Martha Nussbaum – Orędowniczka równości społecznej

Mimo porównywalnej liczby doktorantów i doktorantek na studiach filozoficznych, tzw. „elita” filozoficzna jest silnie zmaskulinizowana. Postać Marthy Nussbaum dowodzi jednak, że nie musi to być towarzystwo ekskluzywnie męskie.

Martha Nussbaum jest jedyną kobietą widniejącą na liście najczęściej cytowanych filozofów w stanfordzkiej encyklopedii filozofii. Jest również aktywną działaczką na rzecz obrony praw jednostki, zwłaszcza kobiet i mniejszości seksualnych, a także orędowniczką na rzecz humanizmu i sztuki – dziedzin, które w jej opinii kształtują kreatywność i zdolność krytycznego myślenia. Jest członkiem wielu stowarzyszeń naukowych i zdobywczynią licznych stypendiów i nagród. Jej prace skupiają się wokół filozofii starożytnej, filozofii polityki i etyki.

Nussbaum urodziła się 6 maja 1947 roku w Nowym Jorku, w rodzinie z „wyższych sfer” i – jak sama przyznaje – to dzięki dorastaniu w takim środowisku wykształciła w sobie krytyczne myślenie i niechęć do z góry ustanawianych autorytetów. Karierę uniwersytecką zaczynała od studiowania filologii klasycznej i teatru na Uniwersytecie Nowojorskim. Wybierając się na studia magisterskie na Harvard, zdecydowała się na filozofię, którą kontynuowała na studiach doktoranckich i wykładając. W trakcie studiów zdecydowała się również przejść na judaizm i wyjść za mąż. Karierę naukową rozwijała nauczając na uniwersytetach Harvarda, Browna i w Oksfordzie. Obecnie jest profesorem prawa i etyki na Uniwersytecie w Chicago.

Nussbaum jest autorką takich książek, jak: „The Fragility of Goodness”, „Sex and Social Justice”, „Hiding from Humanity” i „Not For Profit: Why Democracy Needs the Humanities”. Rozważa w nich m.in. przyczyny nierówności społecznych w odniesieniu do moralności i etyczne dylematy związane ze sprawowaniem władzy i egzekwowaniem sprawiedliwości. Jest również współautorką nowego w naukach etycznych stanowiska – capabilities approach. Przedstawia w nim koncepcję bazowych zdolności (np. życie w zdrowiu, możliwość stowarzyszania się, zabawa), które człowiek musi być w stanie realizować, by można było określić jego życie jako prawdziwie ludzkie. Poziom realizacji tych zdolności może być według Nussbaum wskaźnikiem dobrobytu i określać kierunki wymagające wzmożonej uwagi władzy – daje to możliwość stopniowania i egzekwowania realizacji sprawiedliwości i równości w społeczeństwie.

Jasność i klarowność jej wywodów spotyka się z aprobatą wielu naukowców, jej liczne publikacje od wielu lat wzbudzają zainteresowanie i poruszenie w kręgach akademickich. Nussbaum jest jednym z największych światowych autorytetów w dziedzinie starożytnych etyków greckich i teorii sprawiedliwości. Co najważniejsze, reprezentuje postawę, którą powinien charakteryzować się każdy filozof – rzetelnie dąży do ugruntowania źródeł swoich przekonań.