Nietrzymanie moczu – rosnący problem

Nietrzymanie moczu to jakiekolwiek mimowolne wyciekanie moczu. Ze zjawiskiem tym (z wyłączeniem przetok i wad wrodzonych) mamy do czynienia, gdy ciśnienie śródpęcherzowe przewyższa ciśnienie przezcewkowe, a pacjent nie może tego kontrolować.

Etio­pa­to­ge­ne­za nie­trzy­ma­nia mo­czu jest wie­lo­czyn­ni­ko­wa i zło­żo­na. Mo­że być za­rów­no ob­ja­wem, jak i po­wi­kła­niem wie­lu po­waż­nych cho­rób. Mo­że do­ty­czyć za­rów­no pa­to­lo­gii w ja­mie brzusz­nej i mied­ni­cy, jak i w ośrod­ko­wym czy ob­wo­do­wym ukła­dzie ner­wo­wym. Nie­trzy­ma­nie mo­czu mo­że być wy­wo­ła­ne m.in. nie­ko­rzyst­nym dla pa­cjen­ta le­cze­niem lub zmia­ną sto­sun­ków ana­to­micz­nych w ob­rę­bie mied­ni­cy mniej­szej w okre­sie me­no­pau­zy.

Epi­de­mio­lo­gia i aspekt spo­łecz­ny
Nie­trzy­ma­nie mo­czu to ogrom­ny i czę­sto nie­do­ce­nia­ny pro­blem spo­łecz­ny. W rze­czy­wi­sto­ści trud­no okre­ślić czę­stość wy­stę­po­wa­nia te­go zja­wi­ska. Nie­trzy­ma­nie mo­czu to jed­na z 10 naj­czę­ściej wy­mie­nia­nych do­le­gli­wo­ści miesz­kań­ców Sta­nów Zjed­no­czo­nych. Wie­lu pa­cjen­tów, zwłasz­cza osób star­szych, wsty­dzi się o niej mó­wić na­wet le­ka­rzo­wi, wy­ni­ka to m.in. z bra­ku wie­dzy o moż­li­wo­ściach le­cze­nia oraz z po­czu­cia izo­la­cji spo­łecz­nej.

Nie­trzy­ma­nie mo­czu mo­że po­ja­wić się w każ­dym wie­ku, choć naj­czę­ściej zda­rza się u osób star­szych (na­wet u 50 proc. tej gru­py wie­ko­wej) i jest jed­ną z naj­czę­ściej po­da­wa­nych przy­czyn ubie­ga­nia się o opie­kę w do­mu star­ców. Zja­wi­sko to wy­stę­pu­je dwa ra­zy czę­ściej u ko­biet niż u męż­czyzn. Oce­nia się, że na tę do­le­gli­wość cier­pi od 20 do 45 proc. ko­biet w róż­nych gru­pach wie­ko­wych.

Dia­gno­sty­ka
Aby wła­ści­wie roz­po­znać nie­trzy­ma­nie mo­czu, na­le­ży prze­pro­wa­dzić bar­dzo do­kład­ny wy­wiad z pa­cjen­tem. Po­wi­nien on obej­mo­wać in­for­ma­cje m.in. do­ty­czą­ce za­bu­rzeń mik­cji w dzie­ciń­stwie, spraw gi­ne­ko­lo­gicz­no­-po­łoż­ni­czych uwzględ­nia­ją­cych licz­bę i prze­bieg ciąż, po­ro­dów, ce­sar­skich cięć, prze­by­tych ope­ra­cji ra­dio­te­ra­pii (zwłasz­cza w ob­rę­bie mied­ni­cy i ja­my brzusz­nej), cho­rób współ­ist­nie­ją­cych (in­fek­cje ukła­du mo­czo­we­go, cu­krzy­ca, cho­ro­by neu­ro­lo­gicz­ne, cho­ro­by pro­sta­ty, na­rzą­du rod­ne­go, ukła­du krą­że­nia, nad­ci­śnie­nie, no­wo­two­ry), przyj­mo­wa­nych le­ków, ilo­ści wy­pi­ja­nych pły­nów i die­ty.

Ko­lej­nym waż­nym ele­men­tem wy­wia­du jest usta­le­nie stop­nia nie­trzy­ma­nia mo­czu, czę­sto­ści wy­stę­po­wa­nia epi­zo­dów i to­wa­rzy­szą­cych im oko­licz­no­ści, nyk­tu­rii, try­bu ży­cia, do­tych­cza­so­we­go le­cze­nia i je­go efek­tu. Bar­dzo po­moc­ne jest pro­wa­dze­nie przez pa­cjen­ta kar­ty mik­cyj­nej. Po­win­na ona uwzględ­niać go­dzi­ny i ob­ję­to­ści od­da­ne­go mo­czu, epi­zo­dy gu­bie­nia mo­czu z oce­ną ich stop­nia i to­wa­rzy­sza­ce im oko­licz­no­ści, przy­ję­te ob­ję­to­ści pły­nów.

W ba­da­niu przed­mio­to­wym obo­wią­zu­je do­kład­ne ba­da­nie gi­ne­ko­lo­gicz­ne (u ko­biet), uro­lo­gicz­ne i neu­ro­lo­gicz­ne. Bar­dzo waż­nym ele­men­tem ba­da­nia jest pró­ba kasz­lo­wa.

Ba­da­nia do­dat­ko­we po­win­ny ob­jąć: wy­klu­cze­nie in­fek­cji, ba­da­nie USG ukła­du mo­czo­we­go (z oce­ną za­le­ga­nia mo­czu po mik­cji), test pod­pa­sko­wy (zwięk­sze­nie się wa­gi pod­pa­ski o 1 g w cią­gu go­dzi­ny jest do­wo­dem na nie­trzy­ma­nie mo­czu). W wy­bra­nych przy­pad­kach – szcze­gól­nie wo­bec wąt­pli­wo­ści dia­gno­stycz­nych czy kwa­li­fi­ka­cji do le­cze­nia ope­ra­cyj­ne­go – wska­za­ne jest ba­da­nie uro­dy­na­micz­ne. Na­le­ży jed­nak pod­kre­ślić, że jest to ba­da­nie in­wa­zyj­ne i nie po­win­no być wy­ko­ny­wa­ne u wszyst­kich pa­cjen­tów. W wy­bra­nych przy­pad­kach wy­ko­nu­je się tak­że prze­pływ cew­ko­wy, ba­da­nia ra­dio­lo­gicz­ne czy cy­sto­sko­pię.

Le­cze­nie i pie­lę­gna­cja cho­rych
Te­ra­pia nie­trzy­ma­nia mo­czu bę­dą­ce­go ob­ja­wem lub po­wi­kła­niem in­nych po­waż­nych cho­rób po­win­na obej­mo­wać przede wszyst­kim le­cze­nie cho­ro­by pod­sta­wo­wej.

Le­cze­nie za­cho­waw­cze w za­leż­no­ści od etio­lo­gii obej­mu­je sto­so­wa­nie le­ków an­ty­cho­li­ner­gicz­nych, α-blo­ke­rów, trój­pier­ście­nio­wych le­ków an­ty­de­pre­syj­nych, le­ków roz­kur­czo­wych, le­ków od­ka­ża­ją­cych. U ko­biet w wie­ku oko­ło­- i po­me­no­pau­zal­nym ja­ko le­cze­nie uzu­peł­nia­ją­ce sto­su­je się hor­mo­nal­ną te­ra­pię za­stęp­czą (HTZ). Waż­nym ele­men­tem po­stę­po­wa­nia za­cho­waw­cze­go są ćwi­cze­nia i za­bie­gi wzmac­nia­ją­ce mię­śnie prze­po­ny mo­czo­wo­-płcio­wej (ćwi­cze­nia Ke­ge­la, elek­tro­sty­mu­la­cja, bio­fe­ed­back).

Le­cze­nie in­wa­zyj­ne obej­mu­je pró­by do­pę­che­rzo­we­go sto­so­wa­nia le­ków, wstrzyk­nię­cia i im­plan­ty oko­ło­cew­ko­we, za­bie­gi pod­wie­sze­nia cew­ki mo­czo­wej lub szyi pę­che­rza (ope­ra­cja Bur­cha), ope­ra­cje wzmac­nia­ja­ce przed­nią ścia­nę po­chwy, im­plan­ta­cje sztucz­ne­go zwie­ra­cza, ope­ra­cyj­ne le­cze­nie prze­szko­dy pod­pę­che­rzo­wej u męż­czyzn. Bar­dzo wi­docz­na jest ten­den­cja do sto­so­wa­nia tech­nik mi­ni­mal­nie in­wa­zyj­nych (igło­wy sling, za­bie­gi la­pa­ro­sko­po­we i en­do­sko­po­we).

Istot­nym ele­men­tem opie­ki jest wła­ści­wa pie­lę­gna­cja. Do­ty­czy ona przede wszyst­kim cho­rych w po­de­szłym wie­ku o ogra­ni­czo­nej spraw­no­ści, ter­mi­nal­nych. Obej­mu­je ona sto­so­wa­nie za­bie­gów hi­gie­nicz­nych, le­ków ob­ja­wo­wych i od­ka­ża­ją­cych dro­gi mo­czo­we oraz ta­kich środ­ków, jak cew­ni­ki pę­che­rzo­we, cew­ni­ki ze­wnętrz­ne (u męż­czyzn), pie­lu­cho­majt­ki, kie­szon­ki na mocz czy wkład­ki ana­to­micz­ne.

Ob­ser­wo­wa­ne w ba­da­niach de­mo­gra­ficz­nych wy­dłu­że­nie śred­nie­go cza­su ży­cia i sta­rze­nie się spo­łe­czeństw kra­jów roz­wi­nię­tych pro­wa­dzi do sta­łe­go zwięk­sza­nia się licz­by osób wy­ma­ga­ją­cych opie­ki me­dycz­nej i pie­lę­gna­cji.
Wy­da­je się więc, że nie­trzy­ma­nie mo­czu bę­dzie sta­no­wi­ło co­raz bar­dziej po­wszech­ny pro­blem i na­le­ży za­sta­no­wić się nad spo­so­bem je­go roz­wią­za­nia.

#Przy­czy­ny nie­trzy­ma­nia mo­czu (wg In­ter­na­tio­nal Con­ti­nen­ce So­cie­ty)
nie­trzy­ma­nie mo­czu z parć na­glą­cych (a więc z przy­czyn pę­che­rzo­wych)

• nad­re­ak­tyw­ność wy­pie­ra­cza
• ni­ska po­dat­ność ścia­ny pę­che­rza

wy­sił­ko­we nie­trzy­ma­nie mo­czu

• nad­mier­na ru­cho­mość szyi pę­che­rza
• nie­wy­dol­ność me­cha­ni­zmu zwie­ra­czo­we­go

nie­trzy­ma­nie mo­czu z prze­peł­nie­nia

• nie­do­czyn­ność wy­pie­ra­cza
• pod­pę­che­rzo­wa prze­szko­da w od­pły­wie mo­czu

nie­trzy­ma­nie po­za­zwie­ra­czo­we

• prze­to­ki
• wa­dy roz­wo­jo­we