Tran – recepta na odporność

Tran dzięki wysokiej zawartości kwasów omega-3 oraz witamin A i D pozytywnie wpływa na pracę mózgu i wspiera odporność organizmu.

Mało kto wie, że nazwa „tran” zarezerwowana jest tylko dla oleju pochodzącego z wątroby dorsza lub innych ryb z rodziny dorszowatych. Zatem równie popularnego oleju z wątroby rekina nie można nazywać tranem. O właściwościach tranu decydują jego unikalne składniki: kwasy omega-3, w tym DHA i EPA, kwasy omega-6 oraz witaminy A i D.

Omega-3

Kwasy omega-3 mają wielokierunkowe działanie. Stanowią budulec błon komórkowych organizmu. Zmniejszają stężenie triacylogliceroli poprzez hamowanie ich resyntezy w ścianie jelit i wątrobie. Wykazują działanie przeciwzakrzepowe i przeciwzapalne. Zmniejszają syntezę prostaglandyn i leukotrienów wywołujących stan zapalny poprzez zmniejszenie powinowactwa kwasu arachidonowego do enzymów COX-1, COX-2 (cyklooksygenaza) i LOX (lipooksygenaza). Zmniejszają produkcję tromboksanu. Normalizują ciśnienie krwi poprzez rozkurcz naczyń krwionośnych i zwiększenie stężenia tlenku azotu. Mają działanie przeciwarytmiczne poprzez zwiększenie siły skurczu mięśnia sercowego oraz hamują rozwój choroby niedokrwiennej serca. Potwierdzono również ich działanie przeciwdepresyjne (są składnikiem do budowy serotoniny i dopaminy), ochronne na układ immunologiczny i skórę. Polecany jest dla osób z atopowym zapaleniem skóry, łuszczycą czy alergią.

Omega-3 mają również wpływ na organizm już na poziomie genetycznym, ponieważ spowalniają skracanie telomerów wydłużając życie komórek. Aby dostarczyć odpowiednią ilość kwasów omega-3 należałoby spożywać: owoce morza, ryby morskie (makrela, łosoś, śledź, halibut, sardynki), ryby słodkowodne (sieja, pstrąg, karp). FDA (Food and Drug Administration) podaje, że bezpieczna dawka dobowa EPA i DHA to 3 g.

Omega-6

Kwasy omega-6 naturalnie występują w oleju kokosowym, słonecznikowym, arachidowym, drobiu, jajach, awokado, płatkach zbożowych. Ułatwiają gojenie ran, wzrost komórek, wpływają korzystnie na czynności nerek i wątroby. Dbają o zdrowe kości. Obniżają także poziom cholesterolu LDL. Jednak niektóre kwasy omega-6 mogą nasilać stan zapalny. Istotne znaczenie w diecie człowieka ma współczynnik kwasów omega-6 do omega-3.

Szacuje się, że powinien on wynosić 4-5:1. Im wyższa wartość współczynnika tym większe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów czy chorób autoimmunologicznych. Zatem kwasy omega-6 mają dobroczynny wpływ na organizm, ale tylko wtedy, kiedy spożywa się je w odpowiednim stosunku do kwasów omega-3. Jeśli zachwiana zostanie równowaga pomiędzy ilością tych kwasów może dojść do proliferacji komórek nowotworowych, a także miażdżycy, ponieważ zbyt duża podaż kwasów omega-6, obniża przyswajanie kwasów omega-3. Ten mechanizm wynika z konkurencji kwasów omega-3 i omega-6 o te same enzymy.

Witaminy

W tranie oprócz kwasów omega-3 i omega-6, występują jeszcze witaminy.

Witamina A jest nazywana „witaminą wzrostową”, ponieważ pobudza wzrost organizmu poprzez namnażanie komórek rozrodczych, naskórka czy nabłonkowych. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku i skóry. Zwalcza wolne rodniki, jest naturalnym przeciwutleniaczem.

Natomiast witamina D odpowiada za prawidłową mineralizację i rozwój kości oraz zębów, zapobiega występowaniu osteoporozy. Ułatwia wchłanianie wapnia z pożywienia. Syntetyzowana jest pod wpływem promieni słonecznych, dlatego szczególnie w okresie jesienno-zimowym występuje większe narażenie na jej niedobory.

Dla dzieci i dorosłych

Tran przeznaczony jest zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Bardzo dobrze jest już pod koniec lata przyjmować tran, który przygotuje organizm na sezon jesienno-zimowych infekcji. Można go stosować u niemowląt od 6. miesiąca życia. Kobiety ciężarne powinny konsultować się z lekarzem w sprawie zażywania tranu, ze względu na dużą zawartość witaminy A, którą można przedawkować. Przeciwwskazane jest stosowanie tranu u osób leczących się lekami przeciwzakrzepowymi, stosujących suplementację witaminami A i D (można je łatwo przedawkować). Podczas infekcji powinno się zaprzestać stosowania tranu.

Oprócz tego, że tran wzmacnia organizm, to jest dobrą pożywką dla wirusów i bakterii – wspomaga ich rozwój. Dlatego najlepiej stosować go tylko w profilaktyce przeziębień. Należy pamiętać, że tran w formie płynnej po otwarciu musi być przechowywany w lodówce.

Olej z wątroby rekina jest równie popularny jak tran. Pacjenci mają dylemat, czy kupić olej z wątroby dorsza czy rekina. W praktyce aptecznej często pojawiają się pytania o różnice między nimi. Olej z wątroby rekina ma dużo niższą zawartość kwasów omega-3. Jego atutem jest za to skwalen i alkiloglicerole. Są to immunomodulatory, które wspomagają procesy obronne organizmu przez wpływ na komórki odpornościowe.

Zarówno olej z wątroby rekina, jak i tran są godne polecenia w profilaktyce przeziębień. Warto jednak podkreślić, że poprzez dużą dawkę kwasów omega-3, których organizm człowieka nie jest w stanie sam syntetyzować, tran wydaje się być atrakcyjniejszy ze względu na wielokierunkowość swojego działania.