90% chorych na osteoporozę pozostaje bez leczenia

Osteoporoza i jej konsekwencje wśród najpoważniejszych wyzwań dla zdrowotnej i społecznej polityki senioralnej Państwa. Z okazji Światowego Dnia Chorych na Osteoporozę Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji zwraca uwagę na zdrowotny i społeczno-ekonomiczny wymiar tej choroby oraz możliwe do podjęcia działania.

Problem samodzielności seniora wobec demograficznej przyszłości Polski

Polska znajduje się w grupie krajów, w których procesy starzenia się ludności przyspieszą najbardziej. W 2020 r. 43% Polaków będzie miało więcej niż 50 lat, a do 2050 r. już jedna trzecia obywateli będzie miała więcej niż 65 lat.

Tym procesom będą towarzyszyły dodatkowe zjawiska o ogromnym znaczeniu dla polityki senioralnej Państwa. Nastąpi feminizacja starości wyrażająca się powiększającą się przewagą liczby kobiet. Zwiększy się znacznie udział osób starszych pozostających w jednoosobowych gospodarstwach domowych (tzw. singularyzacja w starości).

Odsetek ludności w wieku 80 lat i więcej zwiększy się w latach 2010-2035 ponad dwukrotnie. Na tym tle szczególnie rośnie znaczenie zdrowotne, społeczne i ekonomiczne utrzymania sprawności funkcjonalnej i samodzielności osób w podeszłym wieku. Jednym z najważniejszych zadań w tym zakresie jest profilaktyka i leczenie osteoporozy.

Cicha epidemia

Złamanie osteoporotyczne. Niedoceniane zagrożenie. Niedoceniany koszt.

Koszt złamań osteporotycznych stanowi ogromne obciążenie dla budżetów ochrony zdrowia. Szacowany koszt tych złamań w krajach Europy to około 30 mld EU rocznie.

Zapobieganie i leczenie

Istotnym problemem w systemowym zapobieganiu i leczeniu osteoporozy jest jej interdyscyplinarność czyli wielość dyscyplin medycznych, które mogą i zajmują się tym schorzeniem. Prowadzi to do rozmycia odpowiedzialności za pacjenta.

W zapobieganiu i leczeniu osteoporozy kluczowe jest podjęcie działań zapobiegających pierwszemu i kolejnym złamaniom. Indywidualna  profilaktyka osteoporozy polega przede wszystkim na właściwym stylu życia obejmującym aktywność fizyczną, unikanie używek, dietę bogata w wapń i witaminę D oraz unikanie upadków.

Zalecany model zapobiegania złamaniom osteoporotycznym obejmuje ocenę indywidualnego dziesięcioletniego ryzyka złamania według zalecanego przez WHO algorytmu FRAX (Fracture Risk Assessment Tool), narzędzia powszechnie dostępnego w internecie. Leczenie farmakologiczne powinno być stosowane u wszystkich chorych, u których wyliczone ryzyko indywidualne złamania wynosi powyżej 10% oraz u wszystkich chorych, u których już doszło do niskoenergetycznego złamania kości.

Pacjenci z osteoporozą bardzo często nie są właściwie leczeni. Szacuje się, że leczonych na osteoporozę jest w Polsce tylko 10% chorych. Chorzy po złamaniach osteoporotycznych są najczęściej wypuszczani z oddziałów urazowych bez diagnozy i bez leczenia.

Przyczyny złego leczenia osteoporozy

Zespół ekspertów ds. osteoporozy przy konsultancie krajowym w dziedzinie reumatologii wypracował stanowisko, dotyczące przyczyn niedostatecznego farmakologicznego leczenia osteoporozy oraz propozycje rozwiązań tych problemów. Najważniejsze z nich to:

1. Szerokie wprowadzenie Systemu Zapobiegania Złamaniom z główną rolą Koordynatora jako osoby identyfikującej w szpitalach złamania o charakterze osteoporotycznym
   i kierującej do poradni specjalistycznej. Podobne systemy działające w USA i krajach europejskich dają zmniejszenie liczby złamań o 40% i ogromną redukcję kosztów.
2. Nadanie priorytetu profilaktyce kolejnych złamań u osób z dokonanym już złamaniem.
   W tym celu trzeba m.in. dostosować liczbę specjalistycznych poradni do liczby osób
   w województwie tak, aby jedna przypadała na ok. 300 000 dorosłych osób.
3. Uporządkowanie kryteriów rozpoznawania osteoporozy. Decydującym i wystarczającym powinno być w przypadku kobiet po menopauzie (po 50 r.ż.) i mężczyzn po 65 r.ż. jedno z poniższych:
   1. Złamanie niskoenergetyczne bliższego końca kości udowej (bez badania densynometrycznego);
   2. Złamanie niskoenergetyczne w pozostałych lokalizacjach oraz osteopenia lub osteoporoza w badaniu densynometrycznym kręgosłupa lub biodra;
   3. Przy braku złamań wynik badania densynometrycznego DXA T-score < -2,5
   4. Bez złamań lub ze złamaniami i oceną ryzyka złamania wg algorytmu FRAX > 10%.

Eksperci zwracają także uwagę na problem przestrzegania zasad wieloletniego leczenia
w farmakoterapii osteoporozy. Największy wpływ na efektywność leczenia ma rodzaj stosowanego preparatu oraz częstość jego stosowania. Zmniejszenie częstości dawkowania i podawanie leku drogą pozajelitową znacznie poprawiają stosowanie się pacjenta – zwłaszcza w podeszłym wieku –  do zaleceń lekarskich.

Od niedawna dostęp do leków refundowanych stosowanych w osteoporozie uległ znacznej poprawie. Stało się to między innymi za sprawą listy nieodpłatnych leków dla osób powyżej 75 roku życia, tak zwanej „listy 75+”. To bardzo ważna inwestycja przyczyniająca się do zmniejszenia ryzyka złamań a tym samym wspierająca sprawną i samodzielną starość.

Źródło: informacja prasowa  / NIGRiR