Problemy w szkole, rywalizacja między rówieśnikami, niemożność sprostania wymaganiom rodziców mogą być powodem stresu u dziecka. A ten może prowadzić z kolei do depresji – choroby, którą można wyleczyć, ale łatwiej jest jej
zapobiegać.
Szkoła dla wielu uczniów jest źródłem negatywnych bodźców, wywołuje poczucie zagrożenia i braku bezpieczeństwa. Źródłem większości szkolnych problemów jest strach przed otrzymaniem złej oceny i jej konsekwencjami w domu rodzinnym. Nierzadko też niemożność sprostania wymaganiom rodziców. Warto zwrócić uwagę, że nie zawsze oczekiwania rodziców spotykają się z konkretnymi możliwościami dziecka.
Uczniowie często też rywalizują między sobą, a brak umiejętności radzenia sobie z nadmiarem zadań może wywołać lęk przed kompromitacją w oczach kolegów. Problemy te pogłębia niedostosowany do indywidualnych potrzeb uczniów system nauczania.
Stres obniża odporność nerwową
Przeciążenie i poczucie zagrożenia wywołują stan napięcia – stres. Niepowodzenia szkolne sprawiają, że pogarsza się ogólna sprawność umysłowa i obniża zainteresowanie nauką. Długotrwały stres powoduje obniżenie ogólnej odporności nerwowej.
Ważne jest wczesne rozpoznanie zaburzeń, aby móc zapobiegać ich poważniejszym konsekwencjom. Trudności zazwyczaj zaczynają się od narzekań na szkołę i niechęci do uczęszczania na zajęcia, przeradzającej się z czasem nawet w odmowę pójścia do szkoły.
Uczniowie z trudnościami powinni być otoczeni szczególną opieką. Dużą rolę, oprócz szkoły, odgrywa w tym procesie także rodzina. Rodzice powinni dbać o prawidłowy rozwój dziecka, nie lekceważyć jego potrzeb i stawiać wymagania odpowiednie do jego możliwości. Ich rolą jest także nauczenie dziecka pozytywnego stosunku do nauki.
Lek na stres
Pierwiastkiem redukującym objawy stresu jest magnez. Jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania systemu nerwowego, zapobiega stanom zmęczenia i poprawia koncentrację. W leczeniu zaburzeń związanych ze stresem stosuje się też preparaty roślinne o działaniu uspokajającym i ułatwiającym zasypianie (Hova, Lekosen, Walerin, Walerin Forte, Neospazmina, Sedomix, Deprim, Persen, Relana).
Stres prowadzi do depresji
Długotrwały stres może prowadzić do depresji. Problem ten dotyczy także dzieci i młodzieży. Depresja powoduje poważne zaburzenia uczuciowości, myślenia i zachowania. Może prowadzić do bulimii i anoreksji. Dlatego ważne jest jak najszybsze rozpoznanie i rozpoczęcie leczenia.
Depresja wymaga leczenia farmakologicznego. Leki przeciwdepresyjne dają szybką ulgę, ale efekt terapeutyczny obserwuje się najwcześniej po dwóch tygodniach – zmniejsza się napięcie i objawy lęku, ustępują kłopoty ze snem. Leki działają głównie przez zwiększenie stężenia neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Nie powodują uzależnienia. Leczenie farmakologiczne powinno trwać przez kilka miesięcy, ponieważ przerwanie terapii może wywołać szybki nawrót depresji. Właściwe leczenie skraca czas trwania choroby, a w wielu przypadkach ratuje życie.
Leki przeciwdepresyjne
Leki przeciwdepresyjne dzielimy ze względu na mechanizm, działanie i budowę chemiczną na cztery grupy:
- Klasyczne, trójpierścieniowe oraz heterocykliczne leki przeciwdepresyjne (imipramina, amitryptylina, chlorimipramina, doksepina). Leki z tej grupy redukują zahamowania psychiczne i zmęczenie, zwiększają aktywność psychoruchową, poprawiają nastrój, łagodzą stany pesymizmu i hipochondrii. Wadą tych leków jest nadmierne uspokojenie, senność, przyrost masy ciała, zawroty głowy, zaburzenia oddawania moczu, zaburzenia akomodacji oka, upośledzanie sprawności psychomotorycznej. Nie można ich stosować u pacjentów chorych na jaskrę.
- Inhibitory monoaminooksydazy – wywołują pobudzenie psychiczne i poprawę nastroju. Działają również przeciwbólowo, hipotensyjne, spazmolitycznie i zapierająco. Leki tej grupy nie są jednak często stosowane ze względu na liczne działania niepożądane.
- Selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (fluoksetyna, citalopran). Należą do leków najnowszej generacji. Nie upośledzają sprawności motorycznej. Dzięki bardzo wybiórczemu działaniu wywołują znacznie mniej skutków ubocznych niż leki z poprzednich dwóch grup – nie powodują tycia ani zaburzeń układu sercowego. Nie można się nimi zatruć.
- Czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne (mianseryna, pirazydol, nomifenzyna, maprotylina).
Leczenie wspomagające
Oprócz leków przeciwdepresyjnych stosuje się także leczenie wspomagające. W początkowym okresie terapii podaje się pochodne benzodiazepiny, które mają na celu łagodzenie stanów lęku i niepokoju oraz zwalczanie zaburzeń snu. Nie działają przeciwbólowo, ale nieznacznie zmniejszają reakcje na bodźce bólowe. Niebezpieczeństwem stosowania tych leków jest wywoływanie przez nie lekozależności i występowanie paradoksalnych objawów pobudzenia psychoruchowego, lęku i bezsenności.
W depresjach z silnym lękiem stosuje się neuroleptyki (pochodne fenotiazyny, tioksantenu, butyrofenonu, difenylobutyropiperydyny, dipenzoapiny, benzochinolizyny, tetrabenazyna i inne). Działają one uspokajająco i antyemocjonalnie, zmniejszają lęk, podniecenie i rozpacz. Leki te podane w odpowiedniej dawce nie obniżają zdolności kojarzenia i pracy umysłowej.
Najlepszą metodą leczenia depresji jest połączenie podawania leków przeciwdepresyjnych z psychoterapią, której celem jest nauczenie się nowego sposobu myślenia i oceny własnej osoby. Potrzebna jest pomoc psychologa, który oceni stan chorego i w razie potrzeby skieruje do lekarza psychiatry. Często niezbędne jest zastosowanie terapii rodzinnej. Warto pamiętać, że depresja jest chorobą, którą można wyleczyć, ale łatwiej jest jej zapobiegać.