Święta przy dwóch stołach

Niestety, najpiękniejsza choinka i pod nią stos podarków nie zastąpią dziecku obecności obojga rodziców razem przy wigilijnym stole.

Rozwód to dla wszystkich członków rodziny czas bardzo trudny. Rozwodzący się rodzice, skupieni na swoich sprawach, często tracą z pola widzenia właściwą opiekę nad dzieckiem. A kiedy już opadną rozwodowe emocje, zdziwieni zastanawiają się, dlaczego dziecko jest takie niegrzeczne, dlaczego grymasi, lub dlaczego zmieniło swoje przyzwyczajenia…

Takie reakcje dzieci są uzasadnione, a żeby ich uniknąć, trzeba szczerze i od razu powiedzieć dziecku, dlaczego rodzice nie będą już razem, a następnie bardzo starannie nim się zaopiekować.
Jak to zrobić? Przede wszystkim należy mieć wciąż na uwadze, że to właśnie dziecko jest najsłabszym ogniwem rodziny i wymaga wzmożonej uwagi, ochrony i wsparcia. Aby to zrealizować, przyjrzyjmy się, jakie emocje mu wówczas towarzyszą.

Rozwód powoduje rozpad dotychczasowego porządku życia dziecka. Wzrasta w nim uczucie bezradności i smutku. Traci poczucie bezpieczeństwa. Przeżywa konflikt lojalności: czuje, że powinno opowiedzieć się po stronie któregoś z rodziców, a jednocześnie pragnie kochać obydwoje. Ma poczucie winy, ponieważ wydaje mu się, że to ono jest przyczyną konfliktu, a gdyby np. było grzeczniejsze, rodzice nadal byliby razem.

Czasami ma miejsce wzajemna agresja rodziców. Wzmaga to lęki dziecka. Zdarza się także, że pod ciężarem chwili i poczucia krzywdy jedno z rodziców próbuje u dziecka szukać pocieszenia i poparcia swej decyzji. Problem przerasta jednak małego człowieka, wzmaga jedynie poczucie winy i osamotnienia.

Konsekwencją narastania negatywnych emocji może stać się nagła zmiana stosunku dziecka do rodziców. Z jednej strony wyzwala postawę bierności i izolacji, a z drugiej – buntu i agresji, skierowanej zwłaszcza na rodziców.
Nie musi tak być. Jeśli rodzice i dalsza rodzina potrafią sprawić, że dziecko czuje się kochane, to ma ono szansę poradzić sobie z zaistniałą sytuacją.

Pamiętajmy zawsze, że dzieci oczekują wyjaśnienia tego, co się wokół nich dzieje. Należy z nimi rozmawiać, aby dać im okazję do wyrażenia emocji i zadawania pytań. Wyjaśnijmy dziecku, nawet niepytani, że rozwód w żadnym wypadku nie jest spowodowany jego zachowaniem, ponieważ to dorośli są za niego w pełni odpowiedzialni. Obydwoje rodzice powinni wykazywać takie samo, jak przed rozwodem, zainteresowanie życiem dziecka, aby wiedziało, że nadal opiekują się nim z niezmiennym oddaniem, pomimo że nie mieszkają już pod wspólnym dachem.
Rodzice powinni odnosić się do siebie z szacunkiem, wtedy dziecko również będzie lepiej się czuło w ich towarzystwie.

W żadnym przypadku nie należy wywierać na dziecko presji, aby opowiedziało się po którejkolwiek ze stron. Nie wywołujmy przy dziecku sytuacji konfliktowych z byłym małżonkiem. To dla niego duży stres, a poza tym zorientuje się, że może wykorzystać wzajemną niechęć rodziców do własnych celów. Dlatego też należy wykazywać konsekwencję, dawać dobry przykład i informować się nawzajem o decyzjach dotyczących dziecka lub wręcz podejmować je wspólnie.

Starając się nie pozbawić małego człowieka równowagi psychicznej, nie zmieniajmy przyzwyczajeń, obowiązków i rytuałów. Łagodniej przyjdzie mu pogodzić się z nową rzeczywistością. Gdyby mimo wszystko wystąpiły u dziecka niepokojące objawy stresu, rodzice mogą udać się z nim do poradni zdrowia psychicznego na rozmowę z psychologiem. Oceni on stan psychiczny dziecka i w razie potrzeby podejmie odpowiednie postępowanie terapeutyczne.

tekst:
Sabina Biel – psycholog