Cytochrom CYP3A4

W poprzednich numerach „Managera Apteki” zostało omówione znaczenie izoform CYP2D6, CYP1A2 i CYP2C9 w metabolizmie leków. Na zakończenie przedstawimy cytochrom CYP3A4, który odpowiada za metabolizm prawie połowy leków dostępnych na rynku.

Wiele stosowanych środków leczniczych jest umiarkowanymi lub silnymi inhibitorami CYP3A4, a więc nie powinno nikogo dziwić to, że dość często dochodzi do nasilenia toksyczności leków – substratów tego izoenzymu.
Substratami izoformy CYP3A4 są: alfuzosin, alprazolam, amiodaron, amlodypina, aprepitant, atazanavir, atorwastatyna, bromokryptyna, budezonid, bupropion, chinidyna, cyzapryd, cyklofosfamid, cyklosporyna, deksametazon, dihydroergotamina, diltiazem, docetaksel, doksorubicyna, droperidol, efavirenz, ergotamina, erytromycyna, estazolam, estradiol, etosuksymid, felodypina, finasteryd, flurazepam, granisetron, itrakonazol, karbamazepina, ketokonazol, klarytromycyna, klonazepam, klopidogrel, kolchicyna, kwetiapina, loperamid, loratadyna, lowastatyna, metyloprednizolon, midazolam, modafinil, nefazodon, nifedypina, nitrendypina, prednizolon, prednizon, propoksyfen, repaglinid, sibutramina, sildenafil, simwastatyna, takrolimus, tadalafil, tamoksifen, tamsulosin, topiramat, werapamil, zolpidem, zopiklon.

Inhibitory CYP3A4
Leki inhibujące cytochrom CYP3A4 powodują zwiększenie stężenia substratów tego izoenzymu we krwi, co może prowadzić do zwiększenia ich toksyczności. Do silnych inhibitorów należą klarytromycyna, itrakonazol i ketokonazol. Pacjenci stosujący te leki mogą mieć silnie zredukowaną aktywność CYP3A4.
Pozostałe inhibitory to: amiodaron, aprepitant, chloramfenikol, cyklosporyna, diltiazem, erytromycyna, flukonazol, fluoksetyna, fluwoksamina, sok grejpfrutowy, izoniazyd, mikonazol, nefazodon, tamoksifen, toleandromycyna, werapamil i worykonazol. W tabeli przedstawiono niektóre objawy toksyczne związane z interakcjami na izoenzymie CYP3A4.

Induktory CYP3A4
Do leków indukujących omawianą izoformę należą: aminoglutetimid, deksametazon, gryzeofulwina, karbamazepina, modafinil, fenobarbital, fenytoina, primidon, ryfampicyna, ziele dziurawca.
Jak widać leki metabolizowane poprzez izoformę CYP3A4 obarczone są największym ryzykiem wystąpienia potencjalnych interakcji. Co więcej, do tej grupy należy znaczna część preparatów znajdujących się na półkach aptecznych. Farmaceuta powinien zwrócić szczególną uwagę na możliwość interakcji i w razie potrzeby udzielić pacjentowi szczegółowych informacji na temat sposobów przyjmowania leków, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia pomiędzy nimi niekorzystnych, a nawet niebezpiecznych interakcji.

#Niektóre objawy toksyczne związane z interakcjami na izoenzymie CYP3A4

• alfuzosin – ostre spadki ciśnienia krwi
• alprazolam – nadmierna depresja OUN
• budezonid – zespół Cushinga
• karbamazepina – wymioty, bóle głowy, senność
• kolchicyna – gorączka, biegunka, bóle mięśniowe
• deksametazon – parestezje
• ergotamina – zespół Cushinga
• flutikazon – nadciśnienie
• lowastatyna – zespół Cushinga
• midazolam – nadmierna depresja OUN
• chinidyna – rabdomioliza
• sildenafil – nadmierna depresja OUN
• simwastatyna – arytmie, spadek ciśnienia, rabdomioliza