Trądzik nie należy do chorób zagrażających życiu, ani takich, które mają specjalny wpływ na ogólne zdrowie, a jednak ze względu na swój wyjątkowo nieprzyjemny charakter stanowi poważny problem aż 80% młodych ludzi między 11. a 25. rokiem życia.
Jak głosi obiegowa opinia przedmiot naszych rozważań dotyczy ludzi bardzo młodych, ale kłopoty z trądzikiem mogą mieć nawet osoby, które ukończyły 40. rok życia. Dotyczy to mniejszości pacjentów i mimo, że głównie o pomoc dermatologa w tej kwestii proszą nastolatki, istnieje ogromna grupa osób, która ukończyła 20. rok życia, a jeszcze przez wiele lat może borykać się z trądzikiem.
To co przede wszystkim martwi osoby dotknięte tą dolegliwością to fakt, że oszpecające zmiany skórne zlokalizowane są w najbardziej widocznych miejscach – na twarzy, szyi, dekolcie, a także na plecach. Dobra wiadomość jest jednak taka, że trądzik potrafimy już skutecznie leczyć, choć terapia bywa długa, czasem nawet wielomiesięczna.
Są trzy podstawowe cele terapii:
- zmniejszenie nasilenia zmian skórnych,
- zmniejszenie częstości nawrotów,
- zapobieganie nieodwracalnym uszkodzeniom skóry, czyli po prostu bliznom potrądzikowym.
Zanim jednak przyjrzymy się metodom leczenia, poświęćmy trochę czasu przyczynom powstawania choroby. Podstawową rolę odgrywają tu zmiany hormonalne (androgeny) i czynniki genetyczne, które prowadzą do nadmiernego wytwarzania łoju, zwiększonego rogowacenia ujść mieszkowych włosowych czyli powstawania zaskórników, zwiększonego zasiedlenia bakterii beztlenowych Propionibacterium acnes w rozszerzonych gruczołach łojowych oraz rozwoju nacieków zapalnych wokół gruczołów łojowych.
Trądzik to choroba o bardzo różnorodnym obrazie klinicznym, przebiegu i rokowaniu. Możemy tu wyróżnić:
- trądzik zaskórnikowy, jeśli dominują elementy niezapalne (zaskórniki),
- trądzik grudkowo-krostkowy, jeżeli stwierdza się obecność grudek i krostek,
- trądzik bliznowcowy, jeśli po ustąpieniu zmian pozostają blizny,
- trądzik ropowiczy, jeżeli dominują zmiany naciekowe,
- trądzik piorunujący – na szczęście rzadka odmiana, charakteryzująca się ciężkim przebiegiem, któremu towarzyszą objawy ogólne.
Podstawą terapii jest leczenie miejscowe. U 60% pacjentów daje to zadowalające efekty, ale u pozostałych 40% konieczne jest włączenie terapii ogólnej. Warto pamiętać, że niezwykle ważne jest również oddziaływanie na chorą skórę preparatami kosmetycznymi, oczyszczającymi, stanowiącymi bardzo potrzebną, uzupełniającą ale skuteczną broń w walce z chorobą.
Stosowane preparaty
Najczęściej stosowane preparaty do działania miejscowego to antybiotyki takie jak: erytromycyna, klindamycyna czy roztwory z chlorowodorkiem tetracykliny. Działają one przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie, a zmniejszenie liczby kolonii Propionibacterium acnes, ma ogromny wpływ na skuteczność terapii.
Inne preparaty do działania miejscowego to nadtlenek benzoilu (działanie keratolityczne i przeciwbakteryjne), tretinoina (działanie przeciwzaskórnikowe). Jak wyżej wspomniano około 40% pacjentów wymaga terapii ogólnej. Do tego celu w leczeniu trądziku używa się tetracyklin, doksycyklin, minocyklin, erytromycyny. W ciężkich postaciach stosowana jest izotretinoina.
Interesujące efekty daje także leczenie hormonalne (terapia antyandrogenowa). W łagodnym trądziku, w obrazie którego dominują grudki i zaskórniki, wystarcza terapia miejscowa antybiotykami i lekami przeciwzaskórnikowymi. Trądzik nasilony z naciekami i tendencją do bliznowacenia jest wskazaniem do zastosowania isotretinoniny.
Czas potrzebny do uzyskania pożądanych efektów bywa różny i może wynosić od kilku tygodni do nawet kilku lat. Z tego względu nie należy przerywać lub zmieniać sposobu leczenia przed upływem 3-4 miesięcy.
Choroba dotyczy głównie ludzi młodych – zaniepokojonych długim czasem jej trwania i możliwością pozostawienia trwałych uszkodzeń skóry. W większości jednak skuteczność nowych metod jest wysoka, co powinno zachęcić pacjentów do wytrwałości i konsekwencji w kontynuacji leczenia.