Katar czy zapalenie zatok?

Często lekceważymy katar zgodnie z powiedzeniem, że leczony trwa tydzień, a nieleczony siedem dni. Tymczasem to „banalne” schorzenie może mieć groźne dla zdrowia następstwa…

Nazwę „katar” wprowadził Galen. Sądził on, że obficie wydzielany z nosa śluz (katar) jest wydzieliną spływającą z mózgu (catarrhoe) przez otwory kości sitowej, a cały proces ma na celu oczyszczenie mózgu ze szkodliwych substancji.

Katar niejedno ma imię
Wyróżniamy trzy rodzaje kataru: wirusowy, bakteryjny i alergiczny. Katar wirusowy i bakteryjny są wynikiem zakażenia błony śluzowej nosa drobnoustrojami. Wirusy i bakterie przenoszą się drogą kropelkową w czasie kaszlu i kichania. Jeśli trafią na „podatny grunt”, czyli błonę śluzową osoby o obniżonej odporności, dochodzi do rozwoju infekcji. Katar alergiczny (najczęściej pyłkowy nieżyt nosa) jest efektem reakcji mechanizmów obronnych organizmu na alergen, czyli czynnik, który nas uczula (pyłki traw, kurz itd.).

Naturalna bariera dla drobnoustrojów
W prawidłowo funkcjonującym organizmie odporność błony śluzowej nosa jest warunkowana przez śluz pokrywający jej powierzchnię oraz stały ruch rzęsek skierowany w stronę jamy nosowo-gardłowej. Lepki śluz „wyłapuje” drobnoustroje, pyłki, kurz itp., a ruch rzęsek kieruje je w stronę gardła. Czynnikami, które zaburzają ten mechanizm, są: mechaniczne, cieplne lub chemiczne uszkodzenia błony śluzowej, zaburzenia w przemianie materii, osłabienie ogólne organizmu i zaburzenia wydzielania wewnętrznego. Rozwojowi infekcji sprzyja czasowe osłabienie układu odpornościowego związane z przegrzaniem lub wychłodzeniem organizmu.

Objawy kataru i sposoby leczenia
W przebiegu kataru błona śluzowa nosa jest obrzęknięta i przekrwiona, co powoduje trudności z oddychaniem. Pojawia się obfita wydzielina. W katarze wirusowym jest ona wodnista i przezroczysta (bezbarwna), w przypadku zakażenia bakteriami – śluzowo-ropna (gęsta i żółtawozielona). Pacjent odczuwa tępy ból głowy, ucisk w okolicy czołowej i nad oczodołami, często towarzyszy temu łzawienie oczu. Sztandarowym objawem jest kichanie. Zmniejsza się powonienie i odczuwanie smaku. W czasie kataru odczuwa się znużenie i ogólne rozbicie.

Leczenie kataru polega na udrożnianiu nosa poprzez wydmuchiwanie wydzieliny i podawaniu preparatów zwiększających ogólną odporność (witamina C, wapno). Stosuje się również środki zmniejszające obrzęk błony śluzowej nosa. Mogą to być krople lub preparaty zawierające rutynę uszczelniającą naczynia krwionośne. Ulgę przynoszą sztyfty zawierające olejki eteryczne i inhalacje. Zalecane jest przemywanie nosa fizjologicznym roztworem soli.

Zapalenie zatok
Zapalenie zatok bocznych nosa jest powikłaniem kataru, powstającym na skutek wtórnego zakażenia. Chorobie sprzyja obniżona odporność ogólna oraz nieprawidłowości w budowie anatomicznej nosa, np. skrzywienie przegrody nosa. Objawami zapalenia zatok są: stany podgorączkowe lub gorączka, silne, napadowe bóle głowy (nasilające się przy pochylaniu i po wysiłku fizycznym), ropny wyciek z nosa i, niekiedy, bóle zębów. Pacjent powinien przyjmować preparaty przeciwgorączkowe i przeciwbólowe oraz z zalecenia lekarza – sulfonamidy lub antybiotyki. Pomocne są ciepłe okłady na objęte infekcją zatoki oraz krople zmniejszające obrzęk błony śluzowej.

Niedoleczone zapalenie zatok przechodzi w stan przewlekły. Bóle głowy są w tym przypadku łagodniejsze i występują popołudniu. Stałym objawem jest ropny katar spływający do gardła i męczący kaszel lub chrypka.
W następstwie przewlekłego zapalenia w nosie mogą pojawić się utrudniające oddychanie polipy. Leczenie jest bardzo nieprzyjemne – polega na punkcji, czyli wprowadzeniu do zatok igły, przez którą podaje się antybiotyki. W przypadku polipów konieczna jest operacja.

#Powikłania kataru:
* zapalenie spojówek
* zapalenie ucha
* środkowego (zwłaszcza u małych dzieci)
* zapalenie zatok przynosowych
* zapalenie krtani
* zapalenie płuc (w skrajnych przypadkach)