Rynek farmaceutyczny w Austrii

Poziom konsumpcji leków w Austrii znajduje się znacząco poniżej średniej europejskiej, zarówno pod względem liczby opakowań, jak i wydatków na leki, mimo że ceny leków są tu stosunkowo niskie.

Opieka zdrowotna w Austrii oparta jest na systemie ubezpieczenia społecznego, w którego skład wchodzi ubezpieczenie zdrowotne, od wypadków, od bezrobocia oraz emerytalne. Podstawę prawną stanowi austriacka ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (Allgemeines Sozialversicherungsgesetz, ASVG) obowiązująca od 1955 roku.

Szacuje się, iż około 98 proc. obywateli Austrii jest objętych ubezpieczeniem zdrowotnym. Wysokość składki na opiekę zdrowotną uwarunkowana jest wielkością przychodu ubezpieczonego. Opieka zdrowotna w Austrii finansowana jest w 50 proc. ze składek, w 20 proc. z podatków ogólnych, a w 30 proc. z prywatnych środków pacjentów. Całkowite wydatki na opiekę zdrowotną w Austrii w 2005 roku wyniosły 9,6 proc. PKB, z czego dwie trzecie stanowiły wydatki na publiczną opiekę zdrowotną, a jedna trzecia to wydatki na opiekę prywatną.

Organizacja rynku
Prawo regulujące austriacki rynek farmaceutyczny zawiera się w czterech ustawach: o lekach, o receptach, o aptekach, o cenach. Ustawa o lekach reguluje produkcję, rejestrację i dystrybucję farmaceutyków, ustawa o receptach stanowi podstawę klasyfikacji leków ze względu na ich dostępność na receptę lub bez recepty. Ustawa o aptekach określa zakres konkurencji między aptekami, natomiast ustawa o cenach reguluje zasady ustalania cen leków refundowanych.

W 2006 roku w Austrii było 15 527 leków dopuszczonych do sprzedaży, z czego sprzedaż 8 733 wymagała recepty. Jednak tylko 40-60 proc. zarejestrowanych leków było dostępnych na rynku. Są trzy powody takiej sytuacji. Po pierwsze, koncerny farmaceutyczne często aplikują o autoryzację, mimo że nie mają zamiaru wprowadzać specyfiku na rynek austriacki. Po drugie, dla tego samego środka farmaceutycznego składa się nierzadko więcej niż jedną (nawet do siedmiu) aplikację o dopuszczenie do sprzedaży. Trzecim powodem jest wycofywanie poszczególnych specyfików z rynku przez firmy farmaceutyczne bez powiadomienia odpowiednich organów.

Przemysł farmaceutyczny
Obecnie w Austrii swoją siedzibę ma około 220 firm farmaceutycznych, z czego 24 firmy mają tu swoje zakłady produkcyjne. Interesy tych przedsiębiorstw reprezentuje Austriackie Stowarzyszenie Firm Farmaceutycznych (PHARMIG). Firmy produkujące generyki zrzeszone są w Austriackim Stowarzyszeniu Producentów
Generyków.

Sprzedawcy hurtowi
Producenci dostarczają leki do około 35 hurtowni funkcjonujących na terenie Austrii, z czego trzy największe hurtownie – Herba Chemosan Apotheker-AG, Phoenix Arzneiwarengroßhandlung GmBH i Kwizda GmBH – mają ponad 75-proc. udział w rynku. Hurtownie dostarczają leki do aptek trzy razy dziennie, jednak w nagłych przypadkach możliwa jest także bezzwłoczna dostawa. W ofercie hurtowni znajduje się około 50 tys. specyfików.

Rzadko zdarza się, aby hurtownie prowadziły własne apteki. Według prawa austriackiego, dana hurtownia może mieć maksymalnie 49 proc. udziałów w aptece. Przy czym jedna hurtownia może być udziałowcem jedynie około 35 aptek, czyli maksymalnie 3 proc. rynku.

System dystrybucji leków
W 2006 roku na terenie Austrii funkcjonowały 1203 apteki oraz 5 aptek szpitalnych. Około 350 placówek codziennie świadczyło usługi poza standardowymi godzinami pracy, z czego 144 otwarte były przez 365 dni w roku. Spośród 49 aptek przyszpitalnych 5 miało prawo do sprzedaży leków również pacjentom niehos­pitalizowanym.

Aby otworzyć nową aptekę w Austrii, trzeba otrzymać pozwolenie lokalnych władz. Jest ono wydawane po spełnieniu wymagań zawartych w ustawie o aptekach. Odległość między nową apteką a najbliższą już istniejącą nie może być mniejsza niż 500 metrów. Po otwarciu nowej apteki liczba osób zaopatrywanych przez pozostałe w okolicy nie może spaść poniżej 5,5 tys. W tym samym okręgu administracyjnym musi się znajdować gabinet lekarza pierwszego kontaktu.

Dodatkowym kryterium jest powierzchnia obiektu, w którym będzie funkcjonować dana apteka. Regulacja dotycząca działania aptek wyznacza minimalną powierzchnię (120 mkw.), na której muszą znaleźć się osobne pomieszczenia na magazyn, laboratorium i powierzchnię handlową.

Prawo do prowadzenia apteki przysługuje wyłącznie farmaceutom, którzy ukończyli studia wyższe (zgodne z dyrektywą UE 2005/36/EC). Współwłasność jest dopuszczalna, aczkolwiek główny farmaceuta musi mieć ponad połowę udziałów oraz wyłączność decyzyjną i reprezentacyjną.

Sprzedaż leków przez internet jest niedozwolona dla wszystkich firm mających siedzibę w Austrii. Jednakże indywidualni klienci mają prawo do zamawiania przez internet leków dostępnych bez recepty w aptekach poza Austrią, położonych w Europejskim Obszarze Gospodarczym pod warunkiem, że spełniają one austriackie kryteria dotyczące importu.

W gminach, w których nie ma apteki (a odległość do najbliższej wynosi co najmniej 6 km) prawo do sprzedawania leków mają lekarze ogólni, którzy podpisali umowę z ubezpieczycielem społecznym. W 2006 roku prawo do dystrybucji leków miało 992 austriackich lekarzy.

Pas bezpieczeństwa
Poza standardowymi usługami oferowanymi przez apteki (produkcja i dystrybucja leków, doradztwo w kwestii leków dostępnych bez recepty, szczepionek czy odżywiania), część aptek ma w swojej ofercie usługę zwaną pasem bezpieczeństwa (Arzneimittelsicherheitsgurt). Polega ona na analizowaniu możliwych niebezpiecznych dla zdrowia i życia pacjentów interakcji między poszczególnymi lekami przyjmowanymi równocześnie.

Idea pasa bezpieczeństwa pojawiła się w 2007 roku w aptekach w Regionie Salzburg. Dzięki karcie ubezpieczenia zdrowotnego pacjenci mogą poprosić o sprawdzenie ewentualnych interakcji między zakupionymi lekami, zarówno tymi bez recepty, jak i przepisanymi przez lekarza. Projekt ten jest wspierany przez Austriacką Izbę Apteczną, Farmaceutyczny Fundusz Świadczeń i Centralne Stowarzyszenie Austriackich Ubezpieczycieli Społecznych.

Na lata 2007-2010 rząd austriacki zaplanował wdrożenie tego projektu we wszystkich aptekach w kraju.

Konsumpcja i ceny leków
Badanie przeprowadzone w 2008 roku przez dr Evelyn Walter z Instytutu Farmaceutyczno-Ekonomicznego pokazuje, iż poziom konsumpcji leków w Austrii znajduje się znacząco poniżej średniej europejskiej, zarówno pod względem liczby opakowań, jak i wydatków na leki.

Analizy przeprowadzone przez Instytut Nauk Przemysłowych przy Uniwersytecie Ekonomicznym w Wiedniu (1995, 2000, 2003) oraz Instytut Farmaceutyczno-Ekonomiczny (2008) wskazują, iż Austria znajduje się wśród krajów o stosunkowo niskich cenach leków.

Wartość sprzedaży na rynku farmaceutyków mierzona w cenach detalicznych w 2005 roku wyniosła 3 588,2 mln euro.

Pacjenci w Austrii mają ograniczoną wiedzę na temat cen leków dostępnych tylko na receptę. Preparaty te są opłacane przez kasy chorych, bez względu na ich rodzaj, rozmiar opakowania i aptekę, w której są kupowane. Pacjenci mają obowiązek uiścić jedynie odgórnie ustaloną cenę ryczałtową. Zgodnie z Zasadami Ekonomicznego Przepisywania Leków (RöV), kasa chorych pokrywa jedynie cenę leków wypisanych przez lekarza.

W Austrii obowiązuje 20-proc. podatek od leków, który jest stosunkowo wysoki (wyższy obowiązuje tylko w Danii – 25 proc.), zwłaszcza w porównaniu z Maltą i Cyprem (0 proc.), Litwą (0 proc. lub 5 proc.) czy Wielką Brytanią (0 proc. lub 17,5 proc.). Stąd też silne naciski branży na obniżenie podatku od leków do 10 proc.

#Wartość średniego rocznego spożycia leków na mieszkańca (w Euro, bez VAT)

#Średnie ceny leków (w Euro, bez VAT, cena za opakowanie)