Jak zapobiec grypie? (profilaktyka)

Grypa wywoływana jest przez jeden z trzech rodzajów wirusa (A, B, C) należącego do rodziny ortomyksowirusów. U ludzi epidemiczne zachorowania powodują tylko wirusy typu A i B. Wśród typu A rozróżnia się kilkanaście podtypów na podstawie różnic antygenowych dwóch białek powierzchniowych: hemaglutyniny (H) oraz neuraminidazy (N). Grypę sezonową najczęściej wywołują dwa podtypy: H1N1 oraz H3N2. W ostatnich latach w Azji notowano u ludzi sporadyczne zachorowania wywołane wirusem H5N1 (tzw. wirus ptasiej grypy). Natomiast w 2009 roku WHO ogłosiła pandemię spowodowaną wirusem H1N1 (tzw. wirus świńskiej grypy), który dominuje w obecnym sezonie grypowym.

Wydaje się, że wirus A/H1N1 jest już w odwrocie. Nie oznacza to jednak, że powinniśmy zaniechać profilaktyki przeciwgrypowej.

Grypa wywoływana jest przez jeden z trzech rodzajów wirusa (A, B, C) należącego do rodziny ortomyksowirusów. U ludzi epidemiczne zachorowania powodują tylko wirusy typu A i B. Wśród typu A rozróżnia się kilkanaście podtypów na podstawie różnic antygenowych dwóch białek powierzchniowych: hemaglutyniny (H) oraz neuraminidazy (N). Grypę sezonową najczęściej wywołują dwa podtypy: H1N1 oraz H3N2. W ostatnich latach w Azji notowano u ludzi sporadyczne zachorowania wywołane wirusem H5N1 (tzw. wirus ptasiej grypy). Natomiast w 2009 roku WHO ogłosiła pandemię spowodowaną wirusem H1N1 (tzw. wirus świńskiej grypy), który dominuje w obecnym sezonie grypowym.

Ryzyko zakażenia
Rezerwuar wirusa stanowią ludzie oraz zwierzęta. Zarazić się nim można drogą kropelkową, przez bezpośredni kontakt z chorą osobą, a także poprzez skażone przedmioty. Okres inkubacji trwa przeciętnie dwa dni, natomiast pacjent jest zakaźny na jeden dzień przed i 3-5 dni po wystąpieniu objawów.
Zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu grypy oraz wystąpienia powikłań występuje u osób w wieku > 65. r.ż. lub < 5. r.ż., u kobiet w II i III trymestrze ciąży, u osób ze znaczną otyłością, a także z chorobami przewlekłymi, takimi jak POChP, astma, zastoinowa niewydolność krążenia, choroby nerek, cukrzyca.

Objawy i przebieg
Cechą charakterystyczną grypy jest nagłe wystąpienie objawów, takich jak: gorączka, dreszcze, bóle mięśni i głowy, uczucie rozbicia, osłabienia, ból gardła i suchy kaszel. Choroba zazwyczaj ustępuje samoistnie w ciągu tygodnia, jednakże kaszel i gorsze samopoczucie mogą utrzymywać się nawet kilka tygodni.
Chory z niepowikłaną grypą powinien pozostać w domu przez około tydzień i ograniczyć kontakty z innymi osobami do niezbędnego minimum.

Profilaktyka
Przed zachorowaniem na grypę można się ustrzec, stosując kilka prostych zasad. Po pierwsze, należy podkreślić korzyści płynące ze szczepień ochronnych na grypę sezonową, szczególnie u osób z grup ryzyka. Swoiste przeciwciała zaczynają pojawiać się już po siedmiu dniach od podania szczepionki. Po drugie, niezmiernie ważne jest częste mycie rąk, zasłanianie ust w czasie kasłania oraz regularne i dokładne wietrzenie pomieszczeń. Powietrze powinno być odpowiednio nawilżone, gdyż wysuszone śluzówki są bardziej podatne na infekcje.
Przy pierwszych objawach grypy sezonowej, jeszcze przed wizytą u lekarza, warto sięgnąć po leki OTC, które działają przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie. Zawierają one zwykle kwas acetylosalicylowy, paracetamol lub ibuprofen, często w połączeniu z witaminą C. Nie zwalczają one co prawda wirusa grypy, ale łagodzą przebieg choroby.

Na zakończenie warto wspomnieć o inhibitorach neuraminidazy (lekach przeciwwirusowych), stosowanych w profilaktyce i leczeniu grypy. W Polsce zarejestrowane są dwa leki z tej grupy: oseltamiwir oraz zanamiwir. Powinno się je podawać po wystąpieniu objawów choroby u osób z grup ryzyka lub u każdego z ciężkim przebiegiem grypy.