Stwardnienie rozsiane (SM) – warto wiedzieć

Stwardnienie rozsiane (SM) to choroba autoimmunologiczna. Oznacza to, że układ odpornościowy organizmu człowieka atakuje własną tkankę jako obce ciało. W SM system immunologiczny atakuje mielinę, czyli substancję osłaniającą komórki nerwowe oraz aksony – elementy neuronu.

Chorobę cechuje rozsianie – multiplex – w czasie i przestrzeni. Zmiany demielinizacyjne zachodzą w różnych częściach ośrodkowego układu nerwowego, w obrębie mózgowia i rdzenia kręgowego, czyli są rozsiane w przestrzeni. Przybywa ich z upływem lat – czyli są też rozsiane w czasie.

Stwardnienie – sclerosis – oznacza, że zmiany zapalne demielinizacyjne z czasem ulegają naturalnej ewolucji – stwardnieniu. Powstają ogniska neurodegeneracji.

Przyczyny
Pierwotna przyczyna SM do dziś nie została poznana, lecz wiadomo, że nie jest to choroba dziedziczna. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle między 20. a 40. rokiem życia, blisko dwa razy częściej u kobiet niż mężczyzn. Niepokoić może fakt, iż w ostatnich latach SM wykrywa się u coraz młodszych osób, a nawet u dzieci. Jak podaje na swojej stronie www Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego, najmniejsze dziecko, u którego zdiagnozowano SM, miało zaledwie kilkanaście miesięcy.
Zachorowania są częstsze na półkuli północnej, im dalej od równika, tym więcej. Najwięcej przypadków dotyczy osób rasy białej, zamieszkujących strefę klimatu umiarkowanego.

Liczbę chorych na świecie szacuje się na ok. 2,5 mln osób. W Polsce na SM cierpi ok. 40 – 50 tys. osób i jest to wysoki współczynnik zachorowalności – informują specjaliści.(1)

Postacie choroby
– Postać rzutowo-remisyjna (dotycząca ok. 60 proc. pacjentów), w której objawy okresowo się nasilają, pogorszenie trwa od kilku dni do kilku miesięcy, potem następuje poprawa. Taki proces może trwać kilkanaście lat. „Rzut” to kliniczna manifestacja choroby, której odpowiada pojawienie się nowego ogniska zmian demielinizacyjnych w ośrodkowym układzie nerwowym.
– Postać wtórnie postępująca – rozwija się zwykle po kilku, kilkunastu latach postaci rzutowo-remisyjnej. Nie ma już „rzutów” choroby, ale ciągle postępuje niepełnosprawność, dochodzi do stałego pogorszenia stanu zdrowia.
– Postać łagodna – dotyczy ok. 20 proc. chorych. Dochodzi w niej do zaledwie paru rzutów choroby, następnie objawy cofają się, SM się nie rozwija. Jeśli po kilkunastu latach od pierwszego rzutu niepełnosprawność jest znikoma, można mówić o łagodnym SM.
– SM pierwotnie postępujące – występuje u 10 – 15 proc. chorych i pojawia się dopiero ok. 40. roku życia lub później. Zmiany demielinizacyjne dotyczą głównie rdzenia kręgowego. Chory ma narastające problemy z poruszaniem się.

Objawy SM
O stwardnieniu rozsianym mówi się czasem, że to choroba o stu, czy tysiącu twarzach. U każdego bowiem może przebiegać inaczej i dawać inne objawy. Wspólnym mianownikiem jest postępująca niepełnosprawność ruchowa.
Objawy zależą od miejsca, w którym doszło do uszkodzenia układu nerwowego. Najczęstsze to:
– ciągłe zmęczenie, nieadekwatne do wysiłku,
– zaburzenia wzroku,
– problemy z utrzymaniem równowagi i koordynacją ruchów,
– zaburzenia napięcia mięśniowego,
– zaburzenia mowy,
– zmiany w odczuwaniu bodźców zewnętrznych, nadwrażliwość,
– zaburzenia funkcji pęcherza moczowego,
– zaburzenia percepcji i emocjonalne.
Stwardnienie rozsiane jest chorobą nieuleczalną, choć można łagodzić jej przebieg.