Apteka po maltańsku

Maltańscy farmaceuci są równorzędnymi partnerami lekarzy. Mają wpływ na wybór optymalnego sposobu leczenia. Cieszą się też dużym zaufaniem pacjentów. W tym kraju liczy się przede wszystkim praca zespołowa.

Malta – najdalej na południe wysunięty kraj Europy, położony w centrum Morza Śródziemnego – to pełna słońca i niezwykłych zabytków mieszanka kultury arabskiej i europejskiej.

Na wyspie funkcjonuje około 200 aptek ogólnodostępnych (otwartych w godzinach 9-19 z 4-godzinną przerwą obiadową). Ich zaopatrzenie to w większości leki OTC oraz kosmetyki i środki higieniczne. Rodzaj asortymentu, brak szyb oddzielających farmaceutów od pacjentów oraz fakt, iż w maltańskich aptekach nie wykonuje się żadnych leków recepturowych sprawia, że miejsca te niewiele różnią się od normalnych sklepów.

Studia farmaceutyczne
Studia farmaceutyczne trwają tam 5 lat. Już na pierwszym roku kładzie się szczególny nacisk na praktykę apteczną, którą głównie odbywa się w aptekach ogólnodostępnych oraz szpitalnych. Na trzecim roku studenci wybierają temat pracy, której rozdziały piszą przez kolejne lata, prowadząc swoje własne projekty badawcze. Postępy w badaniach oraz gotowe teksty prezentowane są na corocznym, kilkudniowym sympozjum farmaceutycznym. W większości przypadków owocem pracy studentów są broszury informacyjne, minisłowniki, suplementy (np. do „BNF – British National Formulary”) oraz plakaty edukacyjne.

Leki w blistrach
Na Malcie istnieje dobrze rozwinięty system opieki zdrowotnej, w którym dużą rolę odgrywa opieka farmaceutyczna. Farmaceuci postrzegani są jako równorzędni partnerzy w dyskusji z lekarzami i cieszą się dużym zaufaniem pacjentów.

Apteka szpitalna przystosowana jest do dystrybucji leków w systemie unit dose, polegającym na indywidualnym przygotowaniu medykamentów w dawkach potrzebnych do leczenia konkretnego pacjenta. Leki wydawane są nie w oryginalnych opakowaniach, jak w Polsce, ale w specjalnie przygotowanych przez farmaceutę blistrach, które następnie umieszczane są na oddziałach. Blistry znajdują się z zamykanych szafkach, posegregowane w odpowiednich przegródkach: imię i nazwisko pacjenta oraz godzina podania. Wprowadzenie tego systemu przynosi korzyści nie tylko z ekonomicznego punktu widzenia, ale także znacznie zmniejsza ryzyko popełnienia błędu przez pozostałą cześć personelu medycznego.

Rola farmaceuty
W obchodzie lekarskim udział biorą przedstawiciele całego personelu medycznego związanego z danym oddziałem: lekarz, lekarz pełniący rolę konsultanta, farmaceuta, pielęgniarka, fizjoterapeuta, pracownik socjalny, czasami również laryngolog lub psycholog. Przed obchodem farmaceuta przypisany do danego oddziału przegląda karty pacjentów dokonując tzw. case study, czyli analizy przypadku. W oparciu o wyniki badań oraz notatki pozostałej części personelu szuka rozwiązania dla danego problemu medycznego. Sprawdza postępy farmakoterapii, szuka ewentualnych interakcji lekowych, rozważa możliwości zmiany leków, modyfikacji dawek czy wprowadzenia odpowiedniej diety.

W czasie trwania obchodu farmaceuta przekazuje najważniejsze spostrzeżenia lekarzowi, natomiast bardziej obszerne i szczegółowe informacje wymieniane są podczas konferencji, mających miejsce po każdym obchodzie w specjalnie wydzielonym pomieszczeniu. Podczas takich spotkań każda osoba z danego zespołu medycznego ma możliwość wypowiedzenia się na temat konkretnego pacjenta, jego stanu zdrowia (lekarz), zasadności farmakoterapii (farmaceuta), samopoczucia (pielęgniarka), przywracania sprawności ruchowej (fizjoterapeuta), warunków mieszkaniowych i finansowych (pracownik socjalny).

Pacjent otrzymuje kompleksową opiekę nie tylko w szpitalu, ale także poza nim. Organizowane są specjalne spotkania dla rodzin, podczas których najbliżsi otrzymują niezbędne informacje: jak opiekować się chorym, jakie wykonywać z nim ćwiczenia, jak i kiedy podawać leki, jakie parametry zdrowotne monitorować.

Do obowiązków farmaceuty należy również – po konsultacji z lekarzem – przygotowywanie wypisu ze szpitala oraz zestawu niezbędnych leków na okres 4-dniowej kuracji, które pacjent zabiera ze sobą do domu.

Najważniejsze dobro pacjenta
Niestety w odróżnieniu od Malty (a także innych krajów, takich jak Wielka Brytania czy Stany Zjednoczone) w Polsce nie ma miejsca na pracę zespołową. Lekarze nie wykazują chęci do prowadzenia dialogu z farmaceutami i próbują zatrzymać jak najwięcej kompetencji dla swojej grupy zawodowej. Zapomina się, że wykształcenie, jakie otrzymują farmaceuci, pozwala im nie tylko pełnić rolę doradców w zakresie bezpiecznego stosowania leków, ale także daje możliwość samodzielnego rozwiązywania problemów farmakoterapii. Współpraca między lekarzem i farmaceutą jest niezbędna przy wyborze optymalnego sposobu leczenia, gdyż bez względu na ambicje zawodowe, najważniejsze powinno być dobro pacjenta.

tekst:
mgr farm. Monika Kusia