Potrzeby i możliwości polskiej transplantologii

W Polsce przeszczepia się dwa, a nawet trzy razy mniej narządów w porównaniu do rzeczywistych potrzeb, a wielu chorych umiera w oczekiwaniu na przeszczep.

W naszym kraju, w 2008 roku pobrano narządy od 427 zmarłych osób, co stanowi 11,2 dawcy w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców. W tym samym czasie, średnia liczba zmarłych dawców w Europie wyniosła ponad 16 na 1 mln mieszkańców.
W Hiszpanii, w której funkcjonuje najsprawniejszy system pobierania narządów, wskaźnik ten przekroczył 30. Jednocześnie, do końca września 2009 roku w Polsce zarejestrowano 326 rzeczywistych zmarłych dawców organów.

Znaczące zmniejszenie liczby wykonywanych przeszczepów w Polsce nastąpiło w 2007 roku. Liczba zmarłych dawców spadła wtedy do poziomu 9,2 dawcy na 1 mln mieszkańców, podczas gdy dwa lata wcześniej wynosiła ponad 14. Obecnie, odnotowuje się powolny odwrót od tej tendencji, jednak dane pochodzące z wielu województw są nadal alarmujące.
W 2008 roku w Małopolsce pobrano narządy jedynie od dwóch zmarłych osób, co stanowi zaledwie 0,61 dawcy w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców. Niewielką liczbę pobrań zarejestrowano także w województwach podkarpackim, świętokrzyskim i lubelskim, w których zgłoszono odpowiednio pięciu, sześciu i dziesięciu zmarłych dawców. W dobrej sytuacji znalazły się dwa województwa – wielkopolskie i zachodniopomorskie, które jako jedyne w kraju przekroczyły średnią europejską pod względem liczby zmarłych dawców.
W rekordowym województwie zachodniopomorskim liczba ta wyniosła 40,78 osoby na 1 mln mieszkańców.

Należy podkreślić, że niewielka liczba pobrań narządów niekorzystnie wpływa na liczbę wykonywanych w danym regionie przeszczepów, co wynika m. in. z ograniczonych możliwości przechowywania i transportowania pobranych organów. Równocześnie rośnie zapotrzebowanie na narządy, wzrasta wiek biorców i wydłużają się listy oczekujących.
W 2008 roku na przeszczep oczekiwały 1872 osoby. Pod koniec września 2009 roku liczba ta wyniosła już 2121 osób1.

• Pobieranie organów w danym województwie od osób zmarłych zwiększa szansę jego mieszkańców na zabieg przeszczepienia narządów, który jest często jedyną formą leczenia ratującego życie. W zapewnieniu chorym dostępu do transplantacji duże znaczenie ma rozwój jej idei na szczeblu regionalnym – powiedział prof. Wojciech Rowiński, konsultant krajowy ds. transplantologii klinicznej, wiceprzewodniczący Polskiej Unii Medycyny Transplantacyjnej.

W tym procesie ważną rolę odgrywają koordynatorzy transplantacyjni w szpitalach, którzy odpowiadają za koordynację i organizację działań zmierzających do pozyskiwania i przeszczepiania narządów. Warto podkreślić, że w krajach, w których stanowiska koordynatorów są powszechnie rozwijane, liczba zmarłych dawców oraz pobieranych i wykorzystywanych do przeszczepienia narządów jest wysoka. W Hiszpanii pracuje ok. 6 koordynatorów na 1 mln mieszkańców, w Polsce ta liczba wynosi poniżej 0,5. Jednocześnie, około 50 proc. wszystkich przeszczepianych w naszym kraju narządów jest pobieranych zaledwie w 10 szpitalach, w których zatrudnieni są lokalni koordynatorzy transplantacyjni.

Jedną z ważniejszych inicjatyw wspierających regionalnie rozwój transplantologii jest program „Partnerstwa dla Transplantacji”, zainicjowany przez Polską Unię Medycyny Transplantacyjnej, prowadzony od lutego 2009 roku.