Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie stworzył System Zintegrowanej Operacji Komunikacyjnej „SZOK”®. Dzięki niemu możliwe jest prowadzenie badań przesiewowych poza ośrodkami medycznymi.
Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu (IFPS) jest wiodącą w Polsce placówką naukową, kliniczną i dydaktyczną, która zapewnia kompleksową opiekę osobom z uszkodzeniami narządu słuchu, głosu, mowy i równowagi oraz górnych dróg oddechowych. Jego organizatorem i dyrektorem jest prof. Henryk Skarżyński. W Instytucie wykonywane są unikalne w skali międzynarodowej wysokospecjalistyczne procedury medyczne – między innymi operacje rekonstrukcyjne ucha, leczenie częściowej głuchoty za pomocą implantu ślimakowego i wiele innych.
Badania epidemiologiczne przeprowadzone w populacji osób dorosłych w ostatnich latach wykazały, że skala zaburzeń słuchu należy do najpoważniejszych problemów społecznych w Polsce. Różnego rodzaju zaburzenia (przewodzeniowe, odbiorcze, centralne, szumy uszne itd.) dotyczą około jednej trzeciej populacji dorosłych, a częstotliwość ich występowania rośnie wraz z wiekiem. W największym stopniu problem ten dotyczy mieszkańców dużych miast. W Warszawie różne problemy ze słuchem ma 44,2 proc. osób dorosłych. Jedną z najbardziej odczuwalnych dolegliwości są szumy uszne, które występują u około 1,6 mln Polaków. Około 7,5 proc. całej populacji podejmuje z tego powodu mniej lub bardziej intensywne leczenie. Niesie ono określone skutki ekonomiczne z powodu niskiej efektywności farmakoterapii.
W trosce o najmłodszych
Z przeprowadzonych dotychczas wśród dzieci i młodzieży badań przesiewowych wynika, że różnego rodzaju zaburzenia i problemy związane ze słuchem dotyczą około 20 proc. badanych. W Polsce populacja dzieci w wieku 6-14 lat wynosi około 4 mln. Skutkiem zaburzeń słuchu są problemy w adaptacji do środowiska szkolnego, zaburzenia komunikowania się i ograniczenia w przyswajaniu wiedzy.
Z myślą o najmłodszych pacjentach Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie prowadzi badania przesiewowe wśród uczniów, m.in. w stolicy. Celem trzyletniego „Programu badań przesiewowych słuchu u dzieci klas I i VI ze szkół podstawowych na terenie m.st. Warszawy” rozpoczętego przez Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu na zlecenie Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy we współpracy z Mazowieckim Kuratorium Oświaty, Polskim Towarzystwem Naukowym Zaburzeń Słuchu, Głosu i Komunikacji Językowej oraz Komitetem Patofizjologii Klinicznej PAN jest wykrycie zaburzeń słuchu oraz usprawnienie ich wczesnej diagnostyki u dzieci. W ramach przedsięwzięcia prowadzone są również działania z zakresu popularyzacji wiedzy na temat skutków występowania zaburzeń słuchu, form profilaktyki oraz współczesnych możliwości diagnostyki i terapii.
Od września do grudnia 2011 r. przebadano łącznie 20 482 uczniów w 172 szkołach na terenie Warszawy. Wstępne analizy uzyskanych wyników wykazały, że odsetek dzieci z nieprawidłowym audiogramem wynosi ponad 10 proc., a ponad 33 proc. uczniów zgłasza występowanie stałych lub okresowych szumów usznych.
Przed przystąpieniem do programu do każdej szkoły dostarczono materiały informacyjne, formularze zgody na badania oraz ankietę audiologiczną. Chęć przebadania dzieci wyraziło ponad 97 proc. rodziców dzieci z klas pierwszych i szóstych. Program spotkał się z bardzo dobrym odbiorem zarówno ze strony grona pedagogicznego, jak i rodziców, a także samych dzieci.
Innowacyjne analizy
System Zintegrowanej Operacji Komunikacyjnej „SZOK”® gromadzi w sposób przystępny do analizy m.in. dane uzyskane w trakcie badań przesiewowych oraz systemu szpitalnego IFPS, co pozwala na budowę analiz epidemiologicznych. – Pierwszy na świecie System Zintegrowanej Operacji Komunikacyjnej „SZOK”®, pozwala na koordynowanie i zarządzanie całym procesem profilaktyki zdrowotnej, dalszej terapii i gromadzenie danych dla potrzeb polityki zdrowotnej państwa. Następnym krokiem, wykorzystującym wcześniejsze osiągnięcia, obecne doświadczenia i dostępną aparaturę oraz program operacyjny, jest wprowadzenie działań wczesnego wykrywania wad słuchu i mowy, a z udziałem okulistów również wzroku, do medycyny szkolnej w naszym kraju – mówi prof. Henryk Skarżyński.
Z wykorzystaniem „SZOK”® wykonano do tej pory badania przesiewowe dla ponad 250 tys. dzieci w ponad 10 tys. lokalizacjach w całej Polsce. W 2010 roku Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu we współpracy z Instytutem Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego przeprowadził innowacyjny w skali kraju program multidyscyplinarnych badań przesiewowych z zakresu audiologii i kardiologii. W ramach programu przebadano ponad 10 000 dzieci, a analizę wyników przeprowadzali specjaliści z obu jednostek medycznych – wyniki audiologiczne analizowali specjaliści IFPS, zaś wyniki badań EKG – specjaliści IK.
Prof. Henryk Skarżyński – ponier i INICJATOR
Prof. Henryk Skarżyński jest dyrektorem Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu od początku jego istnienia, czyli od 1996 r. W 1993 r. założył Ośrodek Diagnostyczno-Leczniczo-Rehabilitacyjny dla Osób Niesłyszących i Niedosłyszących „Cochlear Center”, który był wówczas drugą tego typu placówką w Europie. W latach 1994-2001 pełnił funkcję konsultanta krajowego w dziedzinie audiologii, a następnie audiologii i foniatrii. Od lipca 2006 jest członkiem Rady Naukowej Ministra Zdrowia.
Prof. Skarżyński opracował i wdrożył pionierskie w Polsce programy: leczenia całkowitej głuchoty i zmian nowotworowych za pomocą implantów ślimakowych oraz wszczepianych do pnia mózgu, wczesnego wykrywania uszkodzeń słuchu u noworodków i niemowląt, a także powszechnych internetowych badań słuchu, mowy i wzroku. W 2002 roku przeprowadził pierwszą na świecie operację wszczepienia implantu ślimakowego u dorosłego pacjenta z częściową głuchotą, a dwa lata później – również jako pierwszy lekarz na świecie – zoperował dziecko z takim uszkodzeniem słuchu. Był inicjatorem i głównym organizatorem Międzynarodowego Centrum Słuchu i Mowy w Kajetanach pod Warszawą, w którym przeprowadza się najwięcej operacji poprawiających słuch na świecie.
Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu, którym kieruje prof. Skarżyński, został powołany przez Ministra Zdrowia. Jest wiodącą w Polsce jednostką badawczo-rozwojową oraz wysoko wyspecjalizowanym szpitalem zapewniającym kompleksową opiekę osobom z uszkodzeniami narządów słuchu, głosu, mowy i równowagi.