Przeszczep serca – blaski i cienie

Przeszczep serca jest ratunkiem dla licznych pacjentów z nieodwracalnie uszkodzonym mięśniem sercowym. Jest ostatecznością, jeśli alternatywne metody leczenia nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Jest to zabieg skomplikowany i ryzykowny. Transplantacja serca niesie ze sobą za równo ryzyko operacyjne, jak i ryzyko wystąpienia powikłań. Z drugiej strony, jest jedyną szansą na życie. Budzi nadzieję fakt, iż dzięki szybkiemu rozwojowi medycyny, wzrasta liczba osób przeżywających ten trudny zabieg.

Sprawdź czy możesz zostać dawcą…

Jednym z największych wyzwań,  na jakie napotyka transplantologia to zbyt mała liczba dawców. Ten problem spędza pacjentom sen z powiek, gdyż wielu z nich jest zmuszonych czekać na zabieg ponad rok, zanim znajdzie się odpowiedni dawca. Liczba dawców w ostatnich latach jest jednak stała, ani nie rośnie ani nie maleje. Nie jest to związane wyłącznie z niechęcią społeczeństwa do oddawania serca. Znacznie poprawiły się metody ratowania życia po wypadkach. Co jest jak najbardziej słuszne.
Obecnie najczęstszymi dawcami są chorzy po udarach mózgu lub po niepowodzeniach związanym z zabiegami neurochirurgicznymi. W ostatnich latach bardzo rzadko przeszczepia się narządy od dawców z wypadków komunikacyjnych.

– Optymalny dawca to chory poniżej 40 roku życia, ponieważ do tego wieku uważamy, że u chorego nie występuje choroba wieńcowa, lub inne patologie. Co równie ważne waga dawcy i biorcy powinna być zbliżona – różnica w wadze nie powinna przekraczać 10-15% – tłumaczy prof. Marek Jemielity, szef Kliniki Kardiochirurgii w Szpitalu Klinicznym Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Trudność w znalezieniu dawcy polega też na tym, że jeśli serce dawcy działało prawidłowo, ale “właścicielką” była kobieta ważąca ok. 50 kg, to taki organ może okazać się zbyt mało wydolny i nie poradzi sobie w ciele dawcy, który jest np. ważącym ok. 90 kg mężczyzną, mimo że serce nie rośnie wraz z wagą człowieka.
Nie ma oczywiście zależności, że dawcą dla kobiety musi być kobieta, a dla mężczyzny mężczyzna. Ważnym czynnikiem, który trzeba wziąć pod uwagę jest grupa krwi. Decydujący jest tu pierwszy czynnik, czyli podstawowe grupy krwi A, B, O. Rh nie gra w tym przypadku roli.

Z jakimi konsekwencjami wiąże się przeszczep serca?

Kluczową kwestią po zabiegu, jest to, by serce podjęło skuteczną pracę w nowym organizmie. Najważniejsze czy prawidłową pracę podejmie prawa komora serca, a nie jak się wydaje lewa komora, która jest komorą główną dającą krew całemu organizmowi.
U chorych, którzy mają wieloletnią niewydolność krążenia, dochodzi do powstawania nadciśnienia płucnego. To może być tym czynnikiem, który powoduje, że nie każdy chory przeżyje zabieg operacyjny.

Ile osób przeżywa operację przeszczepienia serca?

Jeżeli przeszczepione serce było odpowiednio “dobrane” do biorcy i było zdrowe, to znaczna większość pacjentów, bo aż 95% nie ma po zabiegu jakichkolwiek dolegliwości. W skali całego świata, zabieg transplantacji przeżywa 80%, więc śmiertelność po przeszczepie wynosi 20%. Wynik wydolności u osób po przeszczepach jest znakomity. Najczęściej bowiem przed operację chorzy nie mogli pokonać nawet kilku metrów, a po zabiegu transplantacji wchodzą po schodach bez najmniejszego problemu.

Jeżeli chodzi o długość życia z przeszczepionym organem, to 50-60% chorych przeżywa przynajmniej dziesięć lat. Są też tacy pacjenci, którzy żyją już 30 lat z przeszczepionym sercem. Oczywiście zdarza się, że u niektórych osób, mimo udanego zabiegu występują uszkodzenia wielonarządowe na przykład uszkodzenie płuc, nerek, wątroby, a organizm nie potrafi skutecznie podjąć czynności. Dlatego właśnie każda procedura powinna być wykonywana w momencie najkorzystniejszym dla pacjenta.

Jak może wyglądać życie chorego po przeszczepie serca?

Jak w wielu innych sytuacjach, tak i w przypadku przeszczepu serca najtrudniejszy jest początkowy okres, czyli pierwszy rok po zabiegu. Jest to czas, kiedy organizm uczy pracować się z nowym organem i wiąże się z licznymi wyrzeczeniami. Oczywiście pacjentów po zabiegu transplantacji serca spotykamy w życiu codziennym reagujących i funkcjonujących jak każdy przeciętny człowiek. Po zabiegu transplantacyjnym należy jednak unikać dużych zgromadzeń ludzi, aby nie nabawić się infekcji. Natomiast po upływie roku, niektórzy pacjenci uprawiają nawet intensywnie sport taki jak jazda na rowerze czy bieganie.

– Osobiście nie jestem zwolennikiem, aby osoby po przeszczepieniu serca uprawiały sporty ekstremalne. Natomiast jeżeli ktoś ma pełną wydolność serca i jest to młoda osoba, która ma wszystkie inne narządy sprawne to istnieje takie samo ryzyko wystąpienia problemów z sercem jak u osób, które nie przeszły transplantacji serca – uważa prof. Marek Jemielity.

Przeszczep serca – kto może być do niego zakwalifikowany?

Najwięcej pacjentów, którzy są kwalifikowani do zabiegu stanowią osoby z kardiomiopatią, czyli chorobą o nieznanej przyczynie. To schorzenie powoduje, że serce zaczyna pracować coraz słabiej. Dość popularne są niestety stany zapalne mięśnia sercowego, których przyczyną może być np. przebyta i niewyleczona grypa. Komórki mięśnia sercowego, zostają uszkodzone i w konsekwencji serce przestaje się kurczyć. Lekarze starają się najczęściej wyleczyć takie serce urządzeniami mechanicznymi, ale jeżeli nie dochodzi do powrotu funkcji to taki pacjent kwalifikuje się do przeszczepu serca. Kolejną grupą są chorzy z chorobą wieńcową, która powoduje kolejne zawały oraz uszkodzenie mięśnia sercowego. Osoby z nadciśnieniem płucnym są główną grupą ryzyka. Oczywiście wiek ma tu również znaczenie. Młodsi łatwiej przeżywają przeszczep serca. Granicą, której nie powinno się przekraczać to 65. rok życia.

Kolejki po serce do przeszczepu

Jeżeli dana osoba kwalifikuje się do przeszczepu, to następnie zgłaszana jest do organizacji Poltransplant. Zajmuje się ona kolejno wpisaniem chorego na listę oczekujących, zgodnie z kolejnością zgłoszeń. Na liście są dwa najważniejsze rodzaje kolejek. Pierwsza kolejka “chorych pilnych”. Są to zwykle chorzy, leżący w szpitalu, umierający. Są oni pierwsi brani pod uwagę jeżeli pojawią się odpowiedni dawcy. Druga kolejka to kolejka planowana, czyli chorzy, którzy oczekują na przeszczep serca w domu.

– Prawda jest taka, że obecnie w Polsce chorzy, którzy oczekują w domu na serce mają nikłe szanse na to, aby mieć wykonany przeszczep dlatego, że jest kilkudziesięciu chorych z listy pilnej, którzy oczekują na zabieg transplantacyjny. Naszą działalność rozpoczęliśmy w 2010 r. i do tej pory przeszczepiliśmy 40 serc, a w całej Polsce przeszczepia się około 100 serc rocznie – tłumaczy prof. Marek Jemielity.

Swoje serce można przekazać po śmierci do przeszczepu jednorazowo. Mało kto jednak zastanawia się nad oddawaniem swoich organów, kiedy wszystko w życiu dobrze się układa. Takie myśli są zwyczajnie odsuwane na bok. A kiedy wydarzy się coś nieoczekiwanego, nie ma już czasu, żeby zapytać o zgodę. Warto się zastanowić nad oświadczeniem woli, w którym po śmierci przekażemy komuś np. nasze serce, które jest ostatnią szansą na życie dla wielu ciężko chorych osób. Kiedy w 1967 r. dokonano pierwszej na świecie transplantacji serca, wiele osób traktowało to wydarzenie jako eksperyment. Dzisiaj widać jak powszechny stał się ten zabieg i jak wielu ludzi udało się dzięki niemu uratować.

Tekst powstał z okazji X Jesiennego Spotkania Kardiologicznego.

Źródło: Informacja prasowa /  ieleven.pl