Podsumowanie akcji „Uwaga nerki!”

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, w jakim stanie są ich nerki. Wyniki badań przeprowadzonych w ramach programu „Uwaga nerki!” pokazały skalę zagrożenia przewlekłą chorobą nerek wśród Polaków. Blisko 20 proc. przebadanych znajduje się w III i IV stadium choroby. Ponad 4 mln z nas nie wie, że żyje z chorobą nerek.

Przewlekłe choroby nerek (PChN) występują częściej niż sądzono do tej pory. Na podstawie badań epidemiologicznych prowadzonych w wielu krajach na świecie, w tym także w Polsce, wiadomo, że uszkodzenie nerek w przebiegu ich różnorodnych schorzeń występuje u 7-18 proc. populacji. Przyjmując szacunkowe wyliczenia oparte na średnich wartościach danych populacyjnych, okazuje się, że w Polsce mamy około 4 mln osób w różnym stadium PChN, a na świecie liczba ta sięga ponad 600 mln osób.
Stąd też konieczność jak najszerszego propagowania idei wczesnego wykrywania chorób nerek zarówno w środowisku medycznym, jak i w całym społeczeństwie. Wczesne wykrycie PChN pozwala na wdrożenie odpowiedniej terapii, która ma na celu ochronę funkcji tak ważnego dla życia narządu.
Społeczna akcja profilaktyczna

„Uwaga nerki!”
Program Wczesnego Wykrywania PChN jest od kilku lat propagowany przez Zespół Konsultanta Krajowego w dziedzinie Nefrologii. Jednym z osiągnięć tego programu jest powszechne wprowadzenie do większości laboratoriów analitycznych automatycznego wykonywania badania wskaźnika filtracji kłębuszkowej (eGFR). Jest to jeden z najlepszych wykładników funkcji nerek. Aby ustalić wartość tego wskaźnika, stosuje się wzór matematyczny (tzw. skrócony wzór MDRD), który jest rozpowszechniony na całym świecie. Na wyliczeniach pochodzących z tego właśnie wzoru powstała obowiązująca klasyfikacja PChN.

Społeczny program profilaktyczny „Uwaga nerki!” powstał z inicjatywy Kapituły Nagrody Zaufania „Złoty OTIS” przy współpracy Polskiej Federacji Pacjentów „Dialtransplant” (PFPD). Oficjalne rozpoczęcie tej akcji miało miejsce podczas gali wręczania Nagród Zaufania „Złoty OTIS 2009”. Honorową Nagrodę Zaufania otrzymał piszący te słowa za inicjowanie i propagowanie działań dotyczących wczesnego wykrywania PChN. Podczas uroczystości odbyła się aukcja agatu – symbolu akcji „Uwaga nerki!”. Całkowity dochód z licytacji przekazano na rzecz Polskiej Federacji Pacjentów „Dialtransplant”, która podjęła się realizacji drugiego etapu społecznego programu profilaktycznego „Uwaga nerki!”.

Wyniki badań
Głównym założeniem wspomnianego programu było umożliwienie jak największej liczbie osób wykonania badania stężenia kreatyniny w surowicy krwi i wyliczenia wskaźnika eGFR.
Aby to zrealizować, za pomocą lokalnych mediów rozdano 2 tys. zaproszeń do Laboratorium Diagnostycznego „Diagnostyka” w Warszawie i Krakowie. O możliwości wykonania bezpłatnych badań informowano także w oddziałach „Diagnostyki”, w poradniach lekarskich oraz stacjach dializ.
Z bezpłatnych badań skorzystało łącznie 1177 osób, z tego w Warszawie 465, a w Krakowie 712. Stosunek kobiet do mężczyzn w obu miastach wynosił 2:1. Potwierdza to regułę, że kobiety bardziej dbają o swoje zdrowie. Nic zatem dziwnego, że żyją one dłużej od mężczyzn. Zbiorcze dane klasyfikujące wszystkich, którzy poddali się badaniom, do odpowiednich stadiów PChN przedstawiono na rycinie 1. W stadium I i II znajdują się osoby z eGFR powyżej 60 ml/min. Z nefrologicznego punktu widzenia można je uznać za osoby zdrowe. Oznacza to, że wartość wskaźnika eGFR nie przesądza o istnieniu choroby nerek. Natomiast badani, którzy znaleźli się w stadium III i IV budzą niepokój z powodu wskaźnika eGFR poniżej 60 ml/min (stadium III) lub poniżej 30 ml/min (stadium IV). Ci pacjenci powinny zostać poddani dalszej diagnostyce mającej na celu ustalenie rodzaju schorzenia nerek lub układu moczowego. Dotyczy to łącznie 20 proc. przebadanych osób. Aby potwierdzić u nich istnienie PChN, należałoby w przeciągu trzech miesięcy powtórzyć badanie.

Sygnał alarmowy
Wszyscy pacjenci, u których stwierdzono wskaźnik na poziomie poniżej 60 ml/min, powinni to odczytać jako sygnał alarmowy i zgłosić się do lekarza rodzinnego. Ten z kolei skieruje ich na konsultację nefrologiczną.
Z przeprowadzonych badań wynika, że zarówno w Krakowie, jak i Warszawie w grupach zagrożenia PChN podobny był udział kobiet i mężczyzn, zbliżony był również wiek pacjentów. Wśród osób w III stadium PChN w Krakowie średni wiek wynosił 67,4 ± 12, a w Warszawie odpowiednio 65,7 ± 14 lat.

Co ciekawe, okazało się, że PChN znacznie częściej występuje u mieszkańców Krakowa (rycina 2) niż u mieszkańców Warszawy (rycina 3). Trudno jednoznacznie stwierdzić, co jest tego przyczyną. Być może w Krakowie położono większy nacisk niż w stolicy na przekazywanie informacji o bezpłatnych badaniach rodzinom osób dializowanych. Wiadomo, że jeśli ktoś ma w rodzinie osobę ze schorzeniem nerek, sam zalicza się do grupy ryzyka PChN.

Przyszłość
Wyniki uzyskane w przeprowadzonych badaniach wyraźnie pokazują, że istnieje potrzeba wykonania podobnego typu badań posiewowych w skali całej populacji. Praca wykonana przez osoby zaangażowane w akcję „Uwaga nerki!” powinna skłonić decydentów odpowiedzialnych za politykę zdrowotną do działania. Oczekuje tego zarówno środowisko nefrologiczne, jak i pacjenci.

#PCHN – sumarycznie
Rycina 1
Częstość występowania poszczególnych stadiów przewlekłej choroby nerek (PChN) pośród całej grupy osób uczestniczących w programie „Uwaga nerki!” w Krakowie i w Warszawie (łącznie 1177 osób)

##(źródło: Diagnostyka)

#Kraków
Rycina 2
Częstość występowania poszczególnych stadiów przewlekłej choroby nerek (PChN) pośród całej grupy osób uczestniczących w programie „Uwaga nerki!” w Krakowie z podziałem na kobiety i mężczyzn

##(źródło: Diagnostyka)

#Warszawa
Rycina 3
Częstość występowania poszczególnych stadiów przewlekłej choroby nerek (PChN) pośród całej grupy osób uczestniczących w programie „Uwaga nerki!” w Warszawie z podziałem na kobiety i mężczyzn

##(źródło: Diagnostyka)