Osteoporoza – prawdy i mity

Osteoporoza jest nazywana „cichym złodziejem kości”. Choroba nie daje praktycznie żadnych objawów, aż do momentu, w którym z błahego powodu dochodzi do złamania. Dlatego warto wiedzieć, czym jest osteoporoza i co należy robić, aby się przed nią uchronić.

Co powoduje osteoporozę?
Osteoporoza (gr. osteon – kość, łac. porus – otwór, ubytek) jest uogólnioną chorobą metaboliczną kości, charakteryzującą się niską masą kostną, upośledzoną mikroarchitekturą tkanki kostnej, a w konsekwencji jej zwiększoną łamliwością i podatnością na urazy. Przyczyną schorzenia jest przewaga procesów resorpcyjnych zanikowych) nad procesami tworzącymi kość. Do 35 roku życia, kiedy u człowieka występuje maksymalne zagęszczenie kości (tzw. szczytowa masa kostna), tworzenie nowej tkanki kostnej naturalnie przewyższa jej zanik. Po 35 roku życia ta proporcja ulega powolnemu odwróceniu. Oczywiście, nie wszystkie osoby po 35 roku życia zachorują. Czynników predysponujących do zachorowania jest wiele, należą do nich:

• płeć żeńska
• wiek podeszły, czyli powyżej
• 65 roku życia (dotyczy obu płci)
• obciążenia rodzinne
• wczesna menopauza
• lub usunięcie jajników
• uboga w wapń dieta już w okresie dzieciństwa
• rasa biała i żółta
• dieta z dużą ilością sodu i/lub fosforanów, dieta
• bogatobiałkowa
• siedzący tryb życia,
• długotrwałe unieruchomienie
• palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu i mocnej kawy
• nadczynność tarczycy
• nadczynność kory nadnerczy lub przewlekła terapia
• glikokortykosteroidami.

Jak rozpoznać osteoporozę?
Osteoporoza jest chorobą niezwykle podstępną – na początku nie daje praktycznie żadnych objawów, mimo że kości osoby chorej są drastycznie osłabione. Dotyczy to szczególnie trzonów kręgów, żeber oraz szyjki kości udowej. Niestety, wciąż bardzo często, diagnoza zostaje postawiona dopiero wówczas, gdy po niewielkim urazie dochodzi do złamania. Złamania spowodowane osteoporozą występują w kilku charakterystycznych miejscach:

• nadgarstku – dalsza nasada kości promieniowej,
• szyjce kości udowej – najpoważniejsze z klinicznego punktu widzenia,
• trzonach kręgów kręgosłupa – charakterystyczny, dwuwklęsły kształt kręgów, tzw. „kręgi rybie”.

Może zaskakiwać fakt, że w przypadku osteoporozy dochodzi do urazów kojarzonych zazwyczaj z poważnymi wypadkami. Okazuje się jednak, że nie leczona choroba bardzo szybko uszkadza kości w takim stopniu, że dochodzi do poważnych złamań.

Czy można zapobiegać osteoporozie?
Tej chorobie można i należy zapobiegać! Bardzo ważnym elementem profilaktyki jest odpowiednia dieta. Chodzi przede wszystkim o wapń, podstawowy budulec kości. Jego niedobory mogą prowadzić do zmniejszenia masy kostnej, a w konsekwencji do wystąpienia osteoporozy. Ważne jest więc, aby tak zbilansować dietę, by nie zabrakło w niej pokarmów bogatych w ten minerał. Dorosły człowiek powinien spożywać dziennie około 1000 mg wapnia. Taką, ilość dostarczymy organizmowi, na przykład wypijając 4 filiżanki mleka lub zjadając 150 gramów sera. Osoby źle tolerujące przetwory mleczne powinny wzbogacić swoja dietę o zielone warzywa liściaste i migdały.

Można również sięgnąć po dostępne na rynku preparaty mineralne zawierające wapń. Trzeba dbać również o to, by w naszym jedzeniu nie zabrakło witaminy D, która odgrywa ważną rolę w procesie przyswajania wapnia.
Równie ważny jak dieta, jest aktywny tryb życia. Ruch i ćwiczenia fizyczne stymulują wzrastanie kości i zapobiegają utracie masy kostnej.

Rezygnacja z używek – tytoniu, alkoholu, mocnej kawy i herbaty – pozwoli zadbać nie tylko o kości, ale i o cały organizm. Co ciekawe, również napoje typu cola, oraz popularne zupki w proszku ujemnie wpływają na nasz kościec. Powodują to zawarte w nich fosforany, które wywierają niekorzystny wpływ na gospodarkę witaminą D – naszego sprzymierzeńca w procesie magazynowania wapnia. Jak wspomniano wcześniej, również nadmierne solenie
potraw sprzyja osteoporozie.

W tym artykule nie poruszono wszystkich, ważnych problemów. Jeżeli są Państwo zainteresowani konkretnymi przypadkami, prosimy o przesyłanie pytań pod adresem redakcji. Postaramy się na nie odpowiedzieć.