Drożdżakowate zapalenie sromu i pochwy

Stany zapalne pochwy i sromu dotyczą około 60-80 proc. pacjentek zgłaszających się do ginekologa. Około 20-30 proc. infekcji narządu płciowego to drożdżakowate zapalenie sromu i pochwy (VVC). Aż 75 proc. kobiet co najmniej raz w życiu ulega zakażeniu VVC, a u blisko 40-50 proc. mają one charakter nawracających infekcji.

W szerzeniu się grzybic narządów płciowych nie bez znaczenia są czynniki środowiskowe: noszenie nieprzewiewnych ubiorów i bielizny syntetycznej, przebywanie w ogólnodostępnych obiektach (hale sportowe, baseny pływackie, kluby fitness), kontakty płciowe z licznymi partnerami. Wśród czynników predysponujących do wystąpienia czynnej infekcji należy wymienić: ciążę, cukrzycę, obniżenie odporności, częste stosowanie antybiotyków, leków immunosupresyjnych i kortykosteroidów, antykoncepcję hormonalną, otyłość oraz czynniki higieniczne.

Patogeneza
Za wystąpienie drożdżakowatego zapalenia sromu i pochwy odpowiadają grzyby drożdżopodobne, najczęściej Candida albicans, chociaż obecnie obserwowany jest wzrost infekcji gatunkami Candida non-albicans.

Drożdżaki są mikroorganizmami mogącymi przejściowo wchodzić w skład flory dolnego odcinka dróg rodnych kobiety. U części zdrowych kobiet stwierdza się w pochwie obecność drożdżaków, które nie powodują wystąpienia objawów chorobowych. Jednak zmiana środowiska pochwy, pH lub zaburzenie równowagi hormonalnej może wywołać nadmierne namnożenie się drożdży i spowodować stan zapalny.

Objawy kliniczne
Nasilenie objawów infekcji może być różne. W zakażeniu o ostrym przebiegu występuje świąd oraz pieczenie przedsionka pochwy i sromu, serowate, białe upławy, przekrwienie i obrzęk błony śluzowej, otarcia, linijne pęknięcia skóry. Może występować także bolesność podczas stosunków płciowych, a także bolesność i częste oddawanie moczu. Jednak takie objawy oraz obraz kliniczny nie powinny być jedynym kryterium rozpoznania choroby. Konieczny jest kontakt ze specjalistą i rozpoczęcie terapii. Należy przestrzegać pacjentki przed próbami samodzielnego rozpoznawania i leczenia grzybicy.

Choroba może mieć charakter zakażenia sporadycznego lub przebiegać jako postać nawracająca. O postaci nawrotowej mówimy w przypadku przebycia cztery razy w roku VVC mogącego mieć związek z kuracją antybiotykową lub trzy razy w roku, w przypadku zakażenia niezwiązanego z antybiotykoterapią.

Warto podkreślić, że ponad 2/3 kobiet źle diagnozuje swoje dolegliwości, a leczenie na własną rękę często przynosi więcej szkody niż pożytku. Niewłaściwe leczenie może prowadzić do obniżenia skuteczności terapeutycznej, powstania lekooporności, reakcji alergicznych oraz zwiększenia częstości nawrotów!

Rozpoznanie
W rozpoznaniu infekcji, oprócz charakterystycznych objawów klinicznych, należy stwierdzić negatywne kryteria Amsela (test zapachowy z 10% KOH, ocena komórek pod mikroskopem). W przypadku infekcji pH wydzieliny pochwowej, mierzone przy pomocy wskaźnika papierowego, może być prawidłowe lub niższe niż 4,5.

Dodatkowo można wykonać badanie preparatu bezpośredniego w kropli soli fizjologicznej (z oceną fragmentów grzybni). Posiewy zalecane są tylko w przypadkach opornych na leczenie i/lub nawrotowych.

Powikłania
Grzybicy pochwy nie można pozostawić bez leczenia. Zaniedbana może być przyczyną powikłań w postaci stanów zapalnych wyższych odcinków dróg rodnych. To z kolei może spowodować powstanie zrostów zapalnych i w skrajnych przypadkach doprowadzić nawet do niepłodności!

Skomplikowane, nawrotowe infekcje drożdżakowe obniżają jakość życia pacjentek.

Leczenie
W przypadku grzybic niepowikłanych stosujemy leczenie miejscowe (globulki, kremy, tabletki dopochwowe). W sytuacji nawrotu lub niepowodzenia terapii należy wprowadzić leczenie skojarzone: doustne (ogólne) i miejscowe.

Podstawowymi grupami środków przeciwgrzybiczych są antybiotyki przeciwgrzybicze (polieny) oraz pochodne azoli (imidazolu, triazolu), do których należą m.in.: klotrimazol, butokonazol, ekonazol, miconazol i flukonazol.

Ostatnio pojawił się na rynku nowy preparat przeciwgrzybiczy w postaci kremu dopochwowego. Jego aktywnym składnikiem jest azotan butokonazolu. Krem ten jest wskazany do leczenia miejscowego zakażeń VVC wywołanych przez grzyby z gatunku Candida.

Azotan butokonazolu jest innowacyjną substancją czynną, pochodną imidazolową do tej pory nieobecną na naszym rynku. Jest to substancja, która ma niższy MIC (ang. minimalne stężenie hamujące) niż ketokonazol, klotrimazol, terkonazol i mikonazol. Preparat utrzymuje się średnio 4,2 dnia na błonie śluzowej pochwy – nie wypływa i nie brudzi bielizny. Specjalna technologia umożliwia powolne, kontrolowane uwalnianie substancji czynnej i stanowi nową szansę w przypadku leczenia grzybic nawrotowych.

Jest to tylko 1 dawka niewymagająca powtórzeń, preparat umieszczony jest w specjalnym aplikatorze. Nieznane są interakcje z innymi lekami, a także praktycznie nie występują działania niepożądane (tylko 1 proc. pacjentek).

#Wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w leczeniu zakażenia grzybiczego pochwy i sromu

Preparaty dopochwowe:

• Nystatyna 100000 j.- 1 tabl. przez 14 dni
• Natamycyna 100 mg – 1 tabl. przez 3-6 dni
• Klotrimazol 100 mg – 1 tabl. przez 6 dni lub krem 1% przez 14 dni
• Ekonazol 500 mg – 1 tabl. przez 7-14 dni lub 150 mg 1 tabl. przez 3 dni
• Izokonazol 300 mg – 2 tabl. jednorazowo
• Tiokonazol 300 mg – 1 tabl. jednorazowo
• Mikonazol 100 mg – 1 tabl. przez 8-15 dni
• Ketokonazol 200 mg – 1 tabl. przez 10 dni

Preparaty doustne:

• Fluconazol tabl. 100 mg – 1 raz dziennie przez 14 dni lub 150 mg jednorazowo (w razie potrzeby można powtórzyć po 3 i 14 dniach)
• Itrakonazol 100 mg – 2 tabl. 2 razy dziennie, przez 1 dzień

Nawrotowe grzybicze zapalenie pochwy i sromu

• Flukonazol 150 mg – doustnie, jednorazowo, powtórzyć po 3 i 14 dniach, następnie powtarzane w okresie okołomiesiączkowym przez 6 kolejnych miesięcy