Jubileusz 60-lecia PTFarmu

30 listopada 2007 roku Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne obchodziło jubileusz 60-lecia.
Organizatorzy, Zarząd Główny Towarzystwa z prezesem prof. dr hab. Januszem Plutą na czele, zadbali o znakomitą oprawę uroczystości, która odbyła się na Zamku Królewskim w Warszawie. Były odznaczenia, koncert i wykłady poświęcone historii. O znaczeniu, sukcesach i problemach towarzystwa w jego powojennej historii mówił prof. dr hab. Witold Wieniawski. Wielu zasłużonych członków wspominał jako mistrzów bądź przyjaciół. Kolejny wykład, który miałam przyjemność wygłosić, dotyczył najstarszych dziejów towarzystwa.

Wszystkie przywoływane wspomnienia wiązał jeden budynek – „Długa 16”, będący siedzibą towarzystwa farmaceutycznego od 1897 roku. Zmieniali się ludzie, zmieniały się nazwy organizacji, ale adres wciąż pozostawał ten sam.

Wacław Filipowicz, Prezes Warszawskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, w 1932 roku rozpoczął uroczystość jubileuszową następującymi słowami: „W naszem współczesnem nerwowem, intensywnem życiu historia w innem realizuje się tempie, niż niegdyś w odległych czasach. Postarajmy się tedy uciszyć na krótką chwilę zgiełk obecnie hałaśliwej epoki, oderwać się myślą wstecz o lat 60, gdy w ciężkich warunkach niewoli wysiłkiem garstki ludzi powstała organizacja, której jubileusz dziś święcimy”.

Świętowany wówczas jubileusz odnosił się do daty przekształcenia Kasy Wsparcia Podupadłych Farmaceutów w Warszawskie Towarzystwo Farmaceutyczne. I tu pojawiają się pierwsze wątpliwości. Od tego dnia, wyznaczonego przez Wacława Filipowicza, mija właśnie 135 lat, ale wcześniejsza organizacja to dowód solidarności zawodowej i świadomości, jak ważne jest kształcenie kadr farmaceutycznych, a także walka o właściwą pozycję naszego zawodu.

Powstała w 1859 roku Kasa Wsparcia Podupadłych Farmaceutów pomagała ukończyć studia studentom z niezamożnych rodzin. Często rezygnowano z kontynuowania nauki z powodów finansowych. Organizacja ta miała być zarejestrowana jako towarzystwo, ale władze carskie nie zgodziły się na taki statutowy zapis i musiano zmienić „towarzystwo” na „kasę”, która wskazywała jedynie na charytatywny charakter organizacji.

Warszawskie Towarzystwo Farmaceutyczne
Zatwierdzenie statutu Warszawskiego Towarzystwa Farmaceutycznego miało miejsce 31 marca 1871 roku. Pierwsze posiedzenie członków odbyło się 7 grudnia, a oficjalnie towarzystwo rozpoczęło swoją działalność 22 kwietnia 1872 roku. Uroczyste zebranie miało miejsce w domu Feliksa Szteynera przy Krakowskim Przedmieściu 63. Obecni byli na nim profesorowie uniwersytetu, lekarze oraz władze miejskie.

Po odzyskaniu niepodległości zainicjowano ideę stworzenia organizacji łączącej farmaceutów z całej Polski. I tak w 1919 roku powstało Polskie Powszechne Towarzystwo Farmaceutyczne, a jednym z jego oddziałów było Warszawskie Towarzystwo Farmaceutyczne.

Prof. Bronisław Koskowski
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości prof. Bronisław Koskowski stał się ogniwem łączącym wszystkie organizacje farmaceutyczne. Był on Honorowym Prezesem Polskiego Powszechnego Towarzystwa Farmaceutycznego, przewodniczącym sekcji Naukowej Oddziału Warszawskiego PPTF, prezesem Komitetu Budowy Gmachu dla Wydziału Farmaceutycznego, członkiem Towarzystwa Przyjaciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych w Polsce.

Według niego życie kulturalne farmaceutów skupiało się w szeregu towarzystw. Profesor wymieniał wśród nich: Polskie Powszechne Towarzystwo Farmaceutyczne (organ „Wiadomości Farmaceutyczne”), Towarzystwo Popierania Nauk Farmaceutycznych (organ „Roczniki Farmacji”), Towarzystwo Nowa Farmacja (organ „Farmacja Współczesna” z niezależnym dodatkiem „Acta Poloniae Pharmaceutica”), Związek Zawodowy Farmaceutów Pracowników oraz Farmację wojskową, która miała swoje towarzystwo naukowe.

Budowa i odbudowa
Z inicjatywy prof. Koskowskiego 19 maja 1925 roku zostało zwołane pierwsze zebranie Komitetu Budowy Gmachu dla Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Polskie Powszechne Towarzystwo Farmaceutyczne ściśle współpracowało z nową organizacją i traktowało ją jako swoją agendę, a lwia część sum zebranych przez ten komitet była wpłacana bezpośrednio lub pośrednio przez członków towarzystwa. Komitet bardzo przyczynił się do przyspieszenia decyzji władz państwowych o powołaniu do życia w 1926 r. pierwszego w dziejach Wydziału Farmaceutycznego UW.

W dniu 3 marca 1932 roku na zebraniu nadzwyczajnym komitetu postanowiono rozszerzyć jego działalność na całą Polskę. Zmieniono statut i nazwę na Towarzystwo Przyjaciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych przy Uniwersytetach w Polsce. Bronisław Koskowski przyznawał jednak, że protoplastą wszystkich organizacji farmaceutycznych jest Warszawskie Towarzystwo Farmaceutyczne.

Po II wojnie światowej powstał Komitet Odbudowy Gmachów Farmaceutycznych w Warszawie, którego prezesem został mgr Józef Szymański. Przede wszystkim zajęto się odbudową gmachów Wydziału Farmaceutycznego i budynku przy ul. Długiej 16, przeznaczonego na siedzibę towarzystwa farmaceutycznego.

W 1947 roku na wniosek prof. Stanisława Krauzego powołano Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne. 15 lipca 1947 roku został zatwierdzony statut, a 30 listopada tego samego roku w Sali Kolumnowej Uniwersytetu Warszawskiego odbyła się uroczysta inauguracja nowego towarzystwa, którego prezesem został prof. Jan Muszyński.

Prasa farmaceutyczna
Powstało również nowe czasopismo „Farmacja Polska”, które zaczęło ukazywać się w październiku 1945 roku jako oficjalny organ Naczelnej Izby Aptekarskiej. W 1947 roku wznowiono także „Acta Poloniae Pharmaceutica”, którego redaktorem naczelnym został przedwojenny sekretarz czasopisma Bogusław Borkowski. „Farmacja Polska” była pismem nowym, ale jak przyznawano w artykule wstępnym, „obarczonym tą wieloletnią tradycją prasy farmaceutycznej, która obowiązuje i która w zmienionej szacie będzie utrzymana”.

Genius loci
22 lutego 1949 roku nieruchomość przy ul. Długiej 16 przekazano Polskiemu Towarzystwu Farmaceutycznemu. Umowę darowizny podpisał Edmund Szyszko i Stefan Rdzanek oraz likwidator Warszawskiego Towarzystwa Farmaceutycznego adwokat Stanisław Wolanin. O dalszych losach budynku zadecydował Wydział Społeczny Politycznego Zarządu m.st. Warszawy.

Prof. Henryk Bukowiecki w artykule na temat genealogii naszego towarzystwa złożył hołd „cieniom naszych duchowych przodków”. Prawie wszyscy wymienieni przez profesora antenaci byli związani z naszą siedzibą przy ul. Długiej 16, a ja mam nadzieję, że genius loci tego miejsca pozwoli nam za dwa lata obchodzić jubileusz 150-lecia istnienia Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego.