Jak doradzać pacjentom z chorobami oczu?

Nim dobierzemy pacjentowi skarżącemu się na problemy z oczami odpowiedni lek, powinniśmy przeprowadzić szczegółowy wywiad. Należy zapytać nie tylko o objawy, lecz także m.in. o warunki pracy, noszenie szkieł kontaktowych czy okularów.

Do apteki często przychodzą osoby, które skarżą się na problemy z oczami. Opieka farmaceutyczna nad nimi powinna rozpoczynać się od rozpoznania objawów i upewnienia się, czy pacjent nie wymaga porady okulisty. Wiele poważnych chorób oczu ma mylące objawy sugerujące np. podrażnienie spojówek lub „zmęczenie” oczu. Skierowanie go do lekarza okulisty może uchronić naszego potencjalnego klienta przed poważnym pogorszeniem zdrowia czy wzroku. My tymczasem – prócz satysfakcji – zyskamy wdzięczność pacjenta, który zapewne wróci do nas po zapisane leki. Warto też zapytać wcześniej, czy pacjent nosi szkła kontaktowe i upewnić się, że sugerowany przez nas środek jest dla niego odpowiedni.

Preparaty witaminowe
Przyczyną problemów z oczami może być np. praca w nieodpowiednich warunkach. Może to dotyczyć osób długo pracujących przed monitorem lub pracowników zakładów, w których jest stosowane oświetlenie lampami jarzeniowymi starego typu. Pacjent może uskarżać się m.in. na uczucie piasku pod powiekami, łzawienie oczu czy po prostu odczuwać zmęczenie oczu.

Oprócz wydawanych bez recepty kropli do oczu możemy zaproponować klientowi preparaty z witaminami i związkami mineralnymi. Mogą to być np. złożone leki zawierające antocyjany z borówki czernicy czy winogron. Antocyjany poprawiają mikrokrążenie, zatem wspomagają dostarczanie niezbędnych substancji odżywczych do siatkówki oka. Zarówno antocyjany, jak i niektóre witaminy zawarte w tych preparatach mają właściwości przeciwutleniające, chronią więc oczy przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.

Środki spożywcze i homeopatyczne
Możemy zaproponować pacjentowi także dietetyczne środki spożywcze zawierające luteinę i zeaksantynę. Substancje te zmniejszają ilość wolnych rodników i absorbują częściowo światło o wysokiej energii fali, co ma duże znaczenie zwłaszcza w przypadku osób pracujących przy monitorach lub w świetle jarzeniowym. Dzięki swoim właściwościom leki te mogą zapobiec degeneracji plamki żółtej, a luteina dodatkowo może odgrywać rolę w profilaktyce zaćmy.

Preparaty homeopatyczne, dostępne w postaci kropli i tabletek, zalecane są zarówno w przypadkach przemęczenia wzroku lub szkodliwych dla oczu warunków pracy, jak i w różnych postaciach zapalenia spojówek.

Środki stosowane zewnętrznie
Oprócz tego możemy zaproponować klientowi wywodzące się z medycyny ludowej preparaty ziołowe zawierające świetlik lekarski. Może to być np. żel ze świetlikiem nakładany w okolicy oczu albo zawierające świetlik torebki, które pacjent może namoczyć w ciepłej wodzie, ostudzić i zrobić sobie okład na oczy.

W terapii okluzyjnej stosować można specjalne plastry okulistyczne. Zalecane są one m.in. w leczeniu zeza.

Sztuczne łzy
Częstą nieprawidłowością wyrażającą się objawami podrażnienia spojówek jest ich niewystarczające nawilżenie, które może wystąpić u osób pracujących w pomieszczeniach klimatyzowanych albo narażonych na niekorzystne warunki atmosferyczne, np. nadmierne nasłonecznienie lub wiatr. Objaw ten może się pojawić też u osób długo siedzących przed monitorem.

Przyczyną pojawiających się problemów z oczami jest w tym przypadku niedostateczne wydzielanie filmu łzowego, który zapewnia właściwe środowisko oczom. Ponieważ rogówki nie są właściwie chronione, reakcją oczu na szkodliwe czynniki jest coraz silniejsze wydzielanie łez. Czasem jednak możliwości organizmu w tym zakresie wyczerpują się i należy uzupełnić film łzowy kroplami do oczu.

Na rynku jest kilka wydawanych bez recepty preparatów, które w pewnym stopniu zastępują łzy i nawilżają spojówki. Należą do nich leki zawierające np. alkohol poliwinylowy, hialuronian sodu albo TS-polisacharyd uzyskiwany z tamaryszka. Środki te pozwalają na stworzenie kropli o fizycznych właściwościach zbliżonych do łez – mają one podobną lepkość i gęstość, nie podrażniają przy tym oczu.

Pomocne rady dla pacjenta
Należy także przypomnieć pacjentowi, że krople do oczu są preparatami jałowymi, które muszą być przechowywane w odpowiednich warunkach i po otwarciu nie mogą być stosowane dłużej niż zaleca to producent. Często oszczędni pacjenci dzielą pojedynczą dawkę preparatu konfekcjonowanego w postaci minimsów na porcję ranną i wieczorną. Jest to postępowanie niewłaściwe, które może prowadzić do niepotrzebnej infekcji oczu.

Kolejną sprawą, która może się pojawić w rozmowie z pacjentem, jest noszenie szkieł korekcyjnych. Zdarza się, że pacjenci kupują na własną rękę (bez zalecenia okulisty) szkła korekcyjne i używają ich na co dzień. Powinniśmy zwrócić pacjentowi uwagę, że jest to rozwiązanie dopuszczalne tylko doraźnie, na bardzo krótki okres. Okulary te nie uwzględniają indywidualnego rozstawu źrenic u pacjenta, nie są też dobierane przez okulistę, a odczucie poprawy wzroku może być w tym przypadku bardzo mylące. Takim klientom powinniśmy zalecić udanie się do lekarza okulisty. Możemy też przypomnieć, że zwykłe szkła korekcyjne w prostej oprawie nie są drogie, a właściwie dobrane będą lepiej i dłużej służyły niż niedobrane okulary.