Zadbaj o swój mózg

Najsilniej na funkcjonowanie umysłu wpływa środowisko. Zanieczyszczone powietrze, modyfikowane genetycznie warzywa i owoce, tłok uliczny i hałas nie są obojętne dla mózgu.

Mózg waży około 1,5 kilograma, to mniej więcej 2 proc. wagi ciała. Zużywa aż 20 proc. tlenu dostarczanego organizmowi. W pełni sprawny służy przyjmowaniu, przechowywaniu i odtwarzaniu informacji.

Lewa myśli, prawa płacze
Mózg składa się z trzech głównych części: przodomózgowia, śródmózgowia i tyłomózgowia. Przodomózgowie zajmuje się głównie przetwarzaniem informacji z narządów zmysłu. Śródmózgowie jest zbudowane przede wszystkim z włókien nerwowych, łączących pozostałe części mózgu. W tyłomózgowiu znajdują się obszary odpowiedzialne za równowagę i koordynację pracy mięśni. Ponadto przebiegają przez nie ścieżki nerwowe od i do rdzenia kręgowego oraz nerwy przekazujące informacje z głównych narządów organizmu. Około 90 proc. mózgu przypada na dwie półkule osadzone na kilku oddzielnych fragmentach tkanki mózgowej, przechodzącej w rdzeń kręgowy. Lewa półkula odpowiada za mowę, rozum, logikę, analizę, a prawa – za intuicję, rytm, uczucia. Niespotykana moc mózgu (w sekundę może przetworzyć 126 informacji!) wykorzystywana jest zaledwie w około 4 proc.

Myślenie na fali
Mózg funkcjonuje na określonych częstotliwościach, związanych z rodzajem aktywności. Fale beta są charakterystyczne dla procesów myślenia kreatywnego. Tożsame z pełnym stanem świadomości mają zakres od 14 do 100 Hz.

Fale alfa (8-13 Hz) mózg emituje, gdy doświadcza relaksu, błogiej bierności, niezwykle efektywnej dla procesów uczenia się i koncentrowania się na własnych doznaniach. Fale theta charakteryzują głębokie odprężenie, stan medytacji lub przejścia w drzemkę. Mózg pracuje na granicy świadomości, pojawiają się intuicje, wewnętrzne wizje, marzenia senne, a czasami oryginalne rozwiązania problemów, nowe idee. Jest wtedy niezwykle podatny na sugestie, programowanie zachowań i odczuć. Fale delta (0,5-4 Hz) to faza snu, gdy większość działań mózgu zostaje zahamowana. Spadek częstotliwości pracy mózgu poniżej progu 0,5 Hz jest uważany za stan śmierci.

Mimo że mózg bezpowrotnie traci neurony, ma umiejętność tworzenia połączeń między komórkami nerwowymi. Powstawanie owych połączeń można stymulować na wiele sposobów.

Burza budzi kreatywność
Najsilniej na funkcjonowanie umysłu wpływa środowisko. Zanieczyszczone powietrze, modyfikowane genetycznie warzywa i owoce, tłok uliczny i hałas nie są obojętne dla mózgu. Umysł lubi oddychać świeżym powietrzem, w którym dominują jony ujemne. Dowiedziono, że cząsteczki powietrza o ładunku ujemnym, które występują wokół każdej spadającej kropli wody (szczególnie koło wodospadu lub po burzy), poprawiają nastrój i pobudzają kreatywność. Im wyższy poziom jonów ujemnych wokół, tym niższy w mózgu poziom serotoniny odpowiedzialnej za senność. Niedobór tlenu prowadzi do zatrzymania procesu przemiany materii. Aby temu zapobiec, Hindusi kilka razy dziennie stają na głowie i ich mózg staje się wówczas silnie ukrwiony. Takie akrobacje nie są konieczne, jeżeli oddychamy czystym powietrzem.

Mózg jak mięsień
Doskonałym sposobem na jego rozładowanie jest ruch na świeżym powietrzu, ale także odpowiednia dieta i – po konsultacji z lekarzem – zioła oraz środki farmakologiczne.

Stymulacja mózgu poprzez rozwijanie zainteresowań intelektualnych, poznawania nowych miejsc to energia potrzebna do utrzymania sprawności umysłu. Mózg funkcjonuje jak mięsień – im bardziej wykorzystywany, tym sprawniejszy.

Najpierw ryba…
Istnieje ścisły związek między tym, co jemy i jak myślimy. Kierując się potrzebami konsumpcyjnymi umysłu powinniśmy ograniczyć spożycie wołowiny, wieprzowiny i baraniny, bogatych w tłuszcz i białko zwierzęce. Mózg potrzebuje białka, ale lepiej czerpać je z ryb, drobiu i skorupiaków. Produkty wysokobiałkowe, z małą ilością węglowodanów, są siłą napędową dla naszych szarych komórek. Przed intensywną pracą umysłową lepiej najpierw dostarczyć umysłowi białko, a dopiero potem węglowodany: najpierw ryba, a później ziemniaki.

… i witaminy, i mikroelementy
Prawidłową pracę mózgu wspomagają witaminy z grupy B oraz C i E. Witamina C, czyli kwas askorbinowy, uspokaja, dobrze wpływa na sen i na bystrość umysłu; E jest „strażnikiem mocy mózgu”. Witaminy z grupy B warunkują dobrą pamięć, zapobiegają apatii, depresji.

Innymi ważnymi dla mózgu składnikami są magnez, żelazo, cynk, jod i kwas foliowy.

Leki bystrości
Od wielu lat na rynku farmaceutycznym panuje popyt na środki, które poprawiają myślenie, koncentrację, sprzyjają lepszej pamięci i efektywniejszej nauce. Również przemysł spożywczy wychodzi naprzeciw potrzebom rynku. Bez trudu można kupić np. napoje energetyczne czy herbatki wzmacniające.

Coraz chętniej do stymulowania mózgu włączane są urządzenia techniczne, oferowane przez neurotechnologię. Metody te jednak wywołują sprzeciw wielu etyków.

Rozumne zapachy
Zapachy, choć nie bezpośrednio, wpływają na stan umysłu, emocje i doznania, mogą zatem służyć doskonaleniu pracy mózgu. Do terapii zapachem można wykorzystywać: olejki roślinne i kwiatowe (o dużej sile działania), ekstrakty (stężenie średnie), kadzidła i świece zapachowe. Doznania zapachowe istotnie wpływają na procesy myślowe, wywołując określone odczucia. Na przykład rumianek i melisa mogą zwalczyć gniew, rozmaryn – roztargnienie, a majeranek – żal. Aby uzyskać pożądany stan umysłu, warto stosować określone aromaty. Dla jasności umysłu miętę, koniczynę, arnikę, kukurydzę. Na precyzję myślenia – miętę, kasztanowiec, niecierpek, nasturcję, awokado. Na koncentrację – goździk, powojnik, rozmaryn, krwawnik, koper. Na uwagę i ożywienie – mlecz, powój, lawendę, krwawnik. Na kreatywność – irysa, bylicę, jeżynę, modrzew.

Aerobik umysłu
Muzyka stanowi doskonałe wsparcie dla procesów myślowych i uczenia się. Godne polecenia są utwory Bacha, Corelliego, Haendla, Vivaldiego, chorały gregoriańskie, muzyka harmoniczna oraz własny śpiew. Pobudzaniu mózgu służy również refleksologia, czyli uciskowy masaż określonych części ciała.

Aby usprawnić umysł i zadbać o jego kondycję w starości, warto wykonywać różnorodne zadania umysłowe, ćwicząc pamięć, koncentrację, spostrzegawczość, zdolność logicznego rozumowania oraz orientację w czasie i przestrzeni. Pomocne jest także zgłębianie nowych tematów niezwiązanych z hobby ani problematyką zawodową.