Wspomaganie pamięci

Każdy człowiek, niezależnie od wieku, miewa kłopoty z pamięcią. Aby im zaradzić, warto zadbać o odpowiednią dietę, a także sięgać po preparaty wspomagające pamięć i koncentrację.

Pamięć jest skomplikowanym, dynamicznym procesem, który pozwala na przechowywanie informacji nabywanych w ciągu życia i wykorzystywanie ich do bieżących i planowych działań. W procesie tym biorą udział narządy zmysłów i układ nerwowy, głównie mózg. Informacje odebrane przez narządy zmysłów są kodowane w postaci tzw. śladów pamięciowych, których istotą są zmiany biologiczne i morfologiczne w układzie nerwowym. Jak podaje prof. Stanisław Konturek, istnieją cztery etapy pamięci: zapamiętywanie, przechowywanie materiału pamięciowego, odtwarzanie materiału pamięciowego zakodowanego w rejestrach pamięci oraz zapominanie, czyli zanik śladu pamięciowego.

Pamięć krótkotrwała
Ze względu na czas utrzymywania się śladu pamięciowego rozróżnia się pamięć krótkotrwałą (inaczej bezpośrednią) i pamięć długotrwałą. Pierwsza z nich umożliwia przechowywanie śladów pamięciowych przez okres od kilku sekund do kilku minut. Pamiętamy bodźce bezpośrednio po ich zadziałaniu. Ślady, które zawierają nową informację, w miarę jej powtarzania się przechodzą do pamięci długotrwałej, która utrzymuje się przez wiele dni, tygodni, miesięcy i lat. Pamięć bezpośrednia (inaczej robocza albo operacyjna) jest wykorzystywana w życiu codziennym do wykonywania bieżących czynności, bez obciążania mózgu. Do typowych czynności angażujących pamięć roboczą należy m.in. liczenie, wykonywanie działań arytmetycznych, czytanie tekstu i rozumienie mowy, uczenie się słówek obcego języka, naprawianie różnych urządzeń, a nawet codzienne prace domowe.

Pamięć długotrwała
Pamięć długotrwała u człowieka jest bardzo zróżnicowana. Ze względu na rodzaj przechowywanego materiału pamięć tę można podzielić na opisową i nieopisową. Domeną tej pierwszej jest znajomość zdarzeń, faktów, przedmiotów i ich lokalizacji, nazw oraz doznań emocjonalnych. Treści, które są zawarte w tej pamięci, mogą być przekazywane innym ludziom. Natomiast domeną pamięci nieopisowej jest znajomość procedur i sposobów postępowania, które często trudno wyrazić słowami, np. sposób jazdy na rowerze.

Pamięć a wiek
Pamięć zostaje w pełni ukształtowana około 15.-16. roku życia. W starszym wieku pamięć zaczyna słabnąć, co jest związane z naturalnym procesem fizjologicznego starzenia się organizmu. Zdarzają się jednak osoby w podeszłym wieku zachowujące do końca życia doskonałą pamięć i sprawność intelektualną. Zdarzają się również i tacy, których pamięć w mniejszym lub większym stopniu ulega upośledzeniu. Osoby starsze zwykle nie mają problemów z pamięcią długotrwałą, chętnie i często wspominają swoją młodość i dzieciństwo, natomiast trudno jest im zapamiętać rzeczy nowe. Generalnie problemy z pamięcią mają wszyscy i w każdym wieku. Zapominamy na przykład czy wyłączyliśmy żelazko, czy zamknęliśmy drzwi na klucz po wyjściu z domu.

Odpowiednia dieta
Chwilowe kłopoty z pamięcią nie są jeszcze powodem do niepokoju. Można im zaradzić, na przykład stosując odpowiednią dietę bogatą w mikroelementy, takie jak cynk, magnez czy fosfor, a także witaminy A i B12. Polecane są również preparaty zawierające wyciągi z miłorzębu japońskiego czy lecytynę.

Witamina A 
Retinol jest niezbędny do: prawidłowego widzenia, szczególnie przy zmniejszonym oświetleniu, budowy nabłonka i skóry, wzrostu tkanek, utrzymania stabilności komórek nabłonkowych, syntezy hormonów kory nadnerczy, utrzymywania prawidłowych osłonek komórek nerwowych, reakcji immunologicznych, budowy czerwonych krwinek. Ponadto, witamina A hamuje rozwój zniekształconych komórek.

Witamina B12
Składnik ten jest niezbędny do budowy osłonki mielinowej. Wraz z innymi witaminami bierze udział w powstawaniu neuroprzekaźników nerwowych. Dlatego też witaminę B12 wykorzystuje się m.in. w leczeniu niektórych uszkodzeń nerwów, a także w leczeniu depresji czy choroby Alzheimera. Niedobór tej witaminy często towarzyszy demencji starczej oraz ogólnemu pogorszeniu się sprawności umysłowej. Witamina B12 utrzymuje prawidłową sprawność układu nerwowego, uspokaja, a także poprawia koncentrację.

Cynk
Pierwiastek ten wchodzi w skład ponad 200 enzymów. Jest niezbędny do syntezy białka wiążącego m.in. witaminę A, a także do produkcji hormonów oraz do prawidłowego odczuwania smaku i zapachu. Umożliwia skupienie uwagi przez dłuższy czas i poprawia pamięć krótkotrwałą. Wpływa na rozwój fizyczny, prawidłowe funkcjonowanie narządów płciowych (prostaty).

Fosfor
Pierwiastek ten jest składnikiem m.in. tkanki mózgowej, pobudza on do działania witaminy z grupy B. Łącznie z wapniem reguluje proces mineralizacji kości. Wchodzi w skład bogatoenergetycznych związków biorących udział w przemianach energetycznych. Bierze udział w skurczu i rozkurczu mięśni. Jego niedobór powoduje osłabienie mięśni.

Magnez
Przy niedoborze magnezu występuje m.in. nadpobudliwość nerwowo-mięśniowa, skurcze mięśni, szybkie uderzenia serca, a także problemy z koncentracją. Pierwiastek ten pobudza bowiem zdolność uczenia się i koncentracji. Ponadto wpływa na prawidłowe funkcje naczyń krwionoś­nych. Zbyt niskie stężenie magnezu we krwi może powodować przedłużający się skurcz np. tętnic wieńcowych, co może doprowadzić nawet do zawału mięśnia sercowego. Magnez łagodzi bóle i skurcze związane z chromaniem przestankowym, które jest związane ze słabym krążeniem krwi w nogach. Pierwiastek ten zapobiega także nadciśnieniu tętniczemu, a także zwalnia procesy starzenia się.

Miłorząb japoński
Wyciągi z miłorzębu stosuje się do złagodzenia objawów związanych z zaburzeniami kojarzenia, obniżeniem zdolności zapamiętywania, trudnościami w koncentracji oraz osłabieniu uwagi, a także przy uszkodzeniach naczyń krwionośnych spowodowanych cukrzycą, miażdżycą czy nikotyną. Ponadto preparaty zawierające miłorząb poprawiają przemianę materii, funkcje narządów zmysłów, np. zaostrzają wzrok i działają korzystnie przy zaburzeniach słuchu. Preparaty z Ginkgo biloba przyczyniają się do lepszego ukrwienia mózgu. Stosuje się je w zaburzeniach czynności mózgu przebiegających z takimi objawami towarzyszącymi, jak: szum w uszach, bóle głowy, chwiejność nastrojów, stany depresyjne, lęki, apatia lub rozdrażnienie, uczucie znużenia czy rozkojarzenie. Poza tym stwierdzono, że preparaty z miłorzębu japońskiego obniżają lepkość krwi, dlatego też znalazły zastosowanie jako leki uzupełniające w udarach mózgu lub przejściowych napadach niedotlenienia.

Lecytyna
Jest bardzo ważnym elementem składowym mózgu i tkanki nerwowej. Ułatwia myślenie i zapamiętywanie, poprawia zdolność skupienia się i koncentracji. Lecytyna odgrywa też dużą rolę w gospodarce cholesterolem, ułatwia jego bezpieczne transportowanie w krwiobiegu. Ma także pozytywny wpływ na krążenie krwi i poprawia zdolność regeneracji po wysiłku fizycznym.

Bibliografia u autorki.