Prawnik radzi… realizacja recept na Zoladex

Czy sądy orzekające poparły stanowisko aptekarzy dotyczące realizacji recept na Zoladex?

Przed Sądem Rejonowym dla m.st. Warszawy zapadły kolejne wyroki w sprawach dotyczących prawidłowości realizacji przez farmaceutów (i apteki) recept wystawionych m.in. na leki Zoladex i Diphereline. Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) w toku przeprowadzonych kontroli kwestionował prawidłowość realizacji recept, argumentując, że niezależnie od ilości leku przepisanego przez lekarza farmaceuta powinien wydać tylko jedno opakowanie. Zdaniem NFZ jedno opakowanie leku Zoladex lub Diphereline wystarcza na 3 miesiące kuracji; wynika to z charakterystyki produktu leczniczego i uniemożliwia wydawanie większej ilości leku, niezależnie od tego, co lekarz przepisał na recepcie.

Sądy orzekające nie poparły stanowiska prezentowanego przez NFZ, podzielając racje aptek. Zdaniem sądu apteka miała prawo wydać taką ilość leku, jaka została przepisana przez lekarza wystawiającego receptę (w przedmiotowych przypadkach lekarze przepisali 2 opakowania leku z podanym sposobem dawkowania co 84 dni lub co 12 tygodni, a w jednym przypadku – 3 opakowania z podanym sposobem dawkowania co miesiąc).

Sąd uznał, iż podstawą do wydania refundowanego leku, a tym samym do zwrotu refundacji, jest recepta wystawiona przez lekarza. Brak recepty powoduje, że nie powstaje prawo do refundacji. To samo dotyczy leków w ilości nieobjętej receptą.

Kontrolowanie zaleceń lekarskich nie jest rolą farmaceuty. Sąd wyraźnie zaznaczył, że to lekarz przepisujący receptę na leki bierze odpowiedzialność za prawidłową terapię pacjenta, a apteka, w której jest realizowana dana recepta, nie ma możliwości wkraczania w ten zakres uprawnień lekarza i kwestionowania podanej ilości leku oraz sposobu jego dawkowania, poza wyjątkami wynikającymi z przepisów, w których przedmiotowy przypadek się nie mieścił.

„To nie aptekarz, a lekarz zajmuje się leczeniem pacjenta. Aptekarz ani nie ma kompetencji do tego, by kwestionować decyzję lekarza, ani żadnych środków, by weryfikować prawidłowość jego procesu decyzyjnego, na co słusznie zwraca się uwagę w pozwie”.

„(…) O sposobie ordynacji poszczególnego specyfiku rozstrzyga lekarz, a nie producent leku. Nie można w badaniach nad czasem trwania kuracji, na potrzeby przywołanych wyżej przepisów, kierować się charakterystyką produktów leczniczych wydaną przez producenta, skoro na recepcie wskazany jest sposób dawkowania. To lekarz, a nie producent leku, rozstrzyga o sposobie leczenia pacjenta. Jeśli lekarz widzi możliwość zaordynowania leku w odstępie 84 dni, to nie można w jego decyzję ingerować, powołując się na wskazania producenta. Widocznie lekarz uznał, iż nie ma potrzeby powtórnego badania pacjenta. Aptekarz nie tylko nie powinien, ale wręcz nie może kontestować ordynacji lekarskiej”.

Zdaniem sądu z § 8 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie recept lekarskich wyraźnie wynika, iż lekarz zawsze może przepisać dwa najmniejsze opakowania leków refundowanych. Jeśli zaś zapisuje więcej, to zastosowanie znajdzie reguła druga, wynikająca z § 8 ust. 1 pkt 2, ograniczająca możliwość przepisania leku na maksymalnie trzymiesięczne stosowanie.

Sąd stwierdził również, iż „nie można jednocześnie zgodzić się z poglądem pozwanego (tj. NFZ) jakoby trzymiesięczne stosowanie oznaczało okres działania leku w organizmie pacjenta. Pod pojęciem «trzymiesięcznej kuracji» należy rozumieć przedział czasowy, w którym aplikuje się lekarstwo. Odmienne zapatrywanie wymuszałoby oparcie ustaleń w tym przedmiocie w kategoriach ocennych i niemierzalnych”.

Tym samym sąd uznał, iż dokonywanie potrąceń kwot kwestionowanych przez NFZ było niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa, ponieważ funduszowi nie przysługiwała żadna wierzytelność wobec apteki z tytułu rzekomych nieprawidłowości w realizacji recept.

W cytowanych wyrokach ponownie została potwierdzona prawidłowość postępowania przez apteki przy realizacji recept wystawionych na leki w ilości nieprzekraczającej trzymiesięcznego stosowania.

Przedmiotowe wyroki nie są jeszcze prawomocne. NFZ, broniąc swojego dotychczasowego stanowiska, będzie zapewne składał od nich apelację. Z ostatecznymi wnioskami należy zatem wstrzymać się do czasu rozpatrzenia apelacji.

Niemniej jednak już teraz te wyroki pokazują, iż interpretacja stosowana dotychczas przez NFZ w analogicznych sprawach nie jest właściwa i budzi poważne wątpliwości, zwłaszcza w kontekście próby przypisania farmaceutom uprawnień do kwestionowania ordynacji lekarskiej, do czego, jak stwierdziły sądy, nie ma żadnych podstaw w obowiązującym prawie.

(Sygn. akt sprawy pierwszej instancji I C 174/09, I C 220/09).