Edukacja pacjenta z cukrzycą

Edukacja pacjenta z cukrzycą


Długoterminowych celów w leczeniu cukrzycy nie dałoby się osiągnąć bez pomocy samych diabetyków. A ta pomoc zależy od poziomu ich wiedzy na temat choroby.

Długoterminowych celów w leczeniu cukrzycy nie dałoby się osiągnąć bez udziału w procesie terapii samych diabetyków. A ten udział zależy od poziomu ich wiedzy na temat choroby.
Nie od dziś wiadomo, że w leczeniu choroby przewlekłej sam pacjent ma niemały udział. Dlatego tak ważna jest edukacja terapeutyczna. Mieści się ona w standardach postępowania opracowanych przez ekspertów WHO na roboczym spotkaniu w Genewie w 1997 roku.

Na podstawie rozwoju algorytmu postępowania w cukrzycy można prześledzić kształtowanie się modelu leczenia także innych chorób przewlekłych. Według Assala, algorytm postępowania w cukrzycy składa się z czterech etapów.

Etap pierwszy to rok 1921, w którym wynaleziono insulinę i zastosowano ją w terapii.
W drugim etapie wprowadzono inne leki: antybiotyki, pochodne sulfonylomocznika, leki stosowane w leczeniu hiperlipidemii oraz nadciśnienia tętniczego. Farmakoterapia umożliwiła leczenie cukrzycy typu 2, a także wszystkich jej powikłań. W 1972 roku rozpoczął się etap trzeci. Wówczas uznano edukację za równoprawny element całościowego leczenia cukrzycy i wprowadzono szkolenia do terapii tej choroby. Czwarty etap to wprowadzenie (w 1993 roku) systematycznej kontroli wyrównania cukrzycy. Przełomowe znaczenie miało tutaj badanie DCCT (Diabetes Control and Complication Trial).

Milowe kroki
Historia edukacji terapeutycznej w cukrzycy ma już ponad 125 lat. Za jej początek można uznać zalecane od 1875 roku przez Apollinaire’a Boncherdata stosowanie się pacjentów do tak zwanego „higienicznego trybu życia”, który może opóźniać rozwój choroby. Po raz pierwszy wprowadzono wówczas monitorowanie glikozurii.

Następnym krokiem milowym było wydanie w 1919 roku przez E.P. Joslina z Bostonu podręcznika dla lekarza i pacjenta. Wprowadził on wówczas pojęcie pielęgniarki edukacyjnej. Z kolei dr Roma z Lizbony opracował w tym samym czasie jeden z pierwszych programów edukacyjnych.

Za początek nowoczesnej ery edukacji można przyjąć 1972 rok, w którym dr Leona Miller opublikowała wyniki badań potwierdzające skuteczność edukacji w leczeniu cukrzycy. Tę właśnie datę uznano za punkt przełomowy. Kwestia edukacji stała się bardzo popularna, co przyczyniło się do powstania w 1974 roku w Stanach Zjednoczonych Amerykańskiego Stowarzyszenia Instruktorów Edukacji Zdrowotnej w Cukrzycy (AAED). Jego celem było zwiększenie roli edukatorów i poprawa jakości edukacji terapeutycznej chorych na cukrzycę.

Natomiast w Europie pierwsze sympozjum poświęcone nauczaniu chorych zorganizowano w Genewie w 1977 roku z okazji dorocznego zjazdu Europejskiego Towarzystwa Badań nad Cukrzycą. Coraz większe zainteresowanie edukacją terapeutyczną w cukrzycy na naszym kontynencie zaowocowało powstaniem grupy edukacyjnej Zespołów do spraw Nauczania Cukrzycy (DESG). Programowym założeniem tej grupy stało się zaliczenie do podstawowych elementów terapii nauczania chorych na cukrzycę. Stowarzyszenie miało za zadanie rozpowszechniać wśród lekarzy, pielęgniarek i dietetyków programy szkoleniowe dla chorych.
Przeprowadzone od tego czasu badania udowodniły znaczenie zespołowej pracy lekarzy z diabetykami. Z tego względu cukrzycę uznano za chorobę wymagającą medyczno-psychologiczno-społecznego podejścia.

Edukacja w Polsce
W Polsce prekursorem edukacji zdrowotnej był Florian Znaniecki, socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego, który w okresie międzywojennym stworzył podstawy edukacji terapeutycznej. Jednak w Polsce i w innych krajach Europy Wschodniej dopiero po latach zainicjowano wielki program szkolenia diabetologicznego. Jego animatorem był profesor Berger z Düsseldorfu. Od tego czasu zaobserwowano w Polsce szybki rozwój idei włączania edukacji terapeutycznej do standardów postępowania w cukrzycy.
W ramach Narodowego Programu Walki z Cukrzycą w 1998 roku opracowano w Łodzi zasady kształcenia edukatorów cukrzycy i przekazano je do Ministerstwa Zdrowia. Przełom w powołaniu zawodu edukatora cukrzycy nastąpił dopiero rok temu. Minister zdrowia Ewa Kopacz skłoniła się ku temu, żeby w taryfikatorze zawodów medycznych umieścić tak bardzo potrzebny zawód, jakim jest edukator ds. diabetologii. Departament Pielęgniarek i Położnych poinformował o zatwierdzeniu w lutym 2011 roku nowego ramowego programu kursu specjalistycznego pod nazwą „Edukator w cukrzycy dla pielęgniarek i położnych”. Jego celem jest przygotowanie pielęgniarek i położnych do prowadzenia oraz koordynacji działań związanych z edukacją terapeutyczną, podwyższającą jakość życia osób chorych na cukrzycę.

W połowie roku minister zdrowia wydała rozporządzenie w sprawie kwalifikacji, jakie powinni mieć pracownicy na poszczególnych stanowiskach pracy w zakładach leczniczych. W załączonym do rozporządzenia taryfikatorze kwalifikacyjnym w punkcie 118 znajduje się pozycja edukator do spraw diabetologii. W okresie przejściowym (do roku 2020) rozporządzenie dopuszcza, że pracownik na stanowisku edukatora do spraw diabetologii nie będzie się legitymować specjalistycznym wykształceniem podyplomowym. Musi jednak mieć określony staż w ośrodku o profilu diabetologicznym.

Zanim w polskich szpitalach i poradniach upowszechnią się profesjonalne zespoły edukacji diabetologicznej, a także będzie właściwie realizowana współpraca pacjenta, pielęgniarki, edukatora, lekarza, dietetyka, psychologa, rehabilitanta, farmaceuty, każda z nas, pielęgniarek pracujących z pacjentem z cukrzycą, powinna indywidualnie dążyć do osiągnięcia profesjonalizmu zawodowego przez systematyczne poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności.

Jak to określiła Anne-Marie Felton, przewodnicząca Foundation of Europa Nurses in Diabetes (FEND), żeby właściwie przygotować diabetyka do samoopieki, pielęgniarka czy położna powinna pełnić następujące funkcje: edukatora, klinicysty, badacza, menedżera, innowatora, adwokata i doradcy, a ponadto źródła opinii i informacji. Podobną rolę w edukacji powinni pełnić także farmaceuci.


Modele i metody edukacji terapeutycznej w cukrzycy
Prowadzenie edukacji terapeutycznej napotyka liczne trudności. Założenia programowe takiej edukacji powinny być zróżnicowane, zależne od:
• typu cukrzycy – trzeba stworzyć oddzielne programy dla chorych na cukrzycę typu 1 i typu 2,
• wieku (dzieci, młodzież, dorośli, osoby starsze),
• poziomu wykształcenia, środowiska, z którego pochodzi pacjent,
• możliwości percepcyjnych chorego na cukrzycę.

4.3/5 - (79 votes)

Nikt nie pyta Cię o zdanie, weź udział w Teście Zaufania!

To 5 najczęściej kupowanych leków na grypę i przeziębienie. Pokazujemy je w kolejności alfabetycznej.

ASPIRIN C/BAYER | FERVEX | GRIPEX | IBUPROM | THERAFLU

Do którego z nich masz zaufanie? Prosimy, oceń wszystkie.
Dziękujemy za Twoją opinię.

Leave a Comment

POLECANE DLA CIEBIE

START TYPING AND PRESS ENTER TO SEARCH