Dlaczego warto inwestować w akcje? (część 2)

Pierwsza część artykułu

W procesie inwestowania na giełdzie, podobnie jak w handlu, niezwykle istotnym aspektem jest prawidłowa ocena wartości akcji i ich ceny. Aby tego dokonać, należy odwoływać się do wyników finansowych spółek i odnosić ich wartości do aktualnych notowań spółki.

Zmienność cen oferowanych przez rynek produktów, będąca reakcją na zmiany wielkości popytu i podaży, jest jednym z najważniejszych czynników charakteryzujących gospodarkę rynkową. Brak odgórnych regulacji sprawia, że sprzedawca może oferować swój produkt po dowolnie określonej przez siebie cenie. Aby jednak transakcja nastąpiła, oferent musi odnaleźć drugą stronę transakcji, czyli kupującego, który zaakceptuje ofertę. Jeżeli proponowana cena sprzedaży okaże się zbyt wysoka, sprzedawca musi czekać na innego kupca. Jeżeli nie znajdzie się nowy nabywca, sprzedawca będzie zmuszony obniżyć żądania w zakresie ceny, aby sprostać oczekiwaniom rynku. Jeżeli tego nie zrobi, transakcja nie nastąpi, a sprzedawca pozostanie z zalegającym towarem.

Giełda Papierów Wartościowych
Opisany powyżej proces zachodzi każdego dnia – w wielokrotnie zwiększonym tempie – na Giełdzie Papierów Wartościowych (GPW) w Warszawie. Akcje notowanych tam spółek są odpowiednikami różnego rodzaju produktów w normalnej gospodarce, a ich ceny fluktuują w efekcie zmiany poziomu popytu i podaży na nie. Na giełdzie, podobnie jak w życiu codziennym, mamy do wyboru zarówno produkty drogie, jak i tanie.
Benjamin Graham, autor pierwszej książki na temat inwestowania w wartość „Security analysis”, mawiał, że „jeżeli zamierzasz kupić akcje, to dobieraj je tak, jakbyś kupował produkty spożywcze, a nie perfumy. Czyli analizuj dokładnie ich wartość i cenę, a nie kupuj, bo ci się podobają bez względu na cenę”.
Proces inwestowania w akcje ma wiele wspólnego z handlem. Nie ulega wątpliwości, że w branży handlowej niezwykle istotnym aspektem jest cena. Dużo łatwiej jest odsprzedać towar z zyskiem, jeżeli wcześniej kupiło się go w atrakcyjnej cenie. Jest to jeden z najważniejszych powodów, uzasadniający dlaczego należy mieć wiedzę na temat rzeczywistego określania cen akcji.

Jak określić cenę?
Zasady kupowania i sprzedaży akcji na giełdzie nie odbiegają znacząco od zasad panujących na rynku nieruchomości. Przy czym, w przypadku tego drugiego rynku nie da się porównać cen dwóch mieszkań, patrząc jedynie na całkowity koszt ich zakupu. Analogicznie, same notowania akcji niewiele mówią na temat ich rzeczywistej ceny. Aby móc porównać ceny mieszkań, należy odnieść ich cenę całkowitą do innej wartości, którą najczęściej jest metraż. W procesie zakupu akcji jest podobnie. Aby określić rzeczywistą cenę, po jakiej notowana jest dana spółka, należy odnieść jej kurs do innej wartości przypadającej na akcję. Przykładowo może to być zysk netto.

Efektem dzielenia ceny akcji przez zysk netto na akcję jest wskaźnik rynkowy akcji cena do zysku (P/E, ang.
price to earnigs ratio). Jeżeli spółka XYZ jest notowana z wartością P/E w wysokości 10, to znaczy, że inwestor kupujący jej akcje płaci 10 zł za każdą złotówkę zysku spółki netto, jaki został wypracowany przez przedsiębiorstwo na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy. Jeżeli inna spółka ABC jest notowana z P/E w wysokości 5, to inwestor płaci jedynie 5 zł za złotówkę wypracowanego przez nią zysku netto. Porównując te dwie spółki ze sobą, łatwo stwierdzić, że biorąc za kryterium zysk netto spółki, akcje ABC są dwa razy tańsze od XYZ.
Drugim bardzo popularnym wskaźnikiem rynkowym, pomocnym w ocenie rzeczywistej ceny spółki, jest cena do wielkości księgowej (P/BV). Pokazuje on, ile kupujący akcje inwestor płaci za złotówkę posiadanych przez spółkę aktywów (majątku). Interpretacja jest analogiczna do (P/E): im wyższe wartości wskaźnika, tym wyższa rzeczywista cena, po jakiej jest notowana spółka.

Zarówno wskaźniki P/E, jak i P/BV
spółek giełdowych zmieniają swoją wartość każdego dnia, wraz ze zmianami cen akcji notowanych na rynku. Wskazują one na uznanie, jakim dana spółka cieszy się wśród inwestorów. Aktualne wartości wspomnianych wskaźników dla spółek notowanych na GPW w Warszawie można znaleźć na jej stronach. Po ich analizie zapewne pojawi się pytanie: dlaczego jedne spółki są notowane po P/E poniżej 5, a dla innych spółek wspomniany wskaźnik sięga nawet wartości kilkaset?

Determinanty ceny
Dla rynku giełdowego najważniejszym czynnikiem determinującym cenę akcji jest przyszłość reprezentowanej przez nie spółki i perspektywy jej rozwoju. Inwestorzy godzą się płacić zdecydowanie więcej za akcje spółek dobrze rokujących (tzw. akcje wzrostowe) oraz przeceniać akcje, dla których rokowania nie prezentują się obiecująco pod względem rozwoju (akcje wartościowe).

Analizując historyczne zachowanie spółek wzrostowych i wartościowych, zauważalna jest istotna zależność dla rynków akcji i giełd. Jeżeli spółki wzrostowe notowane po wysokich wartościach wskaźników P/E lub P/BV, w stosunku do których inwestorzy pokładają duże nadzieje, nie spełniają oczekiwań publikując słabe wyniki finansowe, ich kurs ulega dynamicznej przecenie. Natomiast w przypadku dobrych wyników, również nie zyskują zbyt dużo na wartości.

Odwrotna zależność dotyczy spółek wartościowych, notowanych po niskich wartościach wskaźników rynkowych. Akcje z tej grupy reagują małą przeceną kursu w razie słabych wyników finansowych oraz dynamicznie zyskują na wartości, kiedy wyniki okazują się pozytywne. Opisane powyżej zjawisko jest nazywane „zasadą zawiedzionych oczekiwań”.

Zasada zawiedzionych oczekiwań
Wnioski płynące z tej zasady mówią, że w długim terminie zdecydowanie wyższe zyski przynosi konsekwentne inwestowanie w spółki wartościowe (o niskich wartościach wskaźników P/E i P/BV) niż wzrostowe (o wysokich wartościach wskaźników P/E i P/BV). Potwierdzają to różnego rodzaju badania akademickie przeprowadzone dla rynku giełdowego w USA oraz innych rozwiniętych giełdach, jak również przeprowadzone przeze mnie analizy dla GPW w Warszawie.

Podsumowując, w procesie inwestowania na giełdzie, podobnie jak w handlu, niezwykle istotnym aspektem jest prawidłowa ocena wartości akcji i ich ceny. Aby tego dokonać, należy odwoływać się do wyników
finansowych spółek i odnosić ich wartości do aktualnych notowań spółki. Na podstawie wygenerowanych w ten sposób wskaźników rynkowych zdecydowanie łatwiej jest oszacować ich rzeczywistą wartość i prawdopodobieństwo sukcesu inwestycyjnego.

Piśmiennictwo
1. Benjamin Graham, David Dodd, Security analysis,New York, McGraw-Hill, 1934.
2. John C. Ritchie, Analiza Fundamentalna, Warszawa, WIG-PRESS, 1997.
3. http://gpw.pl
4. James Montie, Behavioural Investing, New York, Wiley, 2007.