Długotrwała praca przy komputerze osłabia i męczy oczy. Pomocne mogą być specjalne ćwiczenia, okulary, a także dieta i suplementy bogate w składniki poprawiające wzrok.
Każdy, kto spędza w pracy po 8-10 godzin dziennie przed monitorem komputera, doskonale zna następujące objawy: pieczenie i łzawienie oczu, zamazywanie się obrazu, ból głowy, gwałtowny spadek koncentracji. Są one często określane jako tzw. syndrom widzenia komputerowego (CVS) i znacząco obniżają komfort i efektywność pracy. Co zatem można zrobić, by utrzymać wzrok w jak najlepszej kondycji?
Ćwiczenia oczu
Nawet jeśli pacjent jeszcze nie zaobserwował u siebie wspomnianych objawów, warto przypomnieć o prawidłowej higienie wzroku podczas pracy. Trzeba zadbać o odpowiednie ustawienie ekranu monitora (najlepiej na stonowanym tle, bokiem do okna, w odległości około metra od niego) oraz o ustawienie jego parametrów tak, by tekst był czytelny z odległości 50-70 cm.
Pracując przy komputerze, należy pamiętać o częstym mruganiu, dzięki któremu po powierzchni gałki ocznej rozprowadzany jest płyn łzowy i nie dochodzi do jej wysychania. Niezwykle ważne są także przerwy, pozwalające odpocząć oczom od promieniowania monitora. Najlepiej je robić co 15-20 minut na około 20 sekund. W tym czasie warto przenieść wzrok na oddalony obiekt i wykonać parę ćwiczeń gałek ocznych. Polecane jest m.in. powolne przesuwanie wzroku w płaszczyźnie pionowej, poziomej, po okręgu i zakreślanie nim wyimaginowanej ósemki. Podczas tych ćwiczeń nie wolno poruszać głową. Duże odprężenie dla wzroku stanowi także tzw. palming, polegający na zasłonięciu oczu dłońmi i intensywnym wpatrywaniu się w nie.
Okulary do komputera
Odpowiednio dobrane okulary nie tylko korygują wadę wzroku, ale także ułatwiają pracę przy komputerze. Obecnie dostępne są okulary ze specjalnymi powłokami antyrefleksyjnymi, które zapobiegają powstawaniu odblasków na wypolerowanej powierzchni soczewki, dzięki czemu oczy wolniej się męczą. Zintegrowane powłoki ochronne stosowane w okularach specjalnie projektowanych do pracy z komputerem zawierają również składowe hydro- i lipofobowe (zapobiegające brudzeniu się szkieł) oraz specjalne powłoki chroniące przed zarysowaniami.
Nawet jeśli nie są jeszcze potrzebne szkła korekcyjne, na pewno warto zalecić wizytę u okulisty, który dobierze odpowiednie okulary ochronne. Trzeba jednak pamiętać, że należy je zakładać przed rozpoczęciem pracy przy komputerze, a nie dopiero wtedy, gdy oczy są już zmęczone.
Pomoc dla oczu
Pieczenie, zaczerwienienie oka czy uczucie piasku pod powiekami świadczy o wystąpieniu tzw. zespołu suchego oka. Jest on związany ze zmniejszeniem produkcji płynu łzowego lub szybkim jego wysychaniem, np. na skutek zbyt wolnego mrugania podczas pracy przy komputerze. Warto zalecić wówczas krople, tzw. sztuczne łzy. Są to preparaty powodujące powstanie na powierzchni oka nawilżającego filmu, chroniącego przed podrażnieniami. Należy je stosować w zależności od nasilenia objawów 3-5 razy dziennie, dawkując po jednej kropli do worka spojówkowego.
Głównym składnikiem nawilżającym większości tego typu preparatów jest kwas hialuronowy (naturalny glikozaminoglikan, występujący fizjologicznie w gałce ocznej), choć obecne mogą być także inne substancje, takie jak: dekspantenol (KeratoStill, Hylo-care), poliwidon (Filmabak, Visine), hydroksymetylopropyloceluloza (KeratoStill, GenTeal) czy karbomel (Visine). W skład niektórych kropli (np. VisioCare) wchodzą również działające łagodząco i wzmacniająco destylaty roślinne (np. z rumianku, borówki, świetlika).
Wybierając dla pacjenta najodpowiedniejszy preparat, warto także zwrócić uwagę na ewentualną obecność w nim środków konserwujących, które mogą wykazywać działanie drażniące i uczulające. Konserwantów pozbawione są krople dostępne w opakowaniach jednodawkowych (np. Biolan, Systane UD), a także niektóre preparaty w opakowaniach wielodawkowych. Te ostatnie wyposażone są w system ABAK lub COMOD, które zapewniają jałowość w czasie użytkowania. Pierwszy z nich (np. Filmabak) wyposażony jest w system filtrów o wielkości porów, zapobiegających przedostawaniu się bakterii do roztworu. Po każdorazowym naciśnięciu takiego opakowania uwolniona zostaje tylko jedna kropla, o ściśle określonej objętości, a konstrukcja systemu zapewnia wykorzystanie całej ilości preparatu. Z kolei system COMOD (np. HyloComod) zawiera specjalną pompę, której elementy bezpośrednio stykające się z roztworem pokryte są działającym bakteriobójczo srebrem. Pompa ta pracuje również bez udziału powietrza, co wyklucza ryzyko zainfekowania kropli w czasie stosowania.
Ważna dieta
Zmęczonym oczom warto dostarczać substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. Zaliczane są do nich przede wszystkim luteina i zeaksantyna – karotenoidy naturalnie obecne w siatkówce oka i wykazujące aktywność
antyoksydacyjną (chroniącą przed szkodliwym wpływem wolnych rodników) oraz aktywność absorbenta niebieskiego promieniowania, mogącego spowodować uszkodzenia siatkówki. Największe ich stężenie występuje w plamce żółtej, której fotoreceptory odpowiadają za widzenie centralne i barwne. Niedobór luteiny i zeaksantyny w tym miejscu jest typowy dla zespołu AMD (zwyrodnienia plamki żółtej związanego zw wiekiem), któremu można zapobiec stosując dietę bogatą w szpinak, brokuły i kapustę (zawierające luteinę) oraz mandarynki i pomarańcze (bogate w zeaksantynę). Zmniejsza to ryzyko wystąpienia tej choroby o około 43 proc. Podobny efekt można osiągnąć stosując odpowiednie suplementy diety.
Preparaty wspomagające wzrok – oprócz luteiny i zeaksantyny – zazwyczaj zawierają także wyciągi z owoców borówki czernicy (np. Doppelherz Activ Na oczy Forte, Klarin Activ, Optiker duo). Antocyjany zawarte w tych owocach mają działanie antyoksydacyjne, uszczelniające naczynia włosowate oraz poprawiają mikrokrążenie w gałce ocznej. Częstym składnikiem suplementów diety jest również beta-karoten (np. Optiker duo, Vitalux Plus), który w organizmie jest przekształcany w witaminę A (niezbędną do syntezy rodopsyny – barwnika umożliwiającego widzenie o zmierzchu) oraz sama witamina A. Prawie każdy preparat zawiera także witaminy z grupy B, C i E oraz minerały (zwłaszcza cynk i selen), niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów biochemicznych w oku. Rzadziej spotykane w suplementach ocznych są natomiast uszczelniające naczynia bioflawonoidy cytrusowe (np. Doppelherz Activ Na oczy Forte) i trokserutyna (np. Vislea) oraz kwasy omega-3 (np. MaxiVision, Vislea).