Jak leczyć atopię?

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to schorzenie znane także pod nazwą wyprysku atopowego. Charakteryzuje się ono przewlekłym, nawrotowym przebiegiem i jest uwarunkowane genetycznie.

Częstość występowania AZS ocenia się na 5-25 proc., zależnie od regionu i wieku badanych chorych. Schorzenie występuje u 3-5 proc. dzieci w wieku od 6 miesięcy do 10 lat. U ponad 60 proc. pacjentów pierwszy wysiew zmian chorobowych występuje z chwilą ukończenia 1. roku życia.
Właściwa pielęgnacja
Postępowanie z chorym na AZS ma charakter objawowy i jest uzależnione od charakteru i nasilenia zmian skórnych oraz współistniejących chorób atopowych. Przede wszystkim należy ustalić i wyeliminować czynniki zaostrzające proces chorobowy.

Podstawą leczenia AZS zarówno w fazie zaostrzenia, jak i remisji jest prawidłowa pielęgnacja skóry. W przypadkach o łagodnym przebiegu może być ona jedynym środkiem zaradczym. Polega ona na codziennych kąpielach z dodatkiem emolientów. Takie kąpiele zwiększają przenikanie stosowanych miejscowo leków, nawadniają warstwę rogową, usuwają z jej powierzchni alergeny, środki drażniące, strupy i złuszczający się naskórek. Działają także relaksująco.

Należy pamiętać, aby kilka minut po kąpieli natłuścić skórę emolientami. Oprócz tego, że są one obojętne biologicznie, utrzymują prawidłowe nawilżenie i tworzą na powierzchni skóry film tłuszczowy, który opóźnia utratę wody ze skóry przez parowanie. Odgrywają one istotną rolę w przywracaniu barierowej funkcji naskórka, zmniejszeniu wnikania antygenów. Mają również właściwości przeciwzapalne, przeciwświądowe i immunomodulujące.
Leczenie przeciwzapalne
W leczeniu przeciwzapalnym stosuje się miejscowe preparaty glikokortykosteroidowe (GKS) i immunomodulujące (inhibitory kalcyneuryny). Wybór preparatu GKS zależy od nasilenia choroby oraz wieku pacjenta.

W lekkiej postaci AZS stosuje się GKS o najsłabszej mocy: hydrokortyzon i prednizolon lub GKS zarejestrowane do stosowania u dzieci, np. propionian flutikazonu lub pirośluzan mometazonu. W postaci średnio nasilonego AZS zaleca się GKS z 2. i 3. grupy klasyfikacji europejskiej lub do 4.-5. grupy klasyfikacji amerykańskiej (wg Stoughtona), tj.: propionian flutikazonu krem 0,05%, maślan hydrokortyzonu krem 0,1%, pirośluzan mometazonu krem 0,1%. W postaci ciężkiej można stosować silne GKS zewnętrznie na ograniczoną powierzchnię, nie przekraczając dawki 30 g na tydzień. Zalecane jest leczenie naprzemienne lub równoległe z dwoma aplikacjami emolientów na dobę.

Pimekrolimus i takrolimus to immunosupresyjne niesteroidowe leki przeciwzapalne. Pierwszy zalecany jest w łagodnym i umiarkowanym AZS, natomiast drugi w umiarkowanym i ciężkim wyprysku atopowym.

Pacjenci z AZS mają znacznie większą skłonność do roz­woju infekcji bakteryjnych (S. aureus), grzybiczych (Malas­sezia sp., C. albicans) i wirusowych (HSV). Mikroorganizmy, ich białka i toksyny mogą podtrzymy­wać i stymulować procesy zapalne w przebiegu AZS. Odpowiednie leki przeciwbakteryjne, prze­ciwgrzybicze lub przeciwwirusowe mogą przyspieszyć ustępowanie zmian wypryskowych.

W leczeniu ogólnym przydatne są także leki przeciwhistaminowe. W ostrym okresie choroby w celu złagodzenia świądu i uspokojenia stosuje się leki I generacji. Leki II generacji stosuje się długotrwale w ramach profilaktyki astmy oskrzelowej oraz ze względu na właściwości przeciwzapalne. Ciężkie postacie AZS wymagają specjalistycznego leczenia: fototerapii (UVA, wąskie pasmo UVB, PUVA) i zastosowania cyklosporyny A.