Skuteczne leczenie grzybicy

Grzybicę definiuje się jako chorobę spowodowaną przez grzyby, które są organizmami powszechnie bytującymi w środowisku.

Klasyfikacje grzybów i chorób przez nie wywoływanych są różne. Ze względu na lokalizację grzybice dzieli się na powierzchowne (naskórka, skórne, podskórne, paznokci, błon śluzowych) i układowe (głębokie, narządowe). Natomiast w zależności od wywołujących je mikroorganizmów wyróżnić możemy dermatofitozy, drożdżyce i pleśnice, które wywoływane są odpowiednio przez dermatofity, grzyby drożdżopodobne oraz grzyby pleśniowe. [1,2,3,5]

Dermatofity, drożdżaki, grzyby pleśniowe

Dermatofity to grupa grzybów keratofilnych, które pasożytują na zrogowaciałych strukturach, takich jak warstwa rogowa naskórka, włosy i paznokcie. Atakują one mieszki włosowe, powodując ich zapalenie oraz ropnie okołmieszkowe. Jeśli u gospodarza występują zaburzenia immunologiczne lub infekcja rodzajami zoofilnymi, inwazja może objąć głębsze warstwy skóry, a w jej obrębie rozwinie się grzybica głęboka. Dermatofity, w zależności od ich naturalnego środowiska bytowania, dzieli się na 3 grupy: antropofilne, zoofilne i geofilne.

Do dermatofitów antropofilnych zalicza się grzyby bytujące na skórze człowieka. Można się nimi zarazić poprzez kontakt bezpośredni lub pośredni. Wywołują słabą odpowiedź immunologiczną, co utrudnia ich wyeliminowanie.

Dermatofity zoofilne pasożytują głównie na powierzchni ciała zwierząt, ale mogą być przenoszone na ludzi. Wywołują zwykle silną odpowiedź zapalną u człowieka, co często prowadzi do samowyleczenia.

Dermatofity geofilne żyją normalnie w glebie. W sprzyjających warunkach mogą również powodować choroby u ludzi. W korzystnych warunkach grzyb może przeżyć bez kontaktu z innymi żywymi istotami co najmniej rok.

Drożdżaki są saprofitami błon śluzowych i skóry. Stają się patogenne w sytuacjach obniżonej odporności. [2,3,5] Grzyby pleśniowe wywołują grzybice oportunistyczne u osób z obniżoną odpornością.

Epidemiologia
Najbardziej rozpowszechniona jest grzybica stóp, którą ocenia się w Polsce na 15-30% (przy czym w niektórych środowiskach – jak np. górnicy, sportowcy – jest ona bardzo częsta, nawet do 70%). Natomiast grzybicę paznokci szacuje się na 2 do 13%. Częstość występowania grzybic skóry i jej przydatków jest nadal wysoka, pomimo stałego wzrostu poziomu życia, coraz bardziej rozpowszechnionej profilaktyki i edukacji. Z drugiej jednak strony wzrasta liczba zachorowań na drożdżyce i zakażenia pleśniowcami, co łączy się głównie z szeroko stosowanym leczeniem antybiotykami, kortykosteroidami, środkami immunosupresyjnymi (chorzy po przeszczepach, po chemioterapii) oraz z zaburzeniami w układzie immunologicznym (infekcja wirusem HIV). W ostatnich latach systemowe zakażenia grzybicze stwarzają poważne problemy klinicystom, gdyż najczęściej jako zakażenia wtórne wikłają przebieg ciężkich chorób podstawowych. [2,4,5,7,8]

Wzrost zakażeń grzybiczych spowodował zwiększenie zużycia leków przeciwgrzybiczych, których liczba stale wzrasta. Jednak efekty lecznicze są nadal niezadowalające. Problem stanowi zarówno narastająca lekooporność, jak i szybkie reinfekcje. Grzyby posiadają wiele mechanizmów uniemożliwiających ich skuteczną eliminację (m.in. ściana komórkowa zbudowana z chityny, zdolność wytwarzania form przetrwalnikowych oraz enzymów). [5,9]

Leczenie przeciwgrzybicze
Leczenie grzybicy, szczególnie w przypadku ogólnego podawania leku, powinno być rozpoczynane wyłącznie po potwierdzeniu infekcji grzybiczej badaniem mikologicznym. Zbyt wiele bowiem różnych stanów chorobowych może imitować grzybice skóry i paznokci. [5]

Mechanizm działania większości leków przeciwgrzybiczych polega na zaburzeniu funkcji podstawowego sterolu ściany komórkowej – ergosterolu – przez blokowanie enzymów katalizujących różne etapy jego syntezy, co w efekcie powoduje zmiany przepuszczalności ściany komórkowej. [4,7]

Znajomość licznych preparatów przeciwgrzybiczych, mechanizmów i zakresu ich działania, a przede wszystkim wielu efektów ubocznych i interakcji z innymi lekami jest bardzo ważna przy rozpoczynaniu leczenia.

Podział grzybic w zależności od wywołujących je grzybów

• dermatofity – grzybice właściwe, dotyczące naskórka, włosów i paznokci
• drożdżaki i grzyby drożdżopodobne – drożdżyca błon śluzowych, skóry i paznokci
• pleśniowce – zakażenia błon śluzowych i skóry

#Wybrane leki grzybicze z grupy polienów

#Wybrane leki grzybicze z grupy alliloamin

#Wybrane leki grzybicze z grupy pochodnych imidazolu

#Wybrane leki grzybicze z grupy pochodnych triazolu

#Wybrane leki grzybicze o innej budowie

Literatura

1. Adamski Z., Deja M., Nowości i przyszłość terapii przeciwgrzybiczej, „Mikol. Lek.” 2005, nr 12/2.
2. Budak A., Problemy odporności na antybiotyki wśród najczęstszych patogenów bakteryjnych oraz grzybiczych, „Farmacja Polska” 2004, t. 60, nr 6.
3. Farmakologia. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy, red. Kostowski W., Warszawa 2001.
4. Hexal. Podręczny Leksykon Medycyny; red. N. Boss, Wrocław 1996.
5. Hryncewicz-Gwóźdź A., Pomer-Niezgoda E., Maj J., Grzybica stóp, rąk, paznokci – epidemiologia, objawy, leczenie, „Mikol. Lek.” 2005, nr 12/1.
6. Jabłońska S., Chorzelski T., Choroby skóry – dla studentów medycyny i lekarzy, Warszawa 2002.
7. Kobierzycka M., Hryncewicz-Gwóźdź A., Pomer-Niezgoda E., Maj J., Baran E., Epidemiologia i diagnostyka najczęstszych grzybic skóry gładkiej i owłosionej, „Terapia” 2005, nr 1.
8. Maleszka R., Ratajczak-Stefańska V., Miejscowe leczenie grzybic, „Dermatologia Kliniczna” 2003, nr 5/3.
9. Pharmindex 2005. Kompendium leków.
10. Pomer-Niezgoda E., Maj J., Hryncewicz-Gwóźdź A., Baran E., Nowe spojrzenie na leczenie grzybic powierzchownych, „Terapia” 2005, nr 1.
11. Śpiewak R., Zakażenia grzybicze skóry i jej przydatków – ważny problem na pograniczu medycyny rodzinnej i dermatologii, „Medycyna Ogólna” 1997, nr 3 (XXXII) 4.
12. Zarzycki P., Włodarczyk E., Zarzycka M., Ergosterol a wybrane leki przeciwgrzybicze, „Farmacja Polska” 2005, t. 61, nr 19.