Wiele czynników związanych z nerkami wpływa niezależnie na stan matki i płodu. Są wśród nich: przewlekłe nadciśnienie tętnicze, białkomocz, zakażenia dróg moczowych w czasie ciąży oraz upośledzenie czynności nerek w okresie przed zajściem w ciążę.
Sama ciąża może spowodować ujawnienie się schorzenia przebiegającego dotychczas w sposób utajony, np. kamicy nerkowej. Kamica może wywoływać objawy kolki nerkowej (co w ciąży, jak każdy ból, jest niebezpieczne), zastój moczu w nerce, wodonercze, a w konsekwencji rozwój infekcji. Bezobjawowo może też przebiegać tzw. bakteriuria, gdy w układzie moczowym wykrywa się drobnoustroje, ale nie ma objawów infekcji. Jest ona istotnym zagrożeniem dla zdrowia i może się przyczynić do rozwoju ciężkich postaci zakażeń układu moczowego (np. ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek). Badania statystyczne wykazały, że aż u 30 proc. kobiet w ciąży dochodzi do ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek, które może być przyczyną przedwczesnego porodu lub nawet zagrozić życiu płodu.
Anatomiczna budowa układu moczowo-płciowego kobiety sprzyja infekcjom zarówno dróg rodnych, jak i nerek, cewki moczowej, pęcherza moczowego. W ciąży ryzyko infekcji wzrasta, gdyż dochodzi w niej do zmian, które mogą być czynnikiem sprawczym w wywołaniu zakażenia. Następują m.in. zmiany w samym składzie moczu: może być w nim trochę więcej białka, trochę więcej cukru, co stanowi dobrą pożywkę dla bakterii. Zmienia się także pH moczu. Ponadto na skutek powiększającej się macicy i powodowanego tym samym ucisku dochodzi do fizjologicznego zastoju w drogach moczowych, rozszerzenia moczowodów, spowolnienia wypływu moczu.
Najczęstszą przyczyną chorób nerek u ciężarnych są drobnoustroje wywołujące infekcje, czynniki toksyczne i wrodzone nieprawidłowości. Infekcje układu moczowego wymienia się jako jedną z zasadniczych przyczyn przedwczesnego porodu, poronienia i powikłań różnego typu, takich jak infekcja ogólnoustrojowa. Uprzednio istniejące lub obecne choroby nerek mogą być przyczyną zatrucia ciążowego, co objawia się m.in. nadciśnieniem, obrzękami, a to z kolei może mieć negatywny wpływ na rozwój płodu, funkcje łożyska, wzrastanie i wagę płodu.
tekst:
prof. Włodzimierz Sawicki,
Oddział Ginekologiczno-Położniczy
Szpitala Bródnowskiego w Warszawie