Wymagania na stanowisko aptekarza

Dwoista natura aptek (przedsiębiorstwo handlowe i placówka zdrowotna) stwarza sytuację, w której część reguł i przepisów ekonomiczno-prawnych koliduje z wykonywaniem ich społeczno-zdrowotnych zadań. Jednak dla wygenerowania zysku wiedza personelu na temat praw ekonomii i metod gospodarowania wydaje się niezbędna.

Aby współczesna apteka przynosiła zyski, musi być dobrze prowadzona przez kierownika placówki. Ten, oprócz umiejętności i wiedzy ściśle związanej z wykonywaniem zawodu farmaceuty, powinien wykazywać się znajomością teorii i zasad współczesnego zarządzania firmą.

Profil wymagań zawodowych
Brak wiedzy ekonomicznej nie raził tak bardzo do połowy lat 90., kiedy aptek było stosunkowo mało, a marże były znacznie wyższe niż obecnie. W dzisiejszych realiach rodzi się potrzeba skonstruowania profilu wymagań zawodowych dla współczesnego aptekarza.

Profile zawodowe to zdefiniowane tytuły zawodowe oraz zakres obowiązków wymaganych na określonym stanowisku pracy. Zawierają one informacje dotyczące specyficznych zadań i obowiązków na danym stanowisku, wskaźniki oceniające prawidłowe ich wykonanie, niezbędne umiejętności i kwalifikacje wymagane przez pracodawcę, szkolenia, wymagania psychofizyczne oraz warunki pracy.

Sfery wymagań
Istnieją trzy sfery wymagań kwalifikacyjnych. Przedstawione poniżej kategorie kwalifikacji w dużym stopniu dotyczą zawodu aptekarza.

Sfera techniczna jest bezpośrednio związana z wykonywanym zawodem jako czynnikiem ogólnym, niezależnym od specyfiki stanowiska. Umiejętności techniczne są niezbędne do wykonywania pracy lub zrozumienia sposobu, w jaki wykonywane jest konkretne zadanie w ramach organizacji. W tym zakresie wymagane jest: ukończenie studiów wyższych (wydział farmacji) z tytułem magistra farmacji, odbycie stażu w aptece i uzyskanie prawa wykonywania zawodu, posiadanie specjalizacji uprawniającej do prowadzenia apteki (kierownik apteki) oraz podnoszenie kwalifikacji poprzez ciągłe dokształcanie podyplomowe.

Sfera społeczna (relacje interpersonalne) dotyczy wykonywania zadań i obowiązków w zespole lub zadań kierowanych do innych osób (usługi, sprzedaż). Farmaceuci wykonujący zawód aptekarza – jako pracownicy szeroko pojętej ochrony zdrowia publicznego – świadczą usługi farmaceutyczne.

Sfera organizacyjno-zarządcza dotyczy realizacji zadań na stanowisku kierowniczym. Zarówno w aptece ogólnodostępnej, jak i szpitalnej musi być ustanowiony aptekarz odpowiedzialny za prowadzenie danej placówki.

Prawo farmaceutyczne określa wymagania kwalifikacyjne dotyczące sfery społecznej jedynie w aspekcie zawodowym. Rodzaj i specyfika usług świadczonych w aptekach wynikają ściśle z wymaganego wykształcenia farmaceutycznego i w pewnym sensie sugerują rozpatrywanie ich jako umiejętności typowo technicznych. Niemniej wykonywanie zawodu aptekarza polega na pracy z ludźmi, stąd podjęcie próby określenia umiejętności nawiązywania kontaktów interpersonalnych wydaje się nieodzowne i istotne z punktu widzenia ekonomiczno-marketingowego.

Dla prostszego i bardziej przejrzystego przedstawienia problemu analizy wymagań osobowych współczesnych aptekarzy można posłużyć się podziałem wskazującym na dwie kategorie umiejętności: kompetencje techniczne (umiejętności „twarde”) i behawioralne (umiejętności „miękkie”). Pierwsze z nich opisują to, co dana osoba powinna wiedzieć i umieć, aby móc dobrze wykonywać swoją pracę. Natomiast drugie określają oczekiwany sposób zachowania pracownika mający wpływ na jego wydajność.

Wymagania osobowe
Wymagania osobowe (inaczej wymagania dotyczące personelu lub stanowiska pracy) określają wykształcenie, kwalifikacje, wymagane szkolenia, doświadczenie, cechy osobowości oraz kompetencje oczekiwane od pracownika pomagające mu w wykonywaniu powierzonych zadań. O ile stosunkowo łatwo jest zdefiniować i przedstawić stanowisko pracy w odniesieniu do wymogów technicznych, o tyle umiejętności dotyczące treści pracy, kompetencji behawioralnych, kreatywności czy zasad działania zespołowego mogą sprawić pewne trudności. Wynikają one z samego charakteru wskazanych zakresów (rozwojowość, zmienność, podatność na czynniki środowiskowe i sytuacyjne).

Osoby pracujące w aptece, mające na co dzień kontakt z innymi ludźmi, powinny odznaczać się zdolnością nawiązywania kontaktów, łatwością komunikowania się. Powinny mieć umiejętność słuchania, wczuwania się w problemy i sytuację zdrowotną pacjentów, skupienia uwagi na pacjencie, wzbudzania zaufania. Oprócz tego oczekuje się od nich wrażliwości na cierpienie chorych, zdolności tworzenia atmosfery intymności i poszanowania praw oraz godności pacjenta, życzliwości, uczciwości, rzetelności oraz przestrzegania zasad etyki. Ponadto farmaceuci jako fachowi pracownicy aptek muszą wykazywać się: umiejętnością pracy w zespole, zaangażowaniem w problemy firmy, chęcią do podnoszenia kwalifikacji i samodoskonalenia, a także kreatywnością.

Idealny kierownik
Zmiany zachodzące zarówno na rynku otwartym leków (apteki ogólnodostępne), jak i zamkniętym (apteki szpitalne) wymagają radykalnego odejścia od administrowania placówek aptecznych na rzecz zarządzania proaktywnego. Kierownicy aptek nie mogą jedynie rozwiązywać problemów na szczeblu operacyjnym. Zarządzanie w otoczeniu wolnorynkowym wymaga od nich reagowania na potrzeby rynku, co ma sprzyjać rozwojowi i wzrostowi zyskowności przedsiębiorstwa. Stąd farmaceuci pełniący funkcję kierownika apteki, oprócz wymienionych kwalifikacji zawodowych, powinni posiadać następujące umiejętności i cechy osobowe: zdolność zarządzania ludźmi, zdolności interpersonalne, łatwość nawiązywania kontaktów z personelem i pacjentami. Ponadto umiejętności: rozwiązywania problemów, zarządzania w sytuacjach kryzysowych, podejmowania decyzji, stymulowanie rozwoju innych ludzi oraz perswazji i wpływania na innych ludzi. Idealny kierownik powinien się także charakteryzować uczciwością i poczuciem sprawiedliwości, świadomością biznesową, nastawieniem na jakość i wyniki, otwartością na zmiany, inicjatywą, kreatywnością, a także zaangażowaniem i rzetelnością.

Specyfika aptek
Stosowanie strategii marketingowych, prawidłowe zarządzanie oraz wpływanie na rentowność aptek przez ich kierowników jest bezwzględną koniecznością. Należy jednak pamiętać, że dążenie do zwiększania zysków apteki powinno być podporządkowane takim celom, jak wysokie społeczne uznanie oraz poprawa zdrowia nabywców, co potwierdza specyfikę i odrębność aptek na tle innych przedsiębiorstw.