Choroba niedokrwienna serca

Leczenie przeciwagregacyjne w chorobie niedokrwiennej serca budzi ostatnio coraz większe zainteresowanie. Ostatnio ukazały się badania wykazujące, że przy zabiegu plastyki naczyń wieńcowych lek klopidogrel istotnie przedłuża funkcjonowanie stentów zakładanych do naczyń wieńcowych.

Choroba wieńcowa jest związana z upośledzeniem drożności tętnic wieńcowych zaopatrujących serce w krew. Najczęściej jest ono skutkiem zmian miażdżycowych. Blaszki miażdżycowe zwężają światło naczynia. Przez to zmniejsza się dopływ krwi do części mięśnia sercowego zaopatrywanej przez daną tętnicę. W stadium niezaawansowanym choroba może przebiegać bez odczuwalnych objawów. Jednak w miarę jej rozwoju mogą pojawić się bóle w klatce piersiowej, zmniejszenie tolerancji wysiłku, zaburzenia rytmu serca, wreszcie może dojść do zawału serca, czyli obumarcia niedokrwionej części mięśnia sercowego.

Zagrożenie
Choroba niedokrwienna serca nie jest rzadką dolegliwością – w Polsce cierpi na nią około 2 mln osób. Biorąc pod uwagę nawyki żywieniowe, stosunkowo mało jeszcze rozpowszechniony w naszym kraju zdrowy tryb życia oraz powszechny nawyk palenia tytoniu można powiedzieć, że w Polsce znacznie więcej osób jest zagrożonych tą chorobą.

Choroba wieńcowa znacznie ogranicza możliwości cierpiącego na nią człowieka, utrudnia mu normalne funkcjonowanie, a w skrajnych przypadkach może prowadzić do śmierci.

Profilaktyka
Choroba niedokrwienna serca jest częsta wśród osób starszych, dlatego może się wydawać, że jest to cena, jaką płacimy za przedłużenie życia. Jednak bardzo dużo zależy od odpowiedniej profilaktyki. Polega ona na prowadzeniu właściwego trybu życia (ruch, umiarkowany wysiłek fizyczny), leczeniu innych chorób zwiększających ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową (np. nadciśnienie tętnicze) oraz stosowaniu odpowiedniej diety i niepaleniu tytoniu. Każdy człowiek, który ma dolegliwości wskazujące na chorobę niedokrwienną, powinien zgłosić się do lekarza. Diagnostyka z reguły nie jest rzeczą skomplikowaną czy trudno dostępną, a leczenie choroby w początkowym stadium pozwala zazwyczaj na spowolnienie jej postępu czy nawet odwrócenie zmian.

Leczenie farmakologiczne
Leczenie choroby niedokrwiennej serca ma na celu doprowadzenie do stanu, w którym zaopatrzenie narządu w krew będzie wystarczające. Można to osiągnąć na kilka wzajemnie niewykluczających się sposobów – często wybranie jednej metody leczenia jest niewystarczające i wymaga uzupełnienia inną.

Zwykle w początkowym okresie choroby stosuje się leczenie farmakologiczne. Powszechnie stosowane są nitraty rozkurczające mięśnie gładkie naczyń, jak np. nitrogliceryna. Rozszerza ona zarówno naczynia wieńcowe, jak i obwodowe. Poprawia więc ukrwienie mięśnia sercowego i zmniejsza jego obciążenie. β-blokery hamują wpływ układu współczulnego na serce zmniejszając częstość akcji serca, obniżają ciśnienie krwi, co prowadzi do zmniejszenia zapotrzebowania serca na krew.

Kolejną grupą leków stosowanych w leczeniu choroby niedokrwiennej serca są blokery kanału wapniowego, które rozszerzają tętnice wieńcowe i zapobiegają ich skurczowi. Warto pamiętać, że powyższe leki w pewnym stopniu zmniejszają wydolność mięśnia sercowego, co wymusza na pacjencie zmianę trybu życia.

Bardzo istotne w leczeniu choroby niedokrwiennej serca jest podawanie preparatów poprawiających przepływ krwi przez naczynia wieńcowe. Umożliwia to poprawę zaopatrzenia mięśnia sercowego w tlen i składniki odżywcze. Stosowane są tu leki zmniejszające agregację krwinek płytkowych – do wyboru mamy kwas acetylosalicylowy, tiklodypinę i klopidogrel.

Najbardziej rozpowszechniony jest kwas acetylosalicylowy, który hamując cyklooksygenazę typu I płytek krwi ma działanie przeciwagregacyjne. Jego główną wadą jest to, że nie może być stosowany u niektórych chorych. Innymi lekami są tiklodypina zmniejszająca ilość wolnych receptorów dla fibrynogenu w błonie płytki krwi oraz klopidogrel, który nieodwracalnie modyfikuje strukturę receptora błonowego dla ADP w krwince płytkowej.

Ten ostatni lek zasługuje na szczególną uwagę, ma bowiem szybkie działanie. Już od pierwszego dnia stosowania obserwuje się zmniejszenie agregacji płytek krwi. Preparat jest podawany w pojedynczej dawce dziennej, a wchłanianie nie zależy od posiłku. Ponieważ sposób działania leku jest inny niż kwasu acetylosalicylowego, jest on z nim często łączony dla zwiększenia efektu leczenia. Zarejestrowane wskazania kardiologiczne dla klopidogrelu to zawał mięśnia sercowego, ostry zespół wieńcowy bez uniesienia odcinka ST w EKG oraz przygotowania do leczenia trombolitycznego.

Leczenie zabiegowe
Ważnymi metodami leczenia choroby niedokrwiennej serca są metody zabiegowe – plastyka tętnic wieńcowych lub operacja pomostowania aortalno-wieńcowego. Sposoby te są skuteczne u wielu pacjentów, ponieważ tętnica wieńcowa zostaje poszerzona w miejscu zwężenia albo zastąpiona na pewnym odcinku zdrowym naczyniem. Niestety, problemem jest zamknięcie naczynia – dla plastyki w około 20 proc. przypadków, rzadziej dla pomostowania aortalno-wieńcowego. Jednak ta druga metoda obarczona jest nieco wyższym ryzykiem powikłań okołooperacyjnych.

W pewnym stopniu ponownemu zamknięciu naczynia zapobiega podawanie leków przeciwagregacyjnych. Ostatnio ukazały się badania wykazujące, że przy zabiegu plastyki naczyń wieńcowych klopidogrel istotnie przedłuża funkcjonowanie stentów zakładanych do naczyń wieńcowych. Jest to dla pacjenta bardzo istotne, ponieważ ten zabieg zawsze jest obarczony pewnym ryzykiem.

Leczenie przeciwagregacyjne w chorobie niedokrwiennej serca budzi ostatnio coraz większe zainteresowanie. Jest to poniekąd naturalne, gdyż połączenie leczenia zabiegowego z poprawą właściwości reologicznych krwi wydaje się dla pacjenta bardzo korzystne. Serce pracuje wówczas w takich warunkach, jak przed incydentem niedokrwienia. Można mieć nadzieję, że takie leczenie ograniczy w przyszłości konieczność stosowania innych leków, które obecnie odgrywają kluczową rolę w leczeniu choroby niedokrwiennej serca, a zmniejszają jego wydolność. Miarą zainteresowania tym problemem jest liczba prac dotyczących klopidogrelu i leczenia antyagregacyjnego – wzrasta ona z roku na rok.