Nadciśnienie tętnicze u pacjentów w podeszłym wieku – wyniki badania HYVET

Zakończyło się największe badanie dotyczące nadciśnienia tętniczego u pacjentów w podeszłym wieku. Okazało się, że skojarzona terapia indapamidem SR ± peryndoprylem zmniejsza ryzyko udaru i zgonu w tej grupie chorych.

Według raportu WHO z 2002 roku nadciśnienie tętnicze stanowi główny czynnik ryzyka śmiertelności na świecie. W Polsce na nadciśnienie tętnicze cierpi 8,4 mln osób, z czego aż 33 proc. nie jest świadomych swojej choroby, a tylko 12 proc. jest prawidłowo leczonych.

Początkowo choroba przebiega bezobjawowo, a jeśli już wystąpią objawy, to są one mało charakterystyczne, np. bóle głowy, bezsenność, łatwe męczenie się, czasem uczucie kołatania serca, zaczerwienienie twarzy, szyi, klatki piersiowej, które występują szczególnie przy dużym wzroście ciśnienia. Poważnym powikłaniem jest przewlekła niewydolność nerek, w niektórych przypadkach prowadząca do konieczności dializy. Innymi konsekwencjami nadciśnienia tętniczego są udary mózgu, miażdżyca i tętniaki, choroba wieńcowa oraz niewydolność serca.

Nadciśnienie tętnicze występuje we wszystkich grupach wiekowych, a częstość jego występowania wzrasta wraz z wiekiem. Wraz z wiekiem rośnie także stopień zaawansowania choroby. Szacuje się, że cierpi na nią ponad 60 proc. populacji powyżej 65. roku życia i 88 proc. osób powyżej 80. roku życia.

Problem kliniczny
Obecnie nadciśnienie tętnicze u osób w podeszłym wieku jest postrzegane jako istotny problem kliniczny. Badania epidemiologiczne jednoznacznie pokazują, że w sytuacji starzenia się społeczeństw problem ten będzie dotykał coraz większej grupy osób.

Specyfika nadciśnienia w starszym wieku wyraża się tym, że średnie wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego stopniowo rosną do około 60. roku życia. Następnie, w wyniku postępującego uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych, ciśnienie rozkurczowe stabilizuje się lub nieznacznie obniża, natomiast ciśnienie skurczowe wykazuje dalszy wzrost. Leczenie choroby polega na łagodnym, sukcesywnym obniżaniu nadciśnienia tętniczego i wymaga stałego przyjmowania leków.

W ciągu ostatnich kilkunastu lat nastąpiły istotne zmiany w sposobie leczenia nadciśnienia tętniczego, co wynika m.in. z pełniejszego rozpoznania mechanizmów regulujących ciśnienie. Na rynku pojawiły się także grupy skutecznych leków nowej generacji, których zaletą jest długi, całodobowy okres działania, zapewniający efektywną redukcję ciśnienia tętniczego przy zmniejszeniu działań niepożądanych.

Zgodnie z założeniami medycyny opartej na faktach (EBM), w medycynie XXI wieku podejmowanie decyzji o charakterze diagnostycznym i terapeutycznym powinno opierać się na wynikach dużych randomizowanych badań klinicznych.

Badanie HYVET
Zakończone niedawno badanie HYVET (Hypertension in the Very Elderly Trial) było największym w historii badaniem klinicznym oceniającym wpływ obniżania ciśnienia tętniczego w populacji pacjentów w wieku 80 lat i więcej. Prowadzono je od 2001 roku pod okiem naukowców z Imperial College of London. Wzięło w nim udział 3845 wybranych losowo pacjentów z nadciśnieniem tętniczym (definiowanym jako skurczowe ciśnienie tętnicze mieszczące się w granicach 160-199 mmHg) z 13 krajów świata. Średnia wieku uczestników wynosiła 83 lata i 7 miesięcy. Pacjentom podawano lek moczopędny indapamid SR w dawce 1,5 mg, a także – w razie potrzeby – raz dziennie peryndopryl w postaci tabletek, będący inhibitorem konwertazy angiotensyny. Grupa kontrolna otrzymywała placebo.

Badanie wykazało, że korzyści z leczenia obejmują: zmniejszenie śmiertelności całkowitej o 21 proc., zmniejszenie śmiertelności z powodu udaru mózgu o 39 proc., zmniejszenie częstości występowania niewydolności serca o 72 proc. oraz zmniejszenie częstości występowania incydentów sercowo-naczyniowych o 37 proc. Powyższe korzyści zaobserwowano już w pierwszym roku leczenia. Zmniejszenie śmiertelności całkowitej było zupełnie nową i niespodziewaną obserwacją. W dotychczasowych badaniach wykazywano, że obniżenie ciśnienia tętniczego w populacji pacjentów w podeszłym wieku powodowało zmniejszenie częstości występowania udaru mózgu i incydentów sercowo-naczyniowych.

Stwierdzono także, że nie ma istotnych różnic między grupami badanych pacjentów w zakresie stężenia w surowicy jonów potasu, kwasu moczowego, glukozy czy kreatyniny. Ponadto skojarzona terapia indapamidem SR ± peryndoprylem okazała się bezpieczna. Zanotowano zaledwie kilka przypadków wystąpienia poważnych działań niepożądanych.

Prof. Krzysztof Narkiewicz, Sekretarz Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, członek niezależnej komisji ds. monitorowania danych badania HYVET, uważa, że uzyskane wyniki udowadniają, iż wielu pacjentów w podeszłym wieku, a szczególnie w grupie osób powyżej 80 lat może odnosić ogromne korzyści z leczenia. – Ludzie żyją coraz dłużej i obecnie statystki jednoznacznie pokazują, że liczba osób w podeszłym wieku będzie sukcesywnie wzrastać. Dlatego uzyskane przez badaczy wyniki to doskonała wiadomość zarówno dla pacjentów, jak i dla całego środowiska medycznego – podkreśla profesor.

Niezależnie od wieku pacjenta współczesne metody terapii nadciśnienia tętniczego zalecają nie tylko leczenie farmakologiczne, ale także prowadzenie zdrowego stylu życia, opartego m.in. na prawidłowej diecie i aktywności fizycznej.

#prof. dr hab. Zbigniew Gaciong, Klinika Chorób Wewn¢trznych, Angiologii i NadciŚnienia Tętniczego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Badanie HYVET niewątpliwie wypełniło poważną lukę w naszej wiedzy, bo do tej pory nie dostrzegano jednoznacznych zysków wiążących się z obniżaniem ciśnienia tętniczego u osób najstarszych. Trzeba przy tym pamiętać, że nadciśnienie tętnicze nie jest chorobą, ale czynnikiem ryzyka. Tak więc znaczne zmniejszenie ryzyka udaru mózgu czy zawału serca poprzez obniżenie ciśnienia ma dla tych osób ogromne znaczenie. Badanie to pokazało, że korzyści z zastosowania u osób najstarszych w pierwszym rzędzie leków moczopędnych są szybkie, a bezpieczna wartość ciśnienia skurczowego wynosi około 150 mmHg.

Żyjemy coraz dłużej i grupa ludzi powyżej 80. roku życia będzie rosnąć; już w tej chwili w Polsce takich osób jest około miliona. Ważne jest więc, aby te ostatnie lata upływały im w dobrym zdrowiu, dlatego dalsze analizy danych z tego badania obejmują związki obniżenia ciśnienia z demencją, a także z ryzykiem złamań.