Protokoł 10

Upowszechnienie testów na obecność wirusa HIV wśród wszystkich kobiet ciężarnych oraz objęcie już zakażonych pań specjalistyczną, interdyscyplinarną opieką lekarską – to główne cele 10. protokołu klinicznego WHO pt. “Zapobieganie
wertykalnej transmisji HIV”.

“Coraz więcej kobiet, także ciężarnych, zaraża się wirusem HIV. Stanowią one około 30 proc. wszystkich nosicieli – informuje współautor protokołu, prof. Tomasz Niemiec z Instytutu Matki i Dziecka. – Jest to równoznaczne ze wzrostem liczby dzieci, narażonych na kontakt z wirusem, czyli właśnie na zakażenie
wertykalne”. Dochodzi do niego w czasie ciąży, porodu lub
karmienia piersią.

Jeszcze do niedawna, ryzyko przeniesienia infekcji tą drogą wynosiło 30-45 proc. Dziś, dzięki ogromnemu postępowi medycznemu, można je zmniejszyć do poziomu poniżej dwóch proc.

Doceniając wagę problemu, Światowa Organizacja Zdrowia opracowała, składającą się z 13 protokołów klinicznych, strategię zapobiegania rozpowszechnianiu się wirusa HIV na terenie Europy. Poszczególne protokoły dotyczą m.in. profilaktyki, opieki paliatywnej nad chorymi, leczenia antyretrowirusowego, koinfekcji zakażeń HIV i WZW, wspierania zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego osób zakażonych oraz leczenia seropozytywnych dzieci.

Protokół 10., przygotowany przez prof. Tomasza Niemca, dr Ruslana Malyuta (John Snow Inc. w USA) oraz Ekaterinę Filatovą (Biuro Regionalne WHO w Danii) poświęcony jest przenoszeniu zakażeń z matek na dzieci.

Porusza problematykę opieki przed- i poporodowej nad seropozytywnymi ciężarnymi, poradnictwa w zakresie HIV/AIDS, bezpiecznego karmienia noworodków, antykoncepcji po porodzie, opieki na kobietami uzależnionymi od dożylnych substancji psychoaktywnych i leczenia objawów odstawienia u dzieci.

“Głównym celem naszych starań jest wyeliminowanie zakażeń wśród
dzieci do 2010 r. – wyjaśnia prof. Niemiec. – Na 100 tys. urodzeń powinno przypadać mniej niż jedno zakażone dziecko. Jest to zgodne z przyjętym na Nadzwyczajnej Sesji Zgromadzenia Generalnego ONZ, programem poświęconym problematyce HIV/AIDS”.

Jednym z najważniejszych elementów protokołu 10. jest program wczesnego wykrywania zakażeń HIV u kobiet w ciąży. Zgodnie z zaleceniami WHO wszystkie, planujące macierzyństwo panie, powinny wykonywać testy na obecność wirusa. “Jest to bowiem jedyny sposób na zapobieganie rodzeniu się chorych dzieci” – podkreślił Niemiec.

Od maja 2006 r. NFZ finansuje tego typu badania u wszystkich ciężarnych Polek – mówi dr Anna Marzec-Bogusławska, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS. – Jednak ponieważ program ma charakter fakultatywny, nie wszystkie ośrodki medyczne podejmują się jego realizacji, w efekcie czego w większości województw pozostaje on martwy”.

Jedynie dwa województwa – mazowieckie i małopolskie – przeznaczyły po milion złotych na wymienione działania. Inne regiony wygospodarowały środki śladowe, natomiast w zachodniopomorskim, pomorskim i warmińsko-mazurskim nie
przeznaczono na to ani złotówki.

Według specjalistów nie tylko kobiety, ale także ich lekarze pozostają nieświadomi istnienia takiego programu i jego wagi. Mało który ginekolog informuje pacjentkę o możliwości przeprowadzenia bezpłatnego badania na obecność HIV.

Treść wszystkich protokołów WHO dostępna jest na stronie
internetowej: www.euro.who.int/aids.