Galen – lekarz ze snu

Galen – jedna z ważniejszych postaci w historii medycyny – z pewnością zająłby się w życiu jakimś prostszym i bardziej wdzięcznym zajęciem, gdyby nie sen ojca.

Pierwsze wieki chrześcijaństwa to okres rozkwitu medycyny. Można powiedzieć, że także jej upowszechnienia i skomercjalizowania. Niemal każdy mógł praktykować leczenie po krótkich kursach i odbyciu nauk u jednego z miejscowych medyków. Przez to znacznie obniżyła się ranga tej nauki, a lekarze przestali być traktowani jako wszechstronnie wykształceni mędrcy. Prezentując na ulicach swoje dokonania, pokazując medyczne narzędzia i tym samym reklamując swoje usługi, przypominali coraz częściej kuglarzy przedstawiających barwne, cyrkowe triki.

Galen z Pergamonu
W takiej atmosferze dorastał Galen. Urodził się w mieście Pergamon (w którym wynaleziono pergamin) w Azji Mniejszej w roku 130 n.e. Po ojcu odziedziczył chęć zdobywania rzetelnej wiedzy, po matce natomiast choleryczny temperament, który nie raz dał się poznać przy pisaniu lub wygłaszaniu ognistych przemówień skierowanych do przeciwników.

Galen otrzymał solidne wykształcenie. Studiował filozofię. W 15 r.ż., kiedy jego ojcu we śnie ukazał się Asklepios – bóg lekarzy, zapadła
decyzja o zmianie życiowych planów. Odtąd Galen kontynuował naukę w świątyni Asklepiosa – miejscu, w którym można było spotkać przedstawicieli różnych medycznych prądów.

Praktyka
Po śmierci ojca i zakończeniu nauki przyszedł czas na zdobycie praktycznych umiejętności. W tym celu młody lekarz rozpoczął swą 9-letnią podróż po świecie, podczas której zatrzymywał się u znanych medyków, by móc przyglądać się ich pracy.

Po powrocie rozpoczął samodzielną praktykę w Pergamonie jako lekarz gladiatorów. Dzięki tej posadzie mógł rozwijać swoje umiejętności związane z chirurgią.

Stawiając przed sobą wciąż nowe wyzwania, po kilku latach Galen przeniósł się do Rzymu. Tam od razu zdobył uznanie i dobrą pozycję jako lekarz znanych osobistości. Pewnego dnia, nie wiadomo z jakiego powodu, postanowił opuścić Rzym. Być może miał już zbyt wielu wrogów wśród tamtejszych medyków. Wrócił na krótko do Pergamonu, jednak jego sława dotarła do cesarza, który wezwał go do siebie i mianował osobistym
lekarzem.

Tytan pracy
Galen był tytanem pracy. Praktykował, robił liczne eksperymenty i przede wszystkim pisał, dając wyraz swoim krytycznym sądom na temat stosowanych metod leczenia i medycznych szkół. Chciał, by medycyna była nauką ścisłą; chciał ją uporządkować w pewne kanony, odkryć prawa rządzące światem przyrody. Dlatego jego zainteresowania kierowały się ku anatomii, którą studiował wykonując sekcje zwłok na ludziach i zwierzętach.

Główną myślą naukowych poszukiwań Galena było stwierdzenie, że wszystko w świecie przyrody jest celowe i ma swoje przeznaczenie. Nie bez przyczyny ludzie zbudowani są tak, a nie inaczej, a ciała posiadają odpowiednie narządy. Teza ta kierowała medycynę w stronę coraz bardziej uporządkowanej naukowości.

Następca Hipokratesa
Sam Galen uważał siebie za następcę Hipokratesa. Podkreślał konieczność wszechstronnego i gruntownego wykształcenia lekarzy tak, by prócz praktycznej wiedzy rozumieli mechanizm ciała i jego potrzeby. W czasach Galena medycyna i farmacja były ściśle powiązane, stanowiły pewną całość. Stosowane przez lekarza preparaty, zwykle wynikały z całej jego koncepcji zdrowia i choroby. Tak też było w przypadku Galena, który sam komponował swoje leki.

Trudno wyliczyć wszystkie zasługi tego niezwykle płodnego naukowca, lekarza, ciekawego świata przyrodnika. Warto dodać, że jego szerokie horyzonty pozwoliły mu także osiągnąć wiele na niwie innych nauk. Dzieła Galena obejmują bowiem także filozofię, matematykę i gramatykę.