Grypa w Polsce – sytuacja epidemiologiczna, szczepienia


Czynnik etiologiczny grypy
Chorobę wywołują wirusy grypy należące do rodziny Orthomyxoviridae. Zostały one zakwalifikowane do trzech typów immunologicznych: A, B i C. Klasyfikacja wirusów grypy opiera się na różnicach antygenowych między głównymi białkami wirusa, tj. białkiem M i nukleoproteiną NP. Typ A dzieli się na podtypy, opierając się na właściwościach antygenów powierzchniowych: neuraminidazy (NA) i hemaglutyniny (HA).

Zmienność wirusa grypy
Wirus grypy ma bardzo duże możliwości zmian antygenowych, co prowadzi do powstawania nowych szczepów wywołujących zachorowania o charakterze epidemii lub pandemii. Występowanie tych zmian antygenowych jest spowodowane segmentową strukturą genomu wirusa. Najwięcej zmian antygenowych zachodzi w obrębie typu A, w mniejszym zaś stopniu dotyczą typu B. Typ C jest antygenowo stabilny.

Rozróżnia się dwa typy zmian antygenowych dokonujących się w obrębie antygenów powierzchniowych: hemaglutyniny i neuraminidanzy, a mianowicie tzw. drift, czyli przesunięcie antygenowe, oraz shift, czyli skok antygenowy.

Rezerwuar zarazka i źródło zakażenia, droga transmisji
Naturalnym rezerwuarem drobnoustroju oraz źródłem zakażenia jest człowiek chory, wydalający wirusy grypy w wydzielinie z górnych dróg oddechowych. Wirus grypy charakteryzuje się dużą zakaźnością. Przenoszony jest z człowieka chorego na zdrowego drogą kropelkową podczas kaszlu, kichania czy mówienia. Najwyższą zakaźność chorzy wykazują w początkowym okresie infekcji, przy czym chory może zakażać nawet do 7–9 dni od początku choroby.

Okres wylęgania
Okres wylęgania od wniknięcia wirusa do pojawienia się pierwszych objawów grypy jest dość krótki i wynosi od kilku do 48 godzin. Po zakażeniu wirus grypy namnaża się w nabłonku górnych dróg oddechowych, doprowadzając do niszczenia nabłonka i zaburzeń jego funkcji obronnych, a zaburzając prawidłową pracę nabłonka migawkowego górnych dróg oddechowych, toruje drogę zakażeniom bakteryjnym.

Zgony z powodu grypy
Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, która w większości przypadków kończy się wyzdrowieniem. Niemniej jednak u niektórych osób może się zakończyć niepomyślnie i doprowadzić do zgonu. W Polsce dane dotyczące liczby zgonów z powodu grypy są dostępne dopiero od 1959 roku. Liczba przypadków śmiertelnych jest niewątpliwie powiązana z rozmiarami epidemii, a więc liczbą zachorowań, jaka wystąpiła w danym roku czy w danym sezonie grypowym. W okresie od 1959 do 2003 roku największą liczbę zgonów zanotowano w latach 1969-1971 oraz w 1975 roku i wynosiła ona 1316 – w 1969 roku, 1299 – w 1970 roku, 5940 – w 1971 roku oraz 5940 – w 1975 roku.

Jednak liczby bezwzględne nie oceniają ryzyka zgonu, czyli śmiertelności oraz częstości występowania tych zgonów w przeliczeniu na jednostkę populacji, czyli umieralności. Śmiertelność w Polsce z powodu grypy była dość wysoka w latach 70., tj. w okresie aktywności wirusa grypy typu A podtypu H3N2, i wynosiła od około 29 zgonów na 10 000 zachorowań (0,29%) w 1972 roku do około 2 na 10 000 (0,02%) w 1979 roku. Natomiast w ostatnim okresie śmiertelność zmniejsza się i w ciągu ostatnich trzech lat, tj. od 1999 do 2001 roku, wynosiła odpowiednio: 0,017%, 0,022% i 0,0045%. Również umieralność w Polsce z powodu grypy systematycznie się obniża. Największą odnotowano w 1971 roku i wyniosła 18,14 zgonów na 100 000 mieszkańców, natomiast w ostatnich 10 latach, tj. od 1991 do 2001 roku, mieściła się w przedziale od 1,04 do 0,067 zgonów na 100 000 mieszkańców.

Zgon z powodu grypy może nastąpić w każdej grupie wiekowej, niemniej jednak dane epidemiologiczne wykazują, że ryzyko zgonu wzrasta wraz z wiekiem. Analiza struktury wieku zgonów z powodu grypy, obejmująca lata 1997–2001, wykazała, że 87% zgonów w Polsce nastąpiło wśród osób powyżej 65 roku życia.

Zachorowania w grupach wieku
Grypa w Polsce rejestrowana jest w dwóch grupach wieku: od 0 do 14 lat oraz powyżej 15 roku życia. Dane epidemiologiczne wykazują, że zapadalność w okresie epidemii w grupie wieku od 0–14 lat jest prawie dwukrotnie wyższa niż zapadalność wśród osób powyżej 15 roku życia. Oznacza to, że dzieci – zwłaszcza w wieku szkolnym – są w okresie epidemii głównym rezerwuarem zakażenia.

Szczepienia przeciwko grypie
Grypa stanowi prawdziwe zagrożenie dla społeczeństw. Przyczynami tego są: zdolność wirusa do zmiany charakterystyki antygenowej, rozpowszechnienie choroby na całej kuli ziemskiej oraz znaczna umieralność i ciężkie powikłania pogrypowe, wymagające często hospitalizacji. W związku z tym w 1947 roku Światowa Organizacja Zdrowia wdrożyła międzynarodowy program badań, dotyczący epidemiologii grypy.

W 110 państwach w krajowych ośrodkach grypy identyfikuje się wirusy, pobrane metodą posiewów wirusologicznych z gardła i nosa chorych osób. Dane z ośrodków krajowych są przesyłane do WHO. Następnie opracowywany jest wzorcowy skład szczepionki na dany sezon grypowy. Powyższy schemat nadzoru jest powtarzany corocznie, dzięki czemu skład szczepionki jest aktualizowany każdego roku, zgodnie z zaleceniami WHO.

Termin szczepień przeciwko grypie
Szczepienia przeciwko grypie powinny być wykonywane przed sezonem grypowym. W Polsce najlepszym do tego terminem jest okres wczesnej jesieni (od września do listopada). Szczepienia w czasie epidemii mogą być przeprowadzone, jeśli osoba, która ma zostać zaszczepiona, jest zdrowa i w ciągu ostatnich paru dni nie miała kontaktu z chorym na grypę, a więc nie jest w okresie wylęgania choroby i przez pięć dni po szczepieniu będzie unikała kontaktów z innymi chorymi. W czasie trwania epidemii możemy wykonywać szczepienia ze wskazań indywidualnych, natomiast zwykle w tym okresie jest już za późno na dokonywanie szczepień masowych. Nowa, corocznie aktualizowana szczepionka jest dostępna na rynku od początku września i zachowuje ważność do końca czerwca.

Zalecenia dotyczące szczepień przeciwko grypie
Szczepienia przeciwko grypie znajdują się na liście szczepień zalecanych przez dwie najbardziej prestiżowe organizacje zajmujące się profilaktyką chorób zakaźnych: Âwiatową Organizację Zdrowia oraz Komitet Doradczy ds. Szczepień ACIP (Advisory Committee on Immunization Practices).

Również w Polsce Komisja Epidemiologiczna Rady Sanitarno-Epidemiologicznej działającej przy Głównym Inspektorze Sanitarnym zaleca szczepienia przeciwko grypie, co zostało wyrażone w Programie Szczepień Ochronnych. Zgodnie z obecnie obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (Dz. Urz. M. Z. Nr 4, poz. 35, 2003 r.), szczepienia przeciwko grypie są zalecane osobom:

1. Ze wskazań klinicznych i indywidualnych:

  • przewlekle chorym (astma, cukrzyca, niewydolność układu krążenia, oddychania, nerek);
  • w stanach obniżonej odporności;
  • w podeszłym wieku.

2. Ze wskazań epidemiologicznych:

  • pracownikom służby zdrowia, szkolnictwa, handlu, transportu, budownictwa oraz osobom narażonym na kontakty z dużą liczbą ludzi bądź pracującym na otwartej przestrzeni.

Z roku na rok coraz większa liczba osób korzysta ze szczepień przeciwko grypie jako najkorzystniejszej formy zapobiegania zachorowaniom na tę groźną chorobę.


tekst:
lek. med. Grażyna Dulny
kierownik Centrum Szczepień

dr n. med. Marek Durlik
dyrektor Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA w Warszawie

4.4/5 - (113 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH