty przeciwbólowe i przeciwprzeziębieniowe zawierają w swoim składzie również którąś z wcześniej wymienionych substancji czynnych.

Dlatego kupując lek przeciwbólowy bez recepty, warto odczytać podaną drobnymi literkami, poniżej nazwy handlowej, jego nazwę międzynarodową, która jest wspólna dla wszystkich dostępnych na rynku preparatów. Pozwala ona zorientować się, z czym właściwie mamy do czynienia.

Należy także pamiętać, że jednoczesne zastosowanie dwóch różnych leków przeciwbólowych nie wpłynie na siłę efektu przeciwbólowego, a może spowodować zwiększenie oddziaływań niekorzystnych.

Jak dawkować?
Stosując leki przeciwbólowe, często nie zdajemy sobie sprawy z działań niepożądanych, które ujawniają się przy stosowaniu dużych dawek. Uważamy, że jeśli są one dopuszczone do obrotu bez recepty, to są zupełnie bezpieczne. Nawet paracetamol, który jest uważany za względnie bezpieczny lek, zażywany w nadmiarze i przez dłuższy czas, może powodować ciężkie uszkodzenia wątroby. Należy pamiętać, że maksymalna dawka dobowa dla osoby dorosłej w przypadku paracetamolu wynosi 4 g.

Szczególnej ostrożności wymagają leki zawierające kwas acetylosalicylowy, który podawany w dużych dawkach powoduje podrażnienie błony śluzowej żołądka. Aspiryna nie może być stosowana u dzieci poniżej 12. roku życia.

Również ibuprofen może wywierać podobne działania na śluzówkę żołądka, jednak posiada szerszy profil bezpieczeństwa w stosunku do aspiryny i ma zastosowanie u dzieci już powyżej 3. miesiąca życia. Należy jednak pamiętać, że maksymalna dobowa dawka dla osoby dorosłej nie może przekroczyć 1,2 g.

Nie dla każdego
Nie wszystkie leki przeciwbólowe dostępne bez recepty są bezpieczne dla wszystkich pacjentów. Każdy z tych leków posiada przeciwwskazania, które limitują ich zastosowanie.

I tak paracetamol jest przeciwwskazany u pacjentów z zaburzeniami wątroby. Natomiast inne leki z grupy NLPZ nie powinny być stosowane przez osoby cierpiące z powodu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, ze względu na możliwość nasilenia dolegliwości.

Również kobiety w ciąży, szczególnie w okresie ostatnich trzech miesięcy, nie mogą stosować NLPZ. Dla przyszłych matek jedynym względnie akceptowanym środkiem przeciwbólowym jest paracetamol.

Zasady stosowania
Pewne ograniczenia w stosowaniu leków z grupy NLPZ mogą mieć także pacjenci stosujący inne leki, zwłaszcza w przypadku terapii przewlekłych. I tak należy zwrócić szczególną uwagę na ryzyko występowania interakcji leków przeciwbólowych z doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi, lekami przeciwdrgawkowymi, lekami na nadciśnienie, szczególnie z lekami moczopędnymi. W interakcje wchodzą także preparaty z grupy glikokortykosteroidów i antybiotyków aminoglikozydowych, a także sole litu i digoksyna.

Niezwykle niebezpieczne może być także łączenie leków przeciwbólowych z alkoholem. W przypadku paracetamolu potęguje on działanie hepatotoksyczne, czyli uszkadzające wątrobę. Natomiast w przypadku pozostałych leków z grupy NLPZ alkohol może zwiększyć ryzyko wystąpienia krwawienia z przewodu pokarmowego.

Ponadto stosując leki przeciwbólowe należy pamiętać o zasadach ich przyjmowania z pożywieniem. Tabletki trzeba koniecznie zażywać po posiłku, popijając obficie, najlepiej dużą ilością wody.

Czas terapii
Kolejnym aspektem, na który trzeba zwrócić uwagę przy stosowaniu leków przeciwbólowych, jest czas ich stosowania. Leki przeciwbólowe na własną rękę można stosować tylko przez trzy dni. Jeżeli dolegliwości nie ustąpią, musimy koniecznie skontaktować się z lekarzem.

Jeśli leki przeciwbólowe z przepisu lekarza przyjmowane są przez dłuższy czas (tzn. kilkanaście dni, kilka tygodni lub kilka miesięcy), to o ile lekarz nie zleci preparatu osłonowego, warto zaopatrzyć się w środki, których działanie może ustrzec przed nadmiernym podrażnieniem żołądka, a nawet przed działaniem wrzodotwórczym tych leków. W ten sposób działa ranitydyna, omeprazol lub pantoprazol. Preparaty te również są dostępne bez recepty, a przy wyborze właściwego na pewno pomoże farmaceuta w aptece. Towarzyszącej prewencyjnej terapii przeciwwrzodowej nie muszą stosować pacjenci przyjmujący paracetamol.

Przeczytaj ulotkę
Wszystkie szczegółowe informacje o leku pozwalające na jego bezpieczne zastosowanie zawiera ulotka dołączona do opakowania. Dlatego też warto przed zastosowaniem jakiegokolwiek leku poświęcić czas na jej lekturę. Treść ulotki przygotowywana jest z myślą o pacjentach i według ściśle określonych zasad, dlatego też pacjenci nie powinni mieć problemu z przyswojeniem najważniejszych informacji. Zawsze też można skonsultować się z farmaceutą w pobliskiej aptece.

Uwaga: mogą szkodzić!
Co roku w Polsce trafia do szpitala kilka tysięcy osób nadużywających leków przeciwbólowych. Dokładna liczba nie jest znana, gdyż mimo zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce nie prowadzi się statystyk osób hospitalizowanych po zażyciu leków przeciwbólowych.