Zioła Ajurwedy

Zioła Ajurwedy


Ajurweda staje się coraz bardziej popularna, ale polscy farmaceuci wciąż niewiele o niej wiedzą. Aby udzielić informacji pacjentowi, który zapyta o zioła ajurwedyjskie, warto mieć chociaż podstawową orientację w temacie.

Na polskim rynku działa już kilka firm oferujących produkty ajurwedyjskie. Są to głównie kosmetyki i suplementy diety. Większość produktów jest dostępna jedynie za pośrednictwem sklepów internetowych, ale niektóre można również spotkać w drogeriach i aptekach. Także ośrodki spa i salony odnowy oferują zabiegi ajurwedyjskie. Ale co dokładnie kryje się za tą orientalnie brzmiącą nazwą?

Wiedza o życiu
Ajurweda to najstarszy na świecie system medyczno-filozoficzny wywodzący się ze starożytnych Indii. Pojęcie to ma swoje źródło w sanskryckich słowach ayus (życie) i veda (wiedza). Zatem Ajurweda to wiedza o życiu: jak dbać o zdrowie, prawidłowo się odżywiać, jak najdłużej zachować urodę i młodość, jak leczyć choroby.

Charakterystyczną cechą Ajurwedy jest holistyczne spojrzenie na człowieka, czyli traktowanie go jako całości pod względem fizycznym, psychicznym i duchowym. Według tej zasady organizm ludzki – jak cały wszechświat – składa się z pięciu podstawowych elementów: wody, ognia, ziemi, powietrza i przestrzeni. Dopóki wszystkie te części są w równowadze, człowiek jest zdrowy. Aby utrzymać ten stan, lekarze ajurwedyjscy zalecali przede wszystkim profilaktykę. Natomiast choroby, które są wynikiem zaburzenia wspomnianej równowagi, leczyli głównie ziołami.

Podstawy naukowe
Medycyna ajurwedyjska powstała ponad 5 tysięcy lat temu, ale nadal jest ceniona i praktykowana. Pojawia się jednak pytanie: na ile jest to medycyna oparta na dowodach naukowych? Aby stwierdzić skuteczność i bezpieczeństwo leku, niezbędne są testy przeprowadzane na komórkach i zwierzętach, a także badania kliniczne. Medycyna hinduska jest właśnie na etapie takich badań.

Wiele instytutów badawczych oraz uczelni medycznych prowadzi badania z użyciem najnowocześniejszych technik, mające na celu weryfikację działania ziół ajurwedyjskich. Rząd Indii powołał agencję Central Council for Research In Ayurveda and Siddha (CCRAS), której zadaniem jest koordynacja i popularyzacja badań nad Ajurwedą. Najważniejsze wyniki i osiągnięcia są przedstawiane na międzynarodowej konferencji Update Ayurveda, która odbywa się co cztery lata.

Najpopularniejsze zioła
Do tej pory zebrano dane o ponad 5 tysiącach roślin wykorzystywanych w medycynie ajurwedyjskiej. Wspomnę o kilku najbardziej popularnych i najlepiej przebadanych.

Withania somnifera, tradycyjnie zwana Ashwagandhą, to jedna z najbardziej cenionych roślin. Surowcem leczniczym jest korzeń zawierający laktony steroidowe (witanolidy i ich glikozydy zwane sitoindozydami). Badania pokazują, że składniki Withanii (np. witaferyna A) mają właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe oraz działają immunostymulująco. Rozważa się wykorzystanie ich w chemio- i radioterapii nowotworów. W innych badaniach przez 15 tygodni podawano myszom doustnie ekstrakt z Withanii, jednocześnie wstrzykując im pod skórę metylocholantren (wywoływał nowotwór u 96 proc. zwierząt z grupy kontrolnej). Zaobserwowano znaczący spadek liczby nowotworów oraz większą przeżywalność myszy, którym podano ekstrakt. W USA przeprowadzono eksperymenty na liniach ludzkich komórek raka piersi, płuc, okrężnicy i układu nerwowego. Witanolidy hamowały wzrost komórek nowotworowych w stopniu porównywalnym do adriamycyny. Najaktywniejsza okazała się witaferyna A.

Centella asiatica, znana jako Gotu kola, jest drobną byliną. Była stosowana przeciwko nowotworom, w leczeniu trądu, syfilisu oraz w celu poprawy funkcji umysłowych. Najważniejsze związki aktywne tej rośliny to saponiny triterpenowe wykazujące wielokierunkowe działanie. Są efektywne w leczeniu systemowej sklerodermy, anormalnych blizn i bliznowców. Ułatwiają gojenie ran, co jest związane głównie z indukcją syntezy kolagenu typu I. Triterpenoidy działają ochronnie na śródbłonek naczyń i zapobiegają niekorzystnym zmianom w ich ścianach, co potwierdzono w badaniach klinicznych. Ekstrakt z Centelli jest składnikiem kosmetyków ujędrniających biust, likwidujących cellulit i rozstępy.

Momordica charantia, czyli Karela lub balsamka ogórkowata, wykazuje działanie przeciwcukrzycowe. Aktywność hipoglikemiczną przypisuje się saponinom steroidowym (charantynie), insulinopodobnym peptydom oraz alkaloidom, jednak mechanizm ich działania wciąż nie jest dokładnie poznany. Wskazuje się na wzrost liczby komórek beta w trzustce i stymulację wydzielania insuliny, bądź też na zwiększone zużycie glukozy w mięśniach i syntezę glikogenu w wątrobie. Efektywność hipoglikemiczną potwierdzają badania kliniczne, odnotowano istotny spadek poziomu glukozy we krwi i wzrost tolerancji glukozy. Znaczące efekty widać po podaniu pacjentom z cukrzycą typu 1 i typu 2.

Terminalia arjuna jest wysokim drzewem. Związki zawarte w jego korze działają kardioprotekcyjnie. Należą do nich: triterpenoidy i ich glikozydy (arjunina, arjunetyna, arjunetozydy), flawonoidy i taniny. Badania kliniczne potwierdziły korzystny efekt w chorobie wieńcowej, zarówno przy podawaniu samodzielnie, jak i w połączeniu ze statynami. Kora drzewa ma znaczące działanie inotropowe, chronotropowe, hipotensyjne oraz zwiększające przepływ wieńcowy.

Mucuna pruriens tradycyjnie stosowana była w zaburzeniach typu drżenia mięśni oraz jako afrodyzjak. Według najnowszych badań jej nasiona stanowią bogate źródło L-dopy (LD). Ekstrakt wykazuje silne działanie antyoksydacyjne i neuroprotekcyjne, co może wyjaśniać mechanizm działania w chorobie Parkinsona. Pacjentom podawano standardowo 200 mg LD z 50 mg karbidopy (CD), a następnie w odstępach tygodniowych preparaty z Mucuna. Po podaniu 30 mg preparatu efekt był silniejszy i dłuższy w porównaniu do standardowej dawki LD/CD, stężenie LD we krwi było większe o 110 proc.; nie odnotowano różnicy w tolerancji na lek. Testy przeprowadzone na niepłodnych mężczyznach potwierdziły, że Mucuna ma korzystny wpływ na jakość nasienia, znacząco zwiększa spermatogenezę i ruchliwość plemników.

Podsumowując, Ajurweda jest medycyną bardzo starą, ale wciąż praktykowaną. Znajomość jej tradycji pozwala na odpowiednie ukierunkowanie współczesnych badań i stworzenie naukowej bazy dla leków roślinnych. Wyniki badań klinicznych dowodzą, że wykorzystanie tych leków we współczesnej terapii jest uzasadnione. Potrzebne są dalsze prace, np. nad działaniem złożonych preparatów czy ocena możliwych interakcji z lekami syntetycznymi. Można jednak uznać, że leki Ajurwedy zaczynają stanowić integralną część medycyny akademickiej.

4.3/5 - (84 votes)

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH