Prawnik radzi… recepta farmaceutyczna a błąd w sztuce

W zeszłym miesiącu przyszedł do mojej apteki pacjent, który choruje na cukrzycę. Do naszego miasta przyjechał służbowo i zapomniał zabrać ze sobą insuliny. Prosił o wydanie leku, ale nie miał przy sobie recepty. Odmówiłam i odesłałam go do całodobowej prywatnej przychodni, znajdującej się w pobliżu apteki. Pacjent wrócił do mnie następnego dnia. Źle wyglądał. Okazało się, że nie był u lekarza. Ponownie poprosił o wydanie leku. W czasie rozmowy, trwającej kilka minut, ustaliliśmy, jaką insulinę pacjent stosuje. Wydałam mu ją na receptę farmaceutyczną. Po dwóch tygodniach pacjent zjawił się u mnie ponownie, tym razem oskarżył mnie o wydanie mu złej insuliny. Po przyjęciu jej podobno trafił na pogotowie ratunkowe. Czy w takiej sytuacji wina za wydanie niewłaściwego leku leży po mojej stronie? Co mi za to grozi?

W zeszłym miesiącu przyszedł do mojej apteki pacjent, który choruje na cukrzycę.
Do naszego miasta przyjechał służbowo i zapomniał zabrać ze sobą insuliny. Prosił o wydanie leku, ale nie miał przy sobie recepty. Odmówiłam i odesłałam go do całodobowej prywatnej przychodni, znajdującej się w pobliżu apteki. Pacjent wrócił do mnie następnego dnia. Źle wyglądał. Okazało się, że nie był u lekarza. Ponownie poprosił o wydanie leku. W czasie rozmowy, trwającej kilka minut, ustaliliśmy, jaką insulinę pacjent stosuje. Wydałam mu ją na receptę farmaceutyczną. Po dwóch tygodniach pacjent zjawił się u mnie ponownie, tym razem oskarżył mnie o wydanie mu złej insuliny. Po przyjęciu jej podobno trafił na pogotowie ratunkowe. Czy w takiej sytuacji wina za wydanie niewłaściwego leku leży po mojej stronie? Co mi za to grozi?
Joanna z Lubonia

Niewątpliwie wydanie pacjentowi w aptece niewłaściwego leku obciąża przede wszystkim farmaceutę. Jednak inaczej wygląda sytuacja wydania niewłaściwego leku po okazaniu przez pacjenta recepty, a inaczej, gdy podstawą wydania leku był jedynie opis dokonany przez samego pacjenta. W powyższym pytaniu niewątpliwie chodzi o tę drugą sytuację.

Jeżeli farmaceuta wydał lek na podstawie opisu podanego przez pacjenta, w sytuacji zagrożenia zdrowia tego pacjenta, to nie powinien ponieść żadnej odpowiedzialności karnej. Bowiem zgodnie z przepisami prawa farmaceutycznego, w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia lub życia, farmaceuta może wydać bez recepty lekarskiej produkt leczniczy w najmniejszym terapeutycznym opakowaniu. Przepis ten nie dotyczy środków odurzających, substancji psychotropowych oraz prekursorów grupy I-R.

Wydanie produktu leczniczego bez recepty farmaceuta odnotowuje na tzw. recepcie farmaceutycznej. Powinna ona zawierać: napis „recepta farmaceutyczna”, nazwę wydanego produktu leczniczego, dawkę, przyczynę wydania leku, tożsamość i adres osoby, dla której produkt leczniczy został wydany, datę wydania, podpis i pieczątkę farmaceuty. Recepty te muszą być przechowywane w aptece przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zostały sporządzone.

Wydanie leku na receptę farmaceutyczną podlega ewidencjonowaniu. Dopuszcza się prowadzenie takiej ewidencji w formie elektronicznej, zabezpieczonej przed dostępem osób nieuprawnionych. Wzór ewidencji określają przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 października 2002 roku w sprawie wydawania z apteki produktów leczniczych i wyrobów medycznych.

Oczywiście nie oznacza to, że zgodne z prawem zachowanie farmaceuty wykluczy ewentualne roszczenia pacjenta, ale nie oznacza to również, że są one zasadne. Roszczenia takie powinny być raczej kierowane do podmiotu prowadzącego aptekę (czyli jej właściciela), a nie do farmaceuty realizującego receptę.

Właściciel apteki z reguły ubezpiecza prowadzoną działalność w zakresie odpowiedzialności cywilnej, dlatego warto zorientować się, czy posiadane ubezpieczenie obejmuje tego typu zdarzenia. W przypadku objęcia roszczeń zakresem przedmiotowym ubezpieczenia, wszelkie dalsze działania bezwzględnie należy uzgadniać z ubezpieczycielem.

Natomiast w przypadku wypłaty odszkodowania za niewłaściwe czynności personelu apteki, farmaceuta musi liczyć się z możliwością wystąpienia przez pracodawcę wobec niego z tzw. roszczeniami regresowymi, których celem jest pokrycie szkody wyrządzonej w mieniu pracodawcy przez pracownika. Zakres takiej odpowiedzialności farmaceuty – na gruncie przepisów prawa pracy – będzie uzależniony od tego, czy do szkody w mieniu pracodawcy doszło z winy umyślnej (odpowiedzialność w pełnej wysokości wyrządzonej szkody), czy z winy nieumyślnej (maksymalnie do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia osoby wyrządzającej szkodę). Obowiązek udowodnienia szkody leży po stronie pracodawcy.

Podstawy prawne: ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 października 2002 r. w sprawie wydawania z apteki produktów leczniczych i wyrobów medycznych (Dz. U. Nr 183, poz. 1531) oraz ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.