Problem na głowie… łupież

Na łupież cierpi blisko 20 proc. ludzi na całym świecie. W Polsce schorzenie to dotyka około 3 mln osób.
Przez niektórych traktowany jest jako dolegliwość kosmetyczna. Dla większości jednak jest to wstydliwy problem.

U każdego zdrowego człowieka procesy regeneracji i zrzucania najbardziej zewnętrznych warstw naskórka skóry owłosionej głowy są zsynchronizowane. Na zdrowej skórze komórki jej wierzchniej warstwy dzielą się, a następnie przesuwają się ku górze, gdzie obumierają i odpadają w postaci niedostrzegalnych dla oka mikroskopijnych skupisk. Cykl ten trwa średnio około 28 dni. Czasami jednak zdarza się, pod wpływem różnych czynników biologiczno-chemicznych, że proces ten jest znacznie skrócony i może trwać nawet 4 dni. Wówczas skóra pozbywa się martwych komórek w postaci widocznych płatków, zwanych łupieżem, a także rozwija się mniej lub bardziej nasilony stan zapalny.

Przyczyny powstawania łupieżu
Uważa się, że najczęstszą przyczyną powstawania łupieżu jest podrażnienie skóry głowy przez różne substancje zawarte w kosmetykach używanych do pielęgnacji i modelowania włosów. Czynnikiem wywołującym to schorzenie może być także chlor zawarty w wodzie. Skóra głowy staje się dużo bardziej wrażliwa, co powoduje, że nawet odstawienie kosmetyku (który podejrzewamy o wywołanie łupieżu) nie pomaga, gdyż skóra uczula się na inny czynnik, do tej pory obojętny. W takich warunkach dochodzi często do zakażenia drożdżakowatym grzybem Pityrosporum ovale, który jeszcze bardziej wzmaga stan zapalny i zaburza prawidłowy cykl odnawiania się naskórka. Wśród specjalistów panuje przekonanie, że grzyb ten normalnie bytuje na skórze głowy wraz z innymi mikroorganizmami. Jednak wystąpienie czynnika drażniącego sprzyja znacznemu jego rozwojowi i wzmaga jego patogenność.

Łupież wywołuje także niewłaściwa dieta (m.in. brak witaminy F), zaburzenia hormonalne, zmęczenie, stres oraz alergia.

Łupież chorobą zaraźliwą
O zaraźliwym charakterze tego schorzenia możemy mówić w kontekście przenoszenia pomiędzy ludźmi grzyba Pityrosporum ovale. Bywają sytuacje, że można zarazić się używając grzebienia, szczotki do włosów lub nakrycia głowy osoby zarażonej. Dlatego też należy być bardzo ostrożnym w zakładach fryzjerskich, gdzie powinny znajdować się lampy odkażające do sprzętu stykającego się z włosami klientów. Podobnie jest z solarium, gdzie łóżka do opalania powinny być każdorazowo dokładnie dezynfekowane.

Rodzaje łupieżu
Wyróżniamy trzy rodzaje łupieżu: łupież zwykły, łojotokowy i różowy Gilberta.

• Łupież zwykły to drobnopłatowe złuszczenie naskórka bez objawów zapalnych. Schorzenie to dotyka głównie ludzi młodych przed 20. rokiem życia. Z czasem może się przekształcić w łupież łojotokowy. Należy tutaj wspomnieć o łupieżu zwykłym skóry gładkiej (nieowłosionej). Występuje on zwykle u dzieci i ma charakter zakaśny. Najczęściej pojawia się na twarzy i ma postać białawych, okrągławych ognisk. Leczenie polega na zastosowaniu maści z antybiotykami.
• Łupież łojotokowy powstaje zwykle z nieleczonego łupieżu zwykłego. W miejsce suchych i drobnych łusek pojawiają się łuski tłuste, nawarstwione, mogą tworzyć się strupy. W tym stadium choroby pacjenci skarżą się na świąd skóry głowy. Występuje łojotok, przerzedzenia włosów, rumień, liczne krostki i objawy wysiękowe. Wspomniany świąd jest na ogół wynikiem wtórnych zakażeń bakteryjnych i bywa bolesny. Zmiany chorobowe rzadko dotyczą tylko skóry głowy, występują często na czole, karku, okolicach zausznych. Czasem zmiany te mogą występować na klatce piersiowej i w okolicy narządów płciowych. Łupież łojotokowy dotyka zwykle osób po 20. roku życia, głównie mężczyzn. Powikłaniem tej choroby jest często łysienie łojotokowe.
• Łupież różowy Gilberta to schorzenie o łagodnym przebiegu, najprawdopodobniej ma etiologię wirusową. Cechuje się rumieniowo złuszczającymi się wykwitami na tułowiu i kończynach. Okres trwania wynosi 4-6 dni. Zmiany na ogół ustępują samoistnie.

Leczenie łupieżu
Najskuteczniejszą metodą walki z łupieżem jest bezpośrednie oddziaływanie na jego przyczynę – grzyba drożdżopodobnego Pityrosporum ovale. W normalnych warunkach jest on całkowicie niegroźny, zaś u osób, u których doszło do zaburzenia funkcjonowania skóry, jego ilość zwiększa się ponad dwukrotnie, co objawia się nadmiernym złuszczaniem naskórka.

Leczenie łupieżu najczęściej polega na stosowaniu szamponów zawierających smołę pogazową, sól cynkową pyritionu, kwas salicylowy, siarczek selenu i siarkę. W wyjątkowo ciężkich przypadkach stosuje się leki przeciwgrzybicze oraz preparaty recepturowe zawierające siarkę, rezorcynol, dziegć, kwas salicylowy, siarczek selenu i siarczek kadmu. Proporcje i ilość tych składników zależą od zaawansowania choroby i indywidualnych potrzeb pacjenta. W leczeniu łupieżu bardzo skuteczne są szampony zawierające leki przeciwgrzybicze – pochodne imidazolowe, takie jak ketokonazol, flutrimazol, klotrimazol, bifonazol, mikonazol.

Leczenie łupieżu jest skuteczniejsze, gdy wspomaga je odpowiednia dieta bogata w witaminy z grupy B. Źródłem łatwo przyswajalnej witaminy B6 – bardzo istotnej dla prawidłowego odnawiania się naskórka – są drożdże spożywcze, kiełki pszenicy oraz jaja kurze zawierające także siarkę, która jest minerałem poprawiającym stan skóry. Należy także zażywać preparaty z witaminą A i E.

Oprócz odpowiedniego środka pielęgnacyjnego dobranego indywidualnie oraz właściwej diety, niezbędna jest także prawidłowa pielęgnacja włosów. Nie wolno drapać się i drażnić skóry głowy ani szczotkować intensywnie włosów. Należy myć je tak często, jak tego wymagają – nawet codziennie. Podczas suszenia nie przegrzewać ich, najlepiej suszyć naturalnie.

Na łupież cierpi blisko 20 proc. ludzi na całym świecie. W Polsce schorzenie to dotyka około 3 mln osób. Przez niektórych traktowany jest jako dolegliwość kosmetyczna. Dla większości jednak jest to wstydliwy problem, gdyż panuje przekonanie, iż wynika z niedostatecznej higieny osobistej. Jednak systematycznie powiększa się liczba osób, które zdają sobie sprawę, że łupież to choroba, którą należy leczyć. W upowszechnianiu tej świadomości bardzo dużą rolę ma do spełnienia farmaceuta, dysponujący fachową wiedzą i życzliwością dla pacjenta.

Konsultacja: dr n. med. Ewa Chlebus, dermatolog