Sposoby leczenia blizn

Choć współczesna medycyna dysponuje wieloma metodami, które mogą znacznie ograniczyć wielkość blizn i poprawić ich wygląd, to ich leczenie nadal jest dla lekarzy wielkim wyzwaniem.

Blizna powstaje w miejscu uszkodzenia skóry, gdzie tkanka łączna wypełnia uszkodzone miejsce. Wybór metody leczenia blizn powinien zależeć od ich rodzaju. Najważniejsza jest kliniczna ocena blizny, czyli jej umiejscowienie, określenie czasu, jaki upłynął od jej powstania, głębokość, rozmiar i forma, jaką mają brzegi. Największym wyzwaniem dla medycyny są blizny powstające w wyniku oparzeń i ciężkich urazów.

Metody nieinwazyjne
Preparaty stosowane miejscowo mają na celu uelastycznienie, zmiękczenie stwardniałej i przerośniętej tkanki w miejscu blizny. Preparaty te poprawiają ukrwienie i nawilżenie blizny, zmniejszając uczucie napięcia i świądu. W wyniku ich działania kolor skóry w obrębie blizny zmienia się i jest zbliżony do naturalnego. Najczęściej stosuje się preparaty z wyciągiem z cebuli wzbogaconym alantoiną i heparyną. Preparaty z masy perłowej pochodzącej z muszli ostryg z rodzaju Preria powodują rozjaśnienie, zmiękczenie stwardniałej i przerośniętej blizny oraz mogą znosić uczucie napięcia i świąd w jej obrębie. Tego typu leczenie może trwać nawet kilka miesięcy. Najważniejsza jest jednak systematyczność i cierpliwość.

Żele silikonowe są polecane jako preparaty wspomagające rozjaśnianie i wygładzanie blizn pourazowych, potrądzikowych oraz pooperacyjnych. Użycie wyciągów z cebuli i mącznicy lekarskiej, a także z heparyny i alantoiny na silikonowej bazie tych preparatów wpływa na przyspieszenie regeneracji uszkodzonej struktury skóry. Żele utrzymują właściwą wilgotność w okolicy blizny, łagodzą uczucie jej napięcia i świądu. Sprawdzają się w trudno dostępnych miejscach ciała.

Terapia uciskowa sprawdza się najlepiej w połączeniu z innymi terapiami. Powinna być rozpoczęta, gdy blizna nie jest jeszcze w pełni uformowana. Leczenie tą metodą powoduje niedotlenienie blizny, zwolnienie jej metabolizmu, redukcję liczby fibroblastów i nasilenie aktywności kolagenazy, co prowadzi do zmniejszenia produkcji kolagenu w bliźnie. Konieczny minimalny nacisk, jaki musi być zastosowany, to 24 mmHg. Dzięki niemu możliwe jest zamknięcie naczyń włosowatych w bliźnie. Odzież uciskową trzeba nosić przynajmniej przez 4-8 miesięcy, a czasami nawet kilka lat.

Kortykosteroidy zmiękczają bliznę, wyrównują ją do poziomu powierzchni skóry. Podaje się je miejscowo w postaci wstrzyknięć wykonywanych w odstępach 4-6-tygodniowych. Preparat powinien być podany bezpośrednio do leczonej zmiany. Jeśli dostanie się do otaczających tkanek, może spowodować ich zanik.

Metody inwazyjne
Mikrodermabrazja polega na mechanicznym złuszczaniu naskórka i/lub skóry właściwej warstwa po warstwie za pomocą specjalnego urządzenia wyposażonego w głowice ścierające, pokryte kryształkami naturalnego diamentu. Dzięki umiarkowanemu usuwaniu górnych warstw naskórka w jego warstwie podstawnej dochodzi do zintensyfikowanego tworzenia się nowych, pełnowartościowych komórek. Bardzo dobre efekty uzyskuje się w przypadku blizn zanikowych, mniejsze – w przypadku blizn przerosłych.

Dermabrazja to nic innego jak ręczne ścieranie naskórka i górnych warstw skóry właściwej. Celem tego zabiegu jest redukcja głębokich dziur po trądziku lub ospie. Środek ścierający dosłownie złuszcza warstwy skóry, odsłaniając leżącą głębiej, młodszą i świeższą warstwę. Niektóre blizny znikają już po pierwszym zabiegu, inne zaś wymagają dodatkowych wizyt u dermatologa.

Peelingi polegają na złuszczeniu z powierzchni skóry martwych komórek naskórka. Najczęściej wykorzystywane są peelingi powierzchowne i średnio głębokie. Efektem biologicznym peelingu jest powstawanie nowych komórek i obumieranie starych, stymulacja żywych komórek skóry oraz inicjacja syntezy białek strukturalnych – kolagenu i elastyny. Celem zabiegu jest poprawienie wyglądu i stanu skóry.

Krioterapia, czyli leczenie zimnem, to zabieg, w którym wykorzystuje się ciekły azot lub gazowy podtlenek azotu. Niska temperatura (od -85 do -190ºC) zamraża komórki i niszczy naczynia krwionośne. Wywołane zaburzenie przepływu krwi powoduje niedotlenienie i niedokrwienie tkanek blizny. Leczenie polega na dwukrotnym mrożeniu rany z przerwą na rozmrożenie. Zabiegi należy powtarzać 3-5 razy w odstępach 4-6 tygodni. Rana goi się w ciągu 7-14 dni, a powstałe w niej włókna kolagenowe są płaskie i w odpowiedniej ilości.

Laseroterapia wspomaga proces gojenia po urazach. Najbardziej uniwersalny jest laser CO2 oraz neodymowo-jagowy (Nd:YAG). Lasery stosowane są w leczeniu blizn zanikowych. W terapii laserowej bardzo istotny jest czas wykonania zabiegu; im szybciej tym lepiej. Zastosowanie lasera po upływie kilku tygodni od urazu może przyczynić się do uzyskania znacznie lepszego wyniku, niż po kilku latach. Najnowszym osiągnięciem techniki laserowej stosowanej w dermatologii jest laser frakcyjny, światłowodowy, zalecany w leczeniu blizn zanikowych i przerosłych.

Radioterapia jako metoda leczenia blizn budzi wiele wątpliwości ze względu na to, że jej stosowanie może zwiększać ryzyko pojawienia się raka skóry. Jednak polecana jest w terapii bliznowców, które są oporne na inne metody leczenia. Czasem stosowana jest zapobiegawczo po ich chirurgicznym wycięciu. Napromienienie powoduje uszkodzenie fibroblastów oraz wpływa na strukturę i organizację włókien kolagenu.

Stosowanie tzw. wypełniaczy to rozwinięta dziedzina dermatologii estetycznej, mająca na celu wyrównanie powierzchni skóry nad zapadniętymi bliznami. W tej metodzie stosuje się preparaty półpłynne w postaci zastrzyków oraz wszczepy stałe. Do wypełniania mogą służyć też tkanki własne pacjenta (przeszczepy autogeniczne).

Metody skojarzone zastępują obecnie monoterapię. Polegają one na łączeniu kilku metod, dostosowanych indywidualnie do każdego przypadku.