Profilaktyka i leczenie żylaków nóg

Zastój krwi w żyłach i nieprawidłowe odprowadzanie płynu tkankowego prowadzą do stanów zapalnych i obrzęków.
Dochodzi do wzrostu ciśnienia żylnego i uszkodzenia zastawek, a w konsekwencji do uszkodzeń naczyń tętniczych i powstawania „pajączków”.

Zapalenie żył jest procesem niszczenia ich ścian, w wyniku którego powstaje zakrzep zmniejszający drożność żyły. Jeśli światło żyły zostaje zamknięte, krew przenoszona jest przetoką żylną do naczyń powierzchniowych, co zwiększa ciśnienie żylne i sprzyja szybkiemu powstawaniu żylaków.

Co sprzyja żylakom?
Powstawaniu żylaków sprzyja dziedziczenie niewydolnych zastawek, siedzący tryb życia, praca w pozycji stojącej lub siedzącej bez dłuższej zmiany pozycji, otyłość.

Żylaki powstają częściej u osób starszych, u których z racji wieku układ krążenia jest mniej wydajny, a naczynia mniej elastyczne.

Na powstawanie żylaków bardziej narażone są kobiety niż mężczyźni. Szacuje się, że w Polsce zmiany w naczyniach żylnych występują u ok. 90 proc. kobiet i ok. 50 proc. mężczyzn (żylaki i hemoroidy).

W czasie ciąży krew ma większe tendencje do krzepnięcia, co w połączeniu ze zmniejszonym przepływem krwi przez miednicę i osłabieniem elastyczności ścian naczyń sprzyja zakrzepicy i zmianom żylnym. Powikłania w układzie żylnym mogą być także następstwem terapii hormonalnych (antykoncepcja i HTZ). Żylaki bywają również efektem chorób, np. cukrzycy, zaburzeń tarczycy, miażdżycy, zapalenia żył głębokich, trombofilii i nadciśnienia tętniczego.

Zapobieganie i leczenie

Osoby należące do grupy ryzyka powinny stosować szeroko pojętą profilaktykę: nosić podkolanówki lub rajstopy o regulowanej sile ucisku, odciążać nogi poprzez unoszenie ich w pozycji leżącej powyżej poziomu serca i przenoszenie ciężaru ciała z nogi na nogę w pozycji stojącej, zadbać o ruch (niezbyt intensywny, ale regularny spacer lub pływanie).

Gdy wystąpią pierwsze objawy żylaków lub puchnięcie nóg, należy stosować miejscowo oraz w postaci tabletek preparaty zawierające substancje uszczelniające naczynia, poprawiające ich elastyczność, przeciwdziałające zakrzepom i ułatwiające wchłanianie krwiaków (heparynę, dobesylan wapnia, bioflawonoidy).

• Heparyna – zmniejsza krzepliwość krwi, tworząc z antytrombiną AT III kompleks, który hamuje syntezę i aktywność trombiny i czynnika Xa. Wychwyt heparyny przez makrofagi i komórki śródbłonka zwiększa ujemny ładunek na powierzchni ścian naczyń, co zapobiega powstawaniu zakrzepów przyściennych.
• Dobesylan wapnia – zmniejsza przepuszczalność ścian naczyń i poprawia ich elastyczność oraz zapobiega zakrzepom i zastojom w naczyniach poprzez zmniejszanie agregacji płytek i zmniejszenie lepkości osocza.
• Bioflawonoidy – uszczelniają naczynia krwionośne, poprawiając ich elastyczność i regulując przepuszczalność.

Inne sposoby leczenia
W celu łagodzenia stanów zapalnych i zmniejszenia bólu stosuje się miejscowo preparaty zawierające NLPZ. Działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i przeciwwysiękowe wykazuje tribenozyd. W celu zwiększenia efektów leczenia i zapewnienia pacjentowi „wygody” kuracji zaleca się stosowanie preparatów zawierających połączenia ww. substancji.

Zaawansowane zmiany żylakowe mogą wymagać zbiegów chirurgicznych. Wśród wielu metod można wyróżnić:
* obliterację żylaków – nastrzykiwanie naczyń substancją powodującą zamykanie, włóknienie i zanikanie żylaków,
* stripping – wyciagnięcie zmienionej chorobowo żyły poprzez nacięcie w pachwinie,
* chirurgię endoskopową,
* kriostripping – z zastosowaniem sond, którymi wtłacza się do naczynia żylnego ciekły azot,
* naprawę zastawek żylnych, np. poprzez zastosowanie przesunięcia odcinków żylnych lub pomostowania, czyli by-passów.

mgr farm. Małgorzata Potocka