Leki wywołujące choroby wątroby

Leki wywołują od 20 do 30 proc. wszystkich ostrych niewydolności wątroby. Wystąpienie niepożądanych działań w obrębie wątroby często jest powodem wycofania leku z rynku. Jednak największym problemem jest to, że pacjent z powodu niekorzystnych efektów terapii musi ją przerwać.

Zarys kliniczny chorób wątroby obejmuje charakterystyczne dla wielu schorzeń dolegliwości, takie jak złe samopoczucie czy zmęczenie. Dodatkowo może wystąpić ból oraz powiększenie wątroby. Możliwe jest również pojawienie się wysypki skórnej.

Przegląd leków
Należy zwrócić uwagę na możliwość wystąpienia opisywanych działań niepożądanych przy przyjmowaniu każdego leku. Leki często metabolizowane w wątrobie mają na nią ogromny wpływ. Najczęstszą przyczyną niewydolności wątroby wywoływanej lekami jest przedawkowanie paracetamolu. Podczas stosowania tego leku należy zachować szczególną ostrożność. Jest on substancją czynną wielu preparatów OTC, a jego hepatotoksyczność zależy od dawki. Dla niektórych pacjentów nawet dawki terapeutyczne mogą okazać się dawkami toksycznymi. Takim ryzykiem obarczeni są np. alkoholicy lub osoby przyjmujące inne leki indukujące enzymy wątrobowe.

Lekami najczęściej wywołującymi zapalenia wątroby są: amiodaron, terbinafina, atrowastatyna, paroksetyna, lansoprazol, simwastatyna, hepatitis A szczepionka, minocyklina, omeprazol, karbamazepina.

Wiele innych leków na drodze różnych mechanizmów powoduje zależną od dawki hepatotoksyczność. Przykładami substancji leczniczych wywołujących specyficzne przemiany są alluprinol, niesteroidowe leki przeciwzapalne, halotan, fenytoina, doustne środki antykoncepcyjne, tamoksyfen i metotreksat.

Preparaty, które zawierają: amiodaron, izoniazyd, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, mogą spowodować żółtaczkę miąższową. Leki z flukloksacyliną, amoksycyliną wraz kwasem klawulanowym, chloropromazyną, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu, mogą być przyczyną żółtaczki cholestatycznej.

Porada
Pacjenci, którzy przewlekle przyjmują leki mogące działać hepatotoksycznie, powinni kontrolować funkcje wątroby, robiąc regularnie badania. Monitoring w postaci rutynowych testów ma jednak ograniczone znaczenie, gdyż zmiany wątrobowe w nagłych przypadkach rozwijają się bardzo szybko. Chorzy zażywający preparaty o potencjalnym działaniu uszkadzającym wątrobę powinni zostać poinformowani przez lekarza lub farmaceutę o możliwych zagrożeniach. Wskazane jest zatem, aby leki kupować w miejscach, gdzie można uzyskać fachową poradę farmaceutyczną.

Gdy pacjent zgłosi w aptece wystąpienie niewydolności wątroby spowodowanej przyjmowaniem leku, farmaceuta ma obowiązek zebrać wywiad i wysłać anonimowy formularz do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

tekst:
mgr farm. Magdalena Izbicka
mgr farm. Łukasz Izbicki