Grypa i przeziębienie

Grypa i przeziębienie… Wielkimi krokami zbliża się do nas sezon przeziębień, a wraz z nim niezliczona ilość pacjentów przychodzących po pomoc do apteki.

W okresie jesiennym praktycznie codziennie będziemy spotykać osoby zakatarzone, gorączkujące, narzekające na złe samopoczucie i bóle mięśni. Gdy przyjdą do apteki po pomoc, warto wiedzieć jak rozpoznać, czy to grypa czy przeziębienie, oraz jakie leki dostępne bez recepty można takim pacjentom polecić. Ale najważniejsza będzie porada farmaceutyczna z zakresu profilaktyki, która pomoże chorym szybciej wrócić do zdrowia oraz uniknąć przykrych i groźnych powikłań.

Jesienne przypadłości
Grypa i przeziębienie mają etiologię wirusową. Za przeziębienie odpowiadają przede wszystkim wirusy z rodziny rinowirusów, adenowirusów oraz enterowirusów. Grypa natomiast powodowana jest przez drobnoustroje z rodziny ortomykowirusów, spośród których zachorowania u ludzi wywołują wirusy typu A i B. Dzielą się one jednak na wiele podtypów i ciągle mutują, dlatego też tak ciężko jest się przed nimi bronić. Grypa może mieć charakter sezonowy oraz pandemiczny. W tym drugim przypadku bardzo często może prowadzić nawet do śmierci.

Ponieważ przeziębienia powodowane są przez wiele różnych gatunków wirusów, w ciągu jednego sezonu można zachorować nawet kilka razy. Natomiast grypa przytrafia się rzadziej. Dzieje się tak, ponieważ w danym sezonie panuje zwykle jeden, czasem dwa typy wirusa, a po przechorowaniu uzyskujemy już odporność na konkretną odmianę genetyczną.

Zakażenie i zapobieganie
Przeziębieniem i grypą naprawdę bardzo łatwo można się zarazić. Należy przypominać pacjentom, że te choroby są przenoszone przede wszystkim drogą kropelkową, kiedy to osoba zakażona kicha lub kaszle. Można zarazić się również drogą pokarmową, a niektórymi typami wirusów nawet poprzez dotyk. Dlatego w okresie częstych zachorowań na grypę i przeziębienie tak ważna jest profilaktyka. Należy unikać miejsc zatłoczonych, gdzie mogą przebywać osoby chore. Ważna jest też prawidłowa higiena – częste mycie rąk, szczególnie po kontakcie z innymi osobami oraz przed jedzeniem. Często słyszymy, że należy również unikać wychłodzenia organizmu. Ciekawym faktem jest, że naukowcy sprawdzali kilka teorii mających wyjaśnić, w jaki sposób wychłodzenie wpływa na zwiększenie ryzyka przeziębienia, jednak żadna z nich nie została ostatecznie potwierdzona.

Należy oczywiście również wzmacniać odporność. Podstawowym postępowaniem jest zdrowy tryb życia, na który składają się zdrowa i zbilansowana dieta oraz umiarkowany, ale regularny wysiłek fizyczny. Dostarczanie z dietą odpowiedniej ilości witamin i minerałów oraz niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych wzmacnia układ odpornościowy, dzięki czemu mimo kontaktu z wirusem nie zachorujemy, ponieważ nie będzie miał on szansy się rozwinąć. Bardzo skuteczne w walce z wirusami są również substancje zawarte w czosnku i cebuli, dlatego należy uwzględnić je w naszym codziennym jadłospisie. Także regularny wysiłek fizyczny doskonale mobilizuje komórki układu odpornościowego do pracy.

Ze względu na mnogość wirusów powodujących przeziębienie nie można się przed nim uchronić przy pomocy szczepienia. Inaczej jest w przypadku grypy. Zwykle w sezonie dominuje około dwóch typów genetycznych i przeciwko tym odmianom przygotowywane są każdego roku szczepionki. Warto je polecać przede wszystkim dzieciom, osobom starszym oraz wszystkim tym, którzy mają obniżoną odporność.

Uwaga na powikłania
Powikłania po zwykłym przeziębieniu występują bardzo rzadko i raczej nie stanowią poważnego zagrożenia. Zwykle są to nadkażenia bakteryjne zatok, ucha czy oskrzeli. Inaczej jest w przypadku grypy. Jeśli chory nie stosuje się do zaleceń lekarza i nadwyręża organizm bardzo łatwo może zapracować sobie na poważne konsekwencje. Do najczęstszych powikłań pogrypowych należą zapalenie zatok, oskrzeli, płuc, rzadziej rozwój astmy oskrzelowej, zapalenia mięśnia sercowego, zapalenie opon mózgowych, napady drgawkowe, zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśni, niewydolność nerek. Warto o tym przypominać pacjentom, ponieważ wielu z nich bagatelizuje objawy i chodzi do pracy zamiast skorzystać ze zwolnienia lekarskiego. Wiele z tych powikłań może być śmiertelnych, dlatego w przebiegu grypy bardzo ważny jest wypoczynek, sen i unikanie stresu.

Leczenie
Zalecenia lekarskie w przypadku obu schorzeń są podobne. Jednakże przestrzeganie ich przy grypie powinno być dużo bardziej rygorystyczne, ponieważ, jak już wspomniano, źle leczona może powodować liczne i bardzo niebezpieczne powikłania.
Jeśli chodzi o podawanie leków przeciwwirusowych, to taką terapię stosuje się rzadko. Głównie dlatego, że większość z nich ma szansę zadziałać tylko w ciągu pierwszej doby od zakażenia, kiedy to możemy nie mieć jeszcze żadnych objawów. Wszystkie leki przeciwwirusowe dostępne są tylko z przepisu lekarza i raczej zarezerwowane do leczenia ciężkich przypadków zakażeń na oddziałach szpitalnych.

Wśród substancji, które również mają właściwości przeciwwirusowe, czyli walczą bezpośrednio z przyczyną złego samopoczucia, wymienić należy związki chemiczne zawarte w cebuli i czosnku. Działanie przeciwwirusowe wykazuje również czarny bez. Natomiast działanie układu odpornościowego wspomagają, zawarte między innymi w tranie, kwasy omega-3, oraz selen i cynk. Bardzo często w przypadku przeziębienia pacjenci zażywają duże dawki witaminy C oraz preparaty będące jej połączeniem z rutozydem. Oba te związki zwiększają szczelność naczyń krwionośnych i przez to mogą zmniejszać wysięk zapalny. Należy jednak pamiętać, że ich stosowanie do tej pory nie zostało poparte żadnym wiarygodnym badaniem klinicznym. Mimo to od wielu pokoleń przy przeziębieniach podaje się napary z owoców bogatych w witaminę C (np. herbatę z róży lub malin). Takie postępowanie na pewno choremu nie zaszkodzi. Polecany jest także napar z lipy zawierający substancje przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Należy przypomnieć pacjentowi, że zarówno grypa, jak i przeziębienie są chorobami wirusowymi i samodzielne próby leczenia antybiotykami nie poprawią stanu zdrowia, za to mogą skutkować poważnymi konsekwencjami w przyszłości, do których zalicza się narastanie lekooporności wśród bakterii.

Najważniejszym zaleceniem dla przeziębionych i chorych na grypę jest postępowanie, które pozwoli organizmowi szybko poradzić sobie z wirusem. Zaleca się przede wszystkim pozostanie w domu, odpoczynek, a najlepiej leżenie w łóżku i długi sen, który pozwala organizmowi skupić się na pracy układu odpornościowego. Poza tym chory powinien przyjmować duże ilości płynów. Farmaceuta może zalecić podawanie preparatów, które pozwolą uporać się z większością uciążliwych objawów (np. bólem gardła) i poprawią samopoczucie.

Pierwsza pomoc w bólu gardła
W przebiegu infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych pacjenci często skarżą się również na problemy z gardłem. Pojawia się ból, pieczenie, suchość, podrażnienie, problemy z przełykaniem. Za wszystko odpowiedzialny jest stan zapalny, który powstaje w wyniku odpowiedzi organizmu na wniknięcie wirusów. Naczynia krwionośne ulegają rozszerzeniu, wydzielane są również cytokiny prozapalne. W wyniku tych reakcji dochodzi do wysięku i obrzęku, które są źródłem dyskomfortu u pacjenta. Jeśli objawom nie towarzyszy wysoka gorączka oraz obecność czopów ropnych, które mogłyby świadczyć o zakażeniu bakteryjnym, możemy zaproponować pacjentowi leki dostępne bez recepty. Mogą to być tabletki do ssania (np. zawierające ekstrakt z prawoślazu, tymianku, szałwii), aerozole lub płyny do płukania gardła. Działają one przeciwzapalnie, przeciwbólowo oraz przeciwbakteryjnie, niektóre z nich mają również substancje znieczulające. Dyskomfort zmniejszy się również po zażyciu preparatów na przeziębienie, ponieważ działają one także przeciwbólowo.