Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby – 28 lipca 2011 r.

Wirusowe zapalenie wątroby – choroba powodująca długotrwałe zaburzenia zdrowia

Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w przybliżeniu jedna trzecia światowej populacji – czyli około dwóch miliardów ludzi – jest zarażona wirusem zapalenia wątroby (w porównaniu z około 40 milionami ludzi zakażonych wirusem HIV) . Chociaż ponad 20 lat temu opracowano skuteczną szczepionkę przeciwko pewnym rodzajom wirusowego zapalenia wątroby (wzw), wirus dalej zabija co roku około miliona osób .

Informacje o Światowym Dniu Wirusowego Zapalenia Wątroby
Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby to doroczne wydarzenie, które skupia uwagę społeczności międzynarodowej na grupach osób chorych na wzw i osób zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu B i C. Stanowi okazję do pogłębienia wiedzy na temat tych chorób
i dokonania prawdziwych zmian w ich profilaktyce i w dostępie do badań diagnostycznych
i leczenia. Organizacja World Hepatitis Alliance (WHA) ogłosiła pierwszy Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby w 2008 r. Od tego czasu na całym świecie odbyło się z tej okazji ponad 600 imprez budzących ogromne zainteresowanie ze strony ogółu społeczeństwa i mediów. WHA uzyskuje również wsparcie ze strony rządów na całym świecie, renomowanych organizacji pozarządowych i organizacji ponadnarodowych, takich jak Médecins Sans Frontières. Po Światowym Zgromadzeniu na rzecz Zdrowia w maju 2010 r. uzgodniono, że Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby będzie odbywał się dorocznie w dniu 28 lipca.

Wirusy zapalenia wątroby typu B i C, powodujące najcięższe i potencjalnie zagrażające życiu choroby należą do grupy pięciu głównych wirusów określanych jako typy A, B, C, D i E, i zakażają zazwyczaj w wyniku kontaktu z zakażonymi płynami ustrojowymi (np.
w trakcie przetaczania krwi, inwazyjnych zabiegów medycznych z użyciem skażonego sprzętu lub w wyniku kontaktów seksualnych). Należy pamiętać o tym, że przewlekłe zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B lub C stanowi najczęstszy czynnik ryzyka rozwoju raka wątroby. Statystyki wykazują, że bez prawidłowego leczenia, co czwarty nosiciel wirusa HBV umiera z powodu marskości lub raka wątroby, które mogą stanowić odległą konsekwencję zakażenia .
W przybliżeniu dwie na każde trzy przewlekle zakażone osoby nie zdają sobie sprawy ze swojego stanu lub z ryzyka rozwoju choroby i raka wątroby jako jej późnych powikłań.
– Dlatego rozpowszechnianie wiedzy na temat tego podstępnego związku ma podstawowe znaczenie – stwierdził prof. dr Markus Peck Radosavljevic, specjalista chorób wewnętrznych
i Kierownik Zakładu Gastroenterologii i Hepatologii na Wydziale lekarskim Uniwersytetu Wiedeńskiego – Nawet jeśli pacjenci wiedzą o swoim zakażeniu i są właściwie leczeni od chwili jego rozpoznania, utrzymuje się u nich zwiększone ryzyko rozwoju raka wątroby. Wiadomo ponadto, że u 80–90 procent chorych na raka wątrobowokomórkowego występuje marskość (bliznowacenie wątroby) , która utrudnia leczenie przeciwnowotworowe, ponieważ na tym etapie wydolność tego narządu jest już upośledzona.

Stadia zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B lub C

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B lub C może występować w kilku różnych stadiach ciężkości. Tuż po zakażeniu większość osób nie wykazuje żadnych objawów. Inne mogą się czuć bardziej zmęczone niż zwykle lub mieć objawy pseudogrypowe, takie jak gorączka, nieokreślone bóle lub nudności. U niektórych osób mogą też wystąpić cięższe objawy ostrej choroby wątroby z jej niewydolnością. Dodatkowo pacjenci z przewlekłym wzw typu C mogą odczuwać np. bóle stawowe lub depresję . Podczas gdy w trakcie pierwszych sześciu miesięcy od zakażenia chorobę określa się jako „ostrą”, utrzymujące się zakażenia stają się „przewlekłe”. Zasadniczo młodsze osoby są narażone na większe ryzyko rozwoju przewlekłej postaci choroby. Chociaż istnieje szansa, że ostre zakażenia ustąpią samoistnie, przewlekłe zakażenia wymagają szeroko zakrojonego leczenia. Dlatego niezwykle istotne znaczenie dla przewlekle zakażonych pacjentów mają regularne badania przesiewowe pod kątem uszkodzenia wątroby i wzrostu guza, np. wykonywane co sześć miesięcy badania ultrasonograficzne.

Objawy

Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C nie daje na ogół objawów ostrzegawczych w trakcie wczesnych stadiów. Często dopiero po dwóch lub trzech miesiącach od zakażenia mogą się pojawić takie objawy, jak zmęczenie, gorączka, nudności lub utrata łaknienia, bóle brzucha, ciemne zabarwienie moczu lub zażółcenie skóry i białek oczu. Mogą mieć różne nasilenie – od łagodnego do ciężkiego. U większości niemowląt i dzieci z wzw typu B objawy te nigdy się nie pojawiają, podobnie jak w przypadku niektórych dorosłych. Dlatego choroba może być niezwykle podstępna i złośliwa.

Profilaktyka

Najlepszym sposobem zapobiegania zakażeniom wirusem zapalenia wątroby typu B jest szczepienie. Polega ono na ogół na wykonaniu serii trzech zastrzyków w okresie sześciu miesięcy. Szczepionka może zostać podana właściwie każdemu, w tym niemowlętom, starszym osobom dorosłym i osobom z osłabionym układem odpornościowym. Ponieważ nie wynaleziono dotychczas szczepionki przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu C, należy podejmować inne środki w celu zmniejszenia ryzyka zakażenia. Konieczna jest ogólna ostrożność przy podejmowaniu stosunków seksualnych bez zabezpieczenia, podczas zabiegów chirurgicznych lub stomatologicznych, wykonywaniu tatuaży czy piercingu. Ponadto osoby poddające się zabiegom medycznym powinny zawsze się upewniać, czy lekarze stosują jałowy sprzęt medyczny i stomatologiczny.

Rak wątroby jest ściśle związany z zapaleniem i marskością wątroby

Dane statystyczne wykazują, że do 90 procent dzieci zakażonych wirusem zapalenia wątroby w pierwszych latach życia choruje na przewlekłą formę schorzenia i jest narażonych na zwiększone ryzyko zgonu z powodu raka wątroby . Jest to czwarty pod względem częstości występowania nowotwór i trzecia z wiodących przyczyn zgonów nowotworowych na świecie . Jak wykazano, wskaźnik zachorowalności na tę chorobę zwiększył się w ciągu ostatnich lat ze względu na zwiększającą się w skali globalnej liczbę zakażeń wirusami zapalenia wątroby typu B i C . Co więcej, wzrasta również rozpowszechnienie otyłości i cukrzycy, które mogą prowadzić do stłuszczenia wątroby, które także często wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka wątrobowokomórkowego. Z okazji dorocznego Światowego Dnia Wirusowego Zapalenia Wątroby, który jest koordynowany przez organizację World Hepatitis Alliance w dniu 28 lipca 2011 r., firma Bayer HealthCare rozpowszechnia informacje na temat objawów i odległych następstw wirusowego zapalenia wątroby i zwraca uwagę ogółu społeczeństwa na dostępne opcje profilaktyczne i terapeutyczne związane z rakiem wątroby.

Czynniki ryzyka

Około 90 procent pierwotnych nowotworów złośliwych wątroby stanowią przypadki raka wątrobowokomórkowego, który rozwija się najczęściej w przypadku marskości lub przewlekłego zapalenia narządu . Rozpoczyna się on w samej wątrobie. W ostatnich latach wskaźnik zachorowalności na raka wątrobowokomórkowego zwiększył się ze względu na zwiększającą się w skali globalnej liczbę zakażeń wirusami zapalenia wątroby typu B i C , ale także ze względu na postępy diagnostyczne. Oba te wirusy mogą powodować zagrażające życiu późne powikłania, takie jak marskość, która jest znanym głównym prekursorem wzrostu guza złośliwego i która występuje
u 80–90 procent wszystkich chorych na raka wątroby. Co więcej, czynnikami zwiększającymi ryzyko omawianego nowotworu mogą być: choroby wątroby w wywiadzie rodzinnym, nadmierne spożywanie alkoholu lub długotrwałe stosowanie niektórych steroidów. Poza tym tzw. choroby cywilizacyjne, takie jak otyłość, cukrzyca lub stłuszczenie wątroby, które często są wynikiem niezdrowych nawyków żywieniowych, powodują zwiększone ryzyko rozwoju raka wątroby. Należy też wspomnieć o tym, że według dostępnych statystyk zwiększone prawdopodobieństwo pojawienia się tej choroby istnieje u osób płci męskiej.

Profilaktyka

60-70% procent nowotworów złośliwych wątroby jest powodowanych przez wirusowe zapalenie tego narządu, profilaktyka zakażenia tym wirusem powoduje istotne zmniejszenie ryzyka ich rozwoju. Skuteczne sposoby zmniejszenia osobistych czynników ryzyka nowotworów obejmują stosowanie bardziej zbilansowanej diety, regularną aktywność fizyczną, zmniejszanie nadwagi i ograniczanie spożycia alkoholu. Pacjentom zwiększonego ryzyka choroby zaleca się poddawanie się co sześć miesięcy przesiewowym badaniom ultrasonograficznym. U osób zakażonych wirusem zapalenia wątroby wczesne
i skuteczne leczenie ma zasadnicze znaczenie.

Wpływ leków wydłużających życie

Leczenie raka wątrobowokomórkowego zależy od licznych czynników, takich jak wielkość, lokalizacja i etap zaawansowania nowotworu. Ponadto stopień podstawowej wydolności wątroby oraz ogólny stan pacjenta wpływają na skuteczność farmakoterapii. Jeśli guz zostanie wykryty we wczesnym etapie i pozostała część wątroby jest zdrowa, zabieg chirurgiczny z przeszczepieniem narządu lub bez może doprowadzić do całkowitego wyleczenia pacjenta. Jednak jedynie u około 15 procent chorych nowotwór kwalifikuje się do resekcji . Istnieją trzy inne opcje terapeutyczne poza zabiegami chirurgicznymi:
• radioterapia, w której wykorzystywane jest wysokoenergetyczne promieniowanie rentgenowskie lub inne formy promieniowania do likwidacji komórek nowotworowych ,
• ogólna i miejscowa chemioterapia, która polega na podawaniu leków doustnie lub we wstrzyknięciach; chemoembolizacja to metoda leczenia polegająca na dostarczeniu chemioterapeutyków bezpośrednio do obszaru wątroby, w którym zlokalizowany jest guz, czego skutkiem jest zablokowanie mu dopływu krwi ,
• przezskórne wstrzykiwanie etanolu, które wykonuje się przy użyciu specjalnej igły bezpośrednio do guza w celu miejscowego zlikwidowania komórek nowotworowych .

Postępy w leczeniu układowym z użyciem ukierunkowanych molekularnie substancji czynnych

Do niedawna nie udawało się wydłużyć przeżycia chorym na raka wątroby przy użyciu leków stosowanych ogólnie. Jednak obiecujące postępy, które dokonały się dzięki stosowaniu ukierunkowanych molekularnie (tzw. „celowanych”) substancji czynnych, zapewniają pacjentom możliwość uzyskania skutecznej terapii. Te nowoczesne leki precyzyjnie zwalczają nowotwory poprzez równoczesne zaatakowanie licznych słabych punktów
w komórkach nowotworowych. Blokują sygnały pobudzające je do wzrostu i zapobiegają powstawaniu nowych naczyń krwionośnych, bez których guz nie jest zdolny do przeżycia. Postęp, jaki dokonał się dzięki stosowaniu tych leków, daje pacjentom nadzieję. Eksperci nadal jednak uważają, że równie istotną rolę mają indywidualne nastawienie pacjenta do choroby i wiedza na jej temat. W związku z tym najważniejszymi elementami walki z tą śmiertelną chorobą pozostają jej wczesne rozpoznanie i ograniczenie czynników ryzyka.