Rynek leków rozwija się wolniej

Według danych IMS Health całkowita wartość rynku farmaceutycznego w Polsce od stycznia do września 2006 roku (w cenach producenta netto) wzrosła o 4,1 proc. do 11 mld zł. Cały rok ma jednak przynieść mniejszą, bo zaledwie 2,7 procentową dynamikę wzrostu całego rynku.

Według najnowszych prognoz IMS wartość rynku w 2007 roku nie wzrośnie o więcej niż 1 proc. Spadek dynamiki rozwoju tego rynku to efekt narastającej konkurencji cenowej pomiędzy producentami, obniżek cen urzędowych leków refundowanych i szpitalnych oraz brak wprowadzań do systemu refundacji w aptekach nowych substancji leczniczych.

Rynek apteczny rośnie dzięki lekom Rx
W skali dwunastu miesięcy (zakończonych w sierpniu 2006 roku) rynek farmaceutyków w Polsce wzrósł o 4,2 proc. i osiągnął wartość 14,67 mld zł w cenach producenta netto. Dla porównania, w ubiegłym roku rynek ten wzrósł o 7,5 proc. Obecnie w rynku tym największy udział mają leki wydawane w aptece na podstawie recepty (68 proc.), leki wydawane w aptece bez recepty (20 proc.) oraz rynek szpitalny z 12proc. udziałem.

W okresie tym segment apteczny wzrósł o 3,7 proc., przede wszystkim dzięki lekom kupowanym na receptę. Apteczna sprzedaż tych leków wzrosła od stycznia do września o 361 mln zł, czyli o 5,2 proc. Najlepszym okresem dla tego segmentu pozostaje jednak 2000 rok, kiedy rynek ten wzrósł o ponad 25 proc. Apteczny rynek leków OTC spadł natomiast od stycznia do września tego roku o 0,3 proc., a rynek szpitalny wzrósł o 6,7 proc.

Wśród leków na receptę kupowanych w aptece w okresie od stycznia do końca września najszybciej rosła sprzedaż leków stosowanych w chorobach serca i naczyń krwionośnych. Szybko również rozwija się sprzedaż leków stosowanych w chorobach układu pokarmowego. Średnioroczny wzrost sprzedaży tych leków od kilku lat zresztą jest największy na rynku. Wśród leków nasercowych wynosi on 9,6 proc., leków stosowanych w chorobach układu nerwowego – 7,7 proc., a układu pokarmowego – 6,8 proc.

W okresie od stycznia do września spadła natomiast o 34 mln zł sprzedaż leków przeciwinfekcyjnych, ma to związek z mniejszą zachorowalnością w tym sezonie. IMS Health zauważa, że sprzedaż tegorocznych szczepionek przeciwgrypowych w porównaniu do września 2005 roku ilościowo spadła o 2,5 proc., ale wartościowo wzrosła o 15 proc.

Na rynku szpitalnym największe wzrosty obejmują leki onkologiczne, antybiotyki i leki przeciwwirusowe. Co roku spada natomiast sprzedaż płynów szpitalnych.

Dynamika wydatków spada
IMS Health zwróciło uwagę na spadającą dynamikę wydatków pacjentów na leki. Po blisko trzech pierwszych kwartałach 2006 roku pacjenci wydali na leki łącznie o 3,2 proc. więcej niż w analogicznym okresie 2005 roku, przy czym wydatki na leki bez recepty spadły o 0,9 proc. Warto zauważyć, że wydatki na leki OTC spadły po raz pierwszy od kilku lat.

W sumie dynamika wydatków na leki zarówno na receptę, jak i OTC, jest obecnie ponad dwukrotnie niższa niż w 2005 roku, kiedy wzrosła ona o 6,9 proc.

Niekorzystny wpływ na dynamikę rozwoju rynku ma spadający udział leków podlegających refundacji. Po ośmiu miesiącach 2006 roku udział tych produktów w aptecznym rynku leków na receptę wynosił 71 proc., podczas gdy rok wcześniej było to 74 proc. Warto zwrócić uwagę, że od marca w każdym z miesięcy tego roku udział ten jest najniższy od trzech lat.

Czy dwóch dostawców wystarczy?
Według danych Monitora Aptecznego systematycznie spada liczba hurtowni, z którymi współpracuje przeciętna apteka. O ile w 2002 roku około 28 proc. aptek miało do dwóch dostawców, to obecnie takich aptek jest już blisko 65 proc. Kilka lat temu 16 proc. aptek mogło pochwalić się współpracą z pięcioma lub więcej hurtownikami, a dziś ich odsetek spadł do zaledwie 0,4 proc.

Zdecydowana większość aptek nigdy nie zdecydowała się na zmianę głównego dostawcy. Zrobiło to ledwie około 8 proc. z nich, z czego tylko 1,5 proc. w ciągu ostatniego półrocza.

Dostawcami aptek są z reguły średnie lub duże hurtownie, bo tylko 0,3 proc. aptek działających na krajowym rynku nie współpracuje ani z dużymi ani ze średnimi dostawcami. Apteki, które mają tylko jednego dostawcę, współpracują głównie z dużymi (70 proc.) lub średnimi (28 proc.) hurtowniami.

Z roku na rok zwiększa się odsetek aptek funkcjonujących w sieci. O ile w trzecim kwartale 2006 roku w sieci 520 aptek funkcjonuje 5,1 proc. placówek, to rok temu było to 3,9 proc.

Rynki zagraniczne rosną szybciej
Światowy rynek farmaceutyczny rozwija się znacznie szybciej niż krajowy. Według prognozy IMS Health, w całym 2006 roku światowy rynek farmaceutyczny wzrośnie o 67 proc., natomiast w 2007 roku o kolejne o 56 proc. Prognozuje się, że w tym roku w pięciu największych europejskich rynkach tych produktów wzrośnie on o 45 proc., a w USA o 67 proc. Najszybszy wzrost dotyczyć ma takich krajów jak Chiny, Indie, czy Brazylia (10 proc.), natomiast najmniejszy będzie w Japonii, gdzie wzrosnąć ma tylko o około 1 proc.

Według IMS Health w przyszłym roku wydatki na leki na całym świecie, licząc w cenach producenta, wyniosą łącznie 665685 mld USD. Głównymi czynnikami wzrostu rynku są przede wszystkim zwiększony dostęp do farmakoterapii, starzejąca się populacja, czy rozwój leczenia onkologicznego.

#Rynek leków w Polsce (mln zł, ceny producenta netto)

* dane z okresu 12 miesięcy kończących się 30 września
Źródło: IMS Health

#Rynek dystrybucji farmaceutycznej – łańcuch aptek (3Q2006)

Źródło: raport z opłacalności