Trzy generacje oprogramowania dla aptek

Wiele aptek wciąż pracuje na starym oprogramowaniu.
Tymczasem nowoczesne systemy mogą znacznie usprawnić działalność tych placówek.

Apteki, niemające programów umożliwiających komunikację i wymianę danych z partnerami, narażają się na wykluczenie z rynku farmaceutycznego. Większość z nich nadal wykorzystuje programy pierwszej generacji, więc czeka je zmiana systemów i oprogramowania.

Programy DOS wspomagające pracę w aptece
Programy komputerowe pojawiły się w aptekach na początku lat 90. Były to programy pracujące w systemie DOS, wykorzystujące technologie informatyczne z końca lat 80. Ich głównym zadaniem było wspomaganie pracy farmaceuty w wykonywaniu podstawowych czynności, m.in. zakupie, magazynowaniu i ekspedycji leków. Znaczący wzrost liczby skomputeryzowanych aptek nastąpił wraz z pojawieniem się obowiązku stosowania urządzeń fiskalnych.

Programy Windows wspomagające zarządzanie apteką
W połowie lat 90., wraz z pojawieniem się systemu MS Windows, nastąpiła zasadnicza zmiana oprogramowania dla komputerów osobistych. Programy pracujące w systemie DOS zostały zastąpione przez programy dla Windows i – co równie ważne – pojawiły się bazy danych o dużych możliwościach przetwarzania przy zachowaniu umiarkowanej ceny.

System Windows umożliwił tworzenie programów z graficznym interfejsem o standardowych zasadach obsługi, a nowoczesne bazy umożliwiły tworzenie programów o architekturze klient-serwer. Ponieważ większość programów dla Windows ma podobne zasady dialogu, po zapoznaniu się z podstawami systemu, użytkownicy nie powinni mieć problemów z obsługą kolejnych aplikacji.

Architektura klient-serwer to – w największym skrócie – model aplikacji, w którym wyróżniono dedykowany program obsługi bazy danych (serwer) oraz klientów. Programy-klienci, chcąc skorzystać z danych, proszą serwer o wybrane informacje. Taka architektura zapewnia bezpieczeństwo danych i dużą wydajność, np. obliczenie wartości magazynu zawierającego kilkanaście tysięcy pozycji trwa kilka sekund.

Program drugiej generacji
W Polsce dopiero w 2000 roku pojawił się pierwszy nowoczesny program drugiej generacji przeznaczony dla aptek. Obecnie dla systemu MS Windows przeznaczone są np. KS-AOW Kamsoftu, EuroSoft Apteka, Infofarm Apteka+. Tak duże opóźnienie technologiczne można tłumaczyć nie tylko ogólnie niskim poziomem informatyzacji w Polsce, ale przede wszystkim brakiem nacisku ze strony użytkowników i dominującą pozycją jednego z producentów oprogramowania, co siłą rzeczy nie wpływało pozytywnie na jakość oferowanych rozwiązań.

Programy dla Windows mogą być serwisowane zdalnie, co znacząco skraca czas reakcji serwisu i zmniejsza koszty użytkowania systemu.

Co ciekawe, zdecydowana większość aptek nadal wykorzystuje programy pierwszej generacji, pracujące w systemie DOS i wykorzystujące przede wszystkim kartotekowe bazy danych typu dBase (awaryjne i niedostosowane do przetwarzania coraz większej ilości danych). Apteki starają się zrekompensować niedostatki posiadanych programów dodatkową pracą personelu, ale nie jest to najlepszym rozwiązaniem. Wiele aptek mogłoby znacząco usprawnić swoją działalność dzięki zastosowaniu nowocześniejszego oprogramowania.

Przyszłość oprogramowania dla aptek
Koniec lat 90. przyniósł rewolucję internetową. Komputer stał się nie tylko narzędziem przyspieszającym wykonanie wielu uciążliwych czynności, ale także medium komunikacyjnym. Strony internetowe, poczta elektroniczna, komunikatory zmieniły w zasadniczy sposób pracę wielu firm.

Powstały nowe koncepcje tworzenia systemów wspomagających pracę firmy, np. SOA (Service Oriented Architecture), czyli architektura zorientowana na usługi. W modelu SOA nie zakłada się już istnienia jednego centralnego systemu obejmującego swym zakresem wszystkie funkcje, ale współdziałanie wielu wyspecjalizowanych systemów, które komunikują się i mogą być rozproszone geograficznie. Systemy te mogą pochodzić od różnych producentów, a użytkownik wybiera dostawcę usług, który oferuje najlepsze warunki.

Rozważmy problem dostępu do aktualnych informacji o lekach. W programach pierwszej generacji, o ile takie informacje w ogóle są dostępne, to pochodzą z lokalnego pliku. Plik ten może być pobrany od dostawcy informacji przez użytkownika lub dostarczony przez serwisanta systemu. Nowocześniejsze programy potrafią samodzielnie pobrać aktualne dane. Ale można sobie wyobrazić, że informacje o lekach będą pobierane bezpośrednio od dostawcy bazy wiedzy. Takie rozwiązanie zapewnia aktualność danych oraz zmniejsza koszty. Apteki nie muszą już utrzymywać i aktualizować bazy danych. Oczywiście warunkiem korzystania z takich usług jest posiadanie wydajnego łącza internetowego.

Współczesna apteka komunikuje się z dostawcami, refundatorami, a także korzysta z baz wiedzy o lekach. Część aptek już teraz przyjmuje zamówienia poprzez witrynę sklepu internetowego. Najprawdopodobniej w niedalekiej przyszłości apteki będą przetwarzały recepty elektroniczne. W związku z tym, najistotniejszą cechą przyszłych programów dla aptek będzie możliwość współdziałania z systemami i usługami partnerów na rynku farmaceutycznym. I tu pojawia się zasadniczy postulat zapewnienia neutralności technologicznej oraz stosowania otwartych formatów w komunikacji. Jest to zgodne z kierunkiem nadanym przez Ustawę o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2005 r., Nr 64, poz. 565).

#Programy drugiej generacji oferują doskonalsze funkcje, np.:

• przygotowanie zamówień na podstawie analizy magazynu i sprzedaży,
• optymalizację zakupów według ofert dostawców,
• obsługę promocyjnej sprzedaży,
• prowadzenie programów lojalnościowych,
• elementy opieki farmaceutycznej,
• dostęp do baz danych o lekach, np. Leki Współczesnej Terapii, Pharmindex