Tysiące lat CYNAMONowej historii

To przyprawa nie tylko o niezwykłych walorach smakowych, ale także o wielu właściwościach leczniczych. Wiele badań potwierdziło, że cynamon ma działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, antyoksydacyjne, a także wspomagające procesy trawienne czy obniżające poziom glukozy we krwi.

Początki historii cynamonu sięgają czasów starożytnych, kiedy jako przyprawa bywał ceniony bardziej od złota. Pierwsze zapiski o nim pochodzą z Chin; datuje się je na trzecie tysiąclecie przed naszą erą. W starożytnym Egipcie stosowano go nie tylko jako przyprawę, ale także jako środek konserwujący ciało w trakcie balsamowania.
Cynamon jest uzyskiwany z kory wiecznie zielonego drzewa cynamonowego, należącego do rodziny wawrzynowatych. Występował on głównie w południowo-wschodniej Azji oraz Australii, a obecnie jest uprawiany praktycznie na całym obszarze klimatu subtropikalnego. Najbardziej cenionym gatunkiem jest cynamonowiec cejloński.

Przyprawa ta jest stosowana w postaci oczyszczonej kory cynamonowca (jako jej ususzone laski), w postaci sproszkowanej bądź jako olejek cynamonowy.

Składniki aktywne
Charakterystyczny zapach cynamonu pochodzi od zawartych w nim olejków eterycznych, które obecne są nie tylko w korze cynamonowca, ale i w innych jego częściach. Olejki te zawierają głównie aldehyd cynamonowy (60-80 proc.). Innym cennym składnikiem tej przyprawy są flawonoidy (8 proc.) – głównie proantocyjanidyny i taniny cynamonowe.

Wsparcie procesów trawiennych
Cynamon tradycyjnie stosuje się w celu poprawy trawienia. Jest on szczególnie cenny dla osób z problemami żołądkowo-jelitowymi, jak np. zespół jelita wrażliwego, dysbioza (zaburzenia w obrębie flory bakteryjnej jelit, niekiedy skutkujące wtórnymi zakażeniami grzybiczymi), skurcze żołądka oraz niestrawność. Brytyjska Farmakopea Zielarska (British Herbal Pharmacopoeia) zaleca stosowanie tej przyprawy w niestrawnościach z wzdęciami, bębnicach i biegunkach. Olejki zawarte w cynamonie działają rozkurczowo. Dodatkowo odkryto, że wodne ekstrakty cynamonu mogą być pomocne w leczeniu wrzodów.

Działanie przecigrzybicze
Zarówno aldehyd cynamonowy, jak i pary olejków cynamonowca są potencjalnymi związkami działającymi przeciwgrzybiczo. Zostało to potwierdzone w badaniach na ludziach cierpiących na wtórne zakażenia grzybicze jamy ustnej w przebiegu AIDS.

Laboratoryjnie potwierdzono również zdolność cynamonu do hamowania wzrostu niektórych szczepów Candida albicans niewrażliwych na flukonazol. Inne badania dowiodły skuteczności cynamonu w niszczeniu czterech gatunków tego drożdżaka oraz różnych patogenów bakteryjnych przy braku wpływu na bakterie probiotyczne, naturalnie występujące w przewodzie pokarmowym. Potwierdzono także działanie antybakteryjne oraz przeciwalergiczne tych składników.

Regulacja poziomu glukozy
Badania in vitro na zwierzętach i ludziach wykazały, że składniki cynamonu pobudzają receptory insuliny, hamują czynniki inaktywujące je i w ten sposób wspomagają jej działanie.

W jednym z badań, przeprowadzonym na 60 pacjentach z cukrzycą typu 2, stwierdzono znaczne obniżenie (18-29 proc.) średniego poziomu glukozy na czczo po 40 dniach podawania 1, 3 lub 6 gramów cynamonu dziennie. Nie odnotowano żadnych zmian w próbie kontrolnej przy użyciu placebo. W badaniu tym wykazano także obniżenie poziomu triglicerydów, cholesterolu LDL i cholesterolu całkowitego przy braku istotnych zmian w poziomie cholesterolu HDL. Zaprzestanie podawania cynamonu spowodowało powrót do poprzednich poziomów. W innym badaniu stwierdzono średnie obniżenie poziomu glukozy o 10 proc. u pacjentów przyjmujących ekstrakty cynamonowe przez cztery miesiące. Jeszcze inne badania na modelach szczurzych wskazują na możliwość istotnej roli cynamonu w metabolizmie glukozy, a także regulacji ciś­nienia krwi.

Dieta o dużej zawartości cukrów może indukować nadciśnienie tętnicze oraz insulinooporność. Według ostatnich doniesień, cynamon korzystnie wpływa na układ insulinowy, obniżając także ciśnienie krwi. Co ciekawe, cynamon obniżał również skurczowe ciśnienie tętnicze u szczurów na diecie bezcukrowej. Może to sugerować jego wpływ nie tylko na nadciśnienie indukowane dietą wysoko węglowodanową, ale także na inne, być może genetyczne przyczyny podwyższonego ciśnienia krwi. Tego typu badania są nadal prowadzone.

Osobom z podwyższonym poziomem glukozy we krwi stosującym suplementację cynamonem zaleca się standardowe monitorowanie poziomu glukozy i ewentualną korektę dawkowania leków obniżających jej stężenie.

Właściwości antyoksydacyjne
Cynamon wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne – znacznie większe niż inne przyprawy, a także niektóre chemiczne środki konserwujące. Jest skuteczniejszym zmiataczem wolnych rodników niż np. witamina E. Stąd może wynikać jego potencjalne działanie chroniące organizm przed szkodliwym wpływem wolnych rodników, przede wszystkim nadtlenkowych i wodorotlenkowych.

Proantocyjanidyny zawarte w cynamonie chronią organizm przed skażeniami chemicznymi (np. środki ochrony roślin), działaniem metali ciężkich, a także promieniowaniem jonizującym.

Działanie na płytki krwi
W badaniach wykazano, że aldehyd cynamonowy zapobiega agregacji płytek krwi poprzez hamowanie wydzielania kwasu arachidonowego z ich błon komórkowych, zmniejszając w ten sposób powstawanie mediatorów zapalenia. Zapobiega tym samym nieprawidłowej agregacji płytek, ułatwiając przepływ krwi i zmniejszając ryzyko powstawania zmian zakrzepowych.

Ponadto proantocyjanidyny zawarte w cynamonie są znane ze swoich właściwości zmniejszających przepuszczalność naczyń krwionośnych, w ten sposób dodatkowo polepszają krążenie krwi.

Suplementacja cynamonem
Cynamon zaleca się w celu m.in.: spowalniania procesu starzenia, kontroli poziomu glukozy, zapobiegania metabolicznemu syndromowi X, wsparcia trawienia, wątroby. Przyprawę tę stosuje się również w przypadku odtruwania (m.in. usuwania metali ciężkich), leczenia zapalenia (ze względu na działanie przeciwzapalne), odchudzania i koniecznej kontroli masy ciała.

Zwykle stosowane dawki suplementacyjne cynamonu to od 1 do 4 gramów nieprzetworzonej kory dziennie.

Środki ostrożności
Cynamonu nie powinno się stosować w okresie ciąży i karmienia piersią. Należy zachować ostrożność u pacjentów przyjmujących leki rozrzedzające krew – powinni się oni skonsultować z lekarzem.
Diabetykom zaleca się standardowe kontrolowanie poziomu glukozy we krwi i w zależności od wyników – w porozumieniu z lekarzem – modyfikacje dawek leków przeciwcukrzycowych bądź cynamonu.

dr n. farm. Piotr Nawrat
Dział Naukowo-Edukacyjny Solgar
Bibliografia u autora.