Polskie leki na Czarnym Lądzie

W warszawskim Muzeum Farmacji możemy zapoznać się z wystawą poświęconą nigeryjskiej Polfie. Ekspozycja jest próbą przybliżenia zwiedzającym nieznanego nam epizodu polskiej działalności farmaceutycznej w Afryce.

W latach 60. XX wieku nastąpił w Polsce gwałtowny rozwój przemysłu farmaceutycznego. W tym okresie założono Zjednoczenie Polfa, w skład którego weszło 17 fabryk farmaceutycznych w całej Polsce, zatrudniających łącznie ponad 25 tysięcy ludzi. 40 proc. ich produkcji było eksportowanych do około 70 krajów na całym świecie lokując tym samym Polskę wśród 12 najważniejszych eksporterów leków.

Ambicją przemysłu farmaceutycznego był eksport do krajów wolnodewizowych. Ze względu na ówczesną sytuację polityczną współpraca z Europą Zachodnią nie była możliwa. W związku z tym postanowiono szukać innych rynków zbytu. Regionem szczególnie godnym uwagi wydawała się Afryka. W tym okresie wiele krajów kolonialnych tego kontynentu uzyskiwało niepodległość, co dawało możliwość stosunkowo łatwego zaistnienia na tamtejszych rynkach.

Dlaczego Nigeria?
Przy wyborze odpowiedniego państwa brano pod uwagę takie warunki, jak liczba ludności, powierzchnia kraju, możliwość porozumiewania się w którymś z języków europejskich, możliwości finansowe, a także poziom dostępności służby medycznej i sieci dystrybucji produktów farmaceutycznych. Początkowo zastanawiano się nad trzema afrykańskimi krajami: Etiopią, Nigerią i Sudanem. Ostatecznie zdecydowano się nawiązać współpracę z Nigerią. Ważnym względem przemawiającym za takim rozwiązaniem była obecność na nigeryjskim rynku polskiej spółki handlowej Daltrade, a także fakt, że ten kraj spełniał większość warunków stawianych przez przyszłych założycieli firmy.

Założenie firmy
Podjęto zatem działania mające doprowadzić do stworzenia polskiej firmy farmaceutycznej na terenie Nigerii. Plany te pokrzyżował wybuch wojny domowej w 1967 roku. Z pomysłu jednak nie zrezygnowano i natychmiast po zakończeniu wojny przystąpiono do tworzenia firmy. Ostatecznie została ona zarejestrowana 22 grudnia 1970 roku pod nazwą Polfa (Nigeria) Limited.

Jeszcze przed 1970 rokiem polskie farmaceutyki były sprzedawane na nigeryjskim rynku przez firmę Daltrade (Nigeria) Sp. z o.o. Pod koniec lat 60. popyt na leki zwiększył się na tyle, że pojawiła się konieczność założenia oddzielnej firmy odpowiedzialnej za promocję i dystrybucję tych produktów. Funkcje te przejęła Polfa (Nigeria) Limited.

Zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami obcokrajowcy mogli mieć nie więcej niż 60 proc. udziałów. Tak więc do spółki przyjęto trzech nigeryjskich przedsiębiorców: A.O. Lawsona, profesora A.O. Williamsa oraz F.R.A. Williamsa. Polskimi udziałowcami były przedsiębiorstwa państwowe: Zjednoczenie Polfa oraz firmy Dal i Ciech. Miały one doświadczenie w badaniach, produkcji i sprzedaży leków.

Niestety już trzy lata później w wyniku zmiany przepisów Polacy musieli pozbyć się części swoich akcji, bowiem w myśl nowej ustawy w rękach obcokrajowców nie mogło pozostawać więcej niż 40 proc. udziałów.

Sukces Polfy
Początkowo zdobywanie rynku nie było proste ze względu na obecność silnej konkurencji. Wkrótce jednak okazało się, że leki produkowane przez nigeryjską Polfę wypadały bardzo korzystnie w porównaniu z innymi produktami dostępnymi w kraju.

Pierwsze lata istnienia firmy zaowocowały tak dużymi sukcesami, że konieczna była rozbudowa fabryki, a nawet założenie dwóch oddziałów w innych częściach kraju. Początkowo skupiano się głównie na imporcie i dystrybucji leków produkowanych w Polsce. Po sześciu latach istnienia firmy rozpoczęto produkcję leków, które wcześniej były importowane. Fabryka powstała w przemysłowej dzielnicy Lagos, ówczes-nej stolicy kraju.

Po 10 latach od założenia firmy asortyment Polfy obejmował m.in. antybiotyki, hormony, sulfonamidy, salicylany, substytuty krwi, leki przeznaczone dla celów weterynaryjnych, sprzęt medyczny, a także wyposażenie szpitalne.

W latach świetności Polfa (Nigeria) Ltd. była jednym z czołowych producentów leków w Nigerii. Niemal do końca lat 90. kontynuowała produkcję i sprzedaż. Obecnie firma już tam nie działa.

Polfa w Muzeum
Historia polskiej firmy funkcjonującej w dalekim kraju jest mało znana nawet w kręgach farmaceutycznych. Wystawa, poza przedstawieniem polskiej działalności farmaceutycznej, pokazuje kulturę i krajobraz Nigerii. Materiał merytoryczny został wzbogacony dekoracją plastyczną i multimedialną prezentującą twórczość artystyczną Nigeryjczyków, zdjęcia kraju i jego mieszkańców.

Ekspozycja ta nie powstałaby bez pomocy byłych pracowników zakładów w Lagos, m.in. panów Janusza Kowalczyka, Henryka Kowalika, Konstantego Potockiego, Adama Rudzkiego, Ryszarda Sołowicza, Jerzego Surowieckiego. Opowiedzieli nam oni o swojej pracy i zgodzili się pokazać należące do nich pamiątki z działalności firmy.