Zakażenia układu moczowego

Ból, parcie na mocz i częste wizyty w toalecie mogą być objawem zapalenia pęcherza. Nieleczone może prowadzić do bardzo poważnych powikłań. Dlatego nie wolno go bagatelizować.

Zakażenie układu moczowego, potocznie nazywane ZUM, obejmuje wiele stanów patologicznych. Zwykle choroba zaczyna się od zapalenia cewki moczowej, potem może postępować i przenieść się do pęcherza, a w przypadkach przewlekłych nawet do nerek.

Przyczyny choroby
Dolegliwości związane z zakażeniem dróg moczowych wywołane są przez bakterie, które w naturalnych warunkach nie są w nich obecne. Kolonizują za to inne obszary, bliskie cewce moczowej: układ rozrodczy, skórę oraz dolne odcinki układu pokarmowego. Do najczęstszych winowajców zalicza się Escherichię coli pochodzącą z jelita grubego. Jest to bakteria, która pełni w nim pożyteczną funkcję, ponieważ bierze udział w rozkładzie spożywanego pokarmu. Ale w układzie moczowym jest groźna. Chorobę mogą wywołać również różne gatunki gronkowca, które kolonizują skórę oraz bakterie z rodzaju Proteus i Pseudomonas.

Na zapalenie pęcherza chorują częściej kobiety (cztery razy częściej niż mężczyźni). Spowodowane jest to faktem, iż ich cewka moczowa jest dużo krótsza (ma około 4-5 cm) niż u mężczyzn i leży blisko układu płciowego oraz odbytnicy. Dlatego wymienione bakterie mają dużo łatwiejszy dostęp do układu moczowego.

Istnieją też inne czynniki, które powodują rozwój choroby. Należą do nich wychłodzenie organizmu, szczególnie w okolicach dróg moczowych – zwykle spowodowane siedzeniem na zimnym kamieniu lub betonowych schodach, brak odpowiedniej higieny intymnej oraz niehigieniczne korzystanie z toalet publicznych, wady w budowie układu moczowo-płciowego, stosowanie antykoncepcji hormonalnej, długotrwałe kuracje antybiotykowe bez odpowiedniej osłony, zabiegi cewnikowania – te wszystkie czynniki również mogą mieć wpływ na zwiększenie częstości zachorowań na zakażenia układu moczowego. Również wzmożona aktywność seksualna może podnieść ryzyko choroby, dlatego ZUM jest czasem nazywany „chorobą miodowego miesiąca”.

Pieczenie i ból
Objawy rozpoczynającego się zakażenia układu moczowego są dość specyficzne i ciężko je przegapić. Choroba zwykle zaczyna się w cewce moczowej. Odczuwalny jest świąd, pieczenie podczas oddawania moczu, może pojawić się też ropno-śluzowa wydzielina. Choroba, przenosząc się wyżej, prowadzi do zapalenia w obrębie pęcherza moczowego.

Objawy są już bardziej uciążliwe. Chory odczuwa ból w podbrzuszu, uczucie parcia na mocz i potrzebę wielokrotnych wizyt w toalecie, które zakończone są jedynie bolesnym oddaniem zaledwie kilku kropel moczu. Na tym etapie mogą się pojawić dodatkowe ogólne objawy infekcji bakteryjnej. Chory skarży się na złe samopoczucie, wzrasta też jego ciepłota ciała. W poważniejszych infekcjach może dojść do krwiomoczu. Jeśli ten stan pozostaje nieleczony, to może przerodzić się w bardzo poważne zapalenie nerek.

Wtedy pojawiają się dodatkowo bóle w okolicy lędźwi, temperatura ciała wzrasta. Może dojść też do trudności w oddawaniu moczu, nudności i wymiotów. Stan ten jest bardzo niebezpieczny, ponieważ może prowadzić do niewydolności nerek. Dlatego już przy pierwszych objawach zakażenia cewki moczowej konieczna jest wizyta u lekarza i podjęcie odpowiedniego leczenia.

Diagnostyka i leczenie
Bardzo ważnym elementem diagnostyki choroby jest wykonanie badania ogólnego moczu oraz posiewu moczu. Na stan chorobowy wskazywać mogą zmiana pH na zasadowe, obecność białka oraz czerwonych i białych krwinek. Wynik da również odpowiedź, na pytanie z jakimi bakteriami mamy do czynienia, a lekarz będzie wiedział, jakie leczenie wdrożyć. Takie badania powinno się też wykonywać profilaktycznie, ponieważ zdarzają się sytuacje, w których bakterie kolonizują układ moczowy, ale choroba jest utajona i nie ma żadnych związanych z nią objawów. Stan taki nazywa się bezobjawową bakteriurią.
Leczenie zapalenia pęcherza opiera się przede wszystkim na antybiotykoterapii. Najważniejsze jest, aby była ona celowana i działała na szczep bakterii, który wywołał chorobę. Często stosuje się także chemioterapeutyk Furagina, który radzi sobie z większością patogenów wywołujących zapalenie i lekarze bardzo często go przepisują. Od niedawna lek ten można również dostać bez recepty, ale bezwzględnie należy pamiętać o zastosowaniu się do dawkowania zalecanego na ulotce, zażywaniu tabletek wraz z posiłkiem (białka zwiększają wchłanianie) oraz w towarzystwie witaminy C (zwiększa wchłanianie leku oraz jego stęzenie w moczu).

Lekarz ma również do wyboru bardziej specjalistyczne preparaty, wskazane u osób z nawracającymi problemami. Są to leki zawierające kwas hialuronowy, który podany bezpośrednio do pęcherza uniemożliwia bakteriom kolonizowanie jego ścian poprzez wytworzenie filmu ochronnego.

Przede wszystkim higiena
Profilaktyka to jeden z najważniejszych elementów zapobiegania zakażeniom układu moczowego. Podstawową zasadą jest dbałość o higienę intymną, ciepła bielizna, unikanie korzystania z toalet publicznych. Należy również pić co najmniej 2 litry wody dziennie. Trzeba też pamiętać, by oddawać mocz w razie potrzeby oraz zaraz po stosunku seksualnym.

Domowe sposoby leczenia ZUM

W lekkich stanach chorobowych oraz profilaktycznie można stosować leki dostępne bez recepty. Warto polecać je pacjentom skarżącym się na dolegliwości ze strony układu moczowego. Najpopularniejsze są suplementy diety zawierające żurawinę bogatą w antocyjany uniemożliwiające bakteriom przyleganie do ścian pęcherza. Jest ona też doskonałym źródłem witaminy C zakwaszającej mocz oraz flawonoidów działających przeciwzapalnie, warto stosować ją również w trakcie terapii antybiotykowej.
Godne polecenia są również mieszanki ziołowe do zaparzania. Zawierają one zwykle owoc borówki brusznicy (która jest źródłem substancji dezynfekujących drogi moczowe), a także liść pokrzywy, ziele skrzypu, owoc bzu czarnego i kwiat hibiskusa – działają one przede wszystkim moczopędnie. Gdy chorobie towarzyszy silny ból w podbrzuszu, pomocny będzie termofor oraz leki
rozkurczowe, jak na przykład No-spa.